Przewlekłe zapalenie trzustki: co może pomóc w diagnostyce?
Autor: Marta Koblańska
Data: 05.01.2017
Źródło: MK
Przewlekłe zapalenie trzustki PZT stanowi wyzwanie dla gastroenterologa, ponieważ trudne jest wczesne rozpoznanie schorzenia ze względu na niedoskonałość badań obrazowych oraz małą powszechność badania EUS. Trudności sprawia także różnicowanie między PZT a rakiem – mówi dr hab. Agnieszka Mądro z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
- Problemem jest wczesne rozpoznanie PZT, różnicowanie odnośnie jego typów, różnicowanie między PZT a rakiem trzustki oraz wybór leczenia – chirurgiczne, czy zachowawcze – mówiła dr hab. Agnieszka Mądro podczas X konferencji Postępy w Gastroenterologii w Poznaniu. – Najczęściej mamy do czynienia z PZT alkoholowym, ale nie wolno zapominać o tym uwarunkowanym genetycznie, autoimmunologicznie, czy PZT rowkowym. Trudne jest różnicowanie miedzy PZT a rakiem gruczołowym i rakiem torbielowatym. Problemem jest leczenie bólu oraz nadzór. – dodawała.
Do zlecenia badań genetycznych wystarczy spełnienie jednego z kryteriów: wywiad rodzinny idiopatycznego PZT, nawracające OZT lub OZT w dzieciństwie, krewni z rozpoznaną jedną z mutacji, niewyjaśnione OZT w dzieciństwie u danej osoby, idiopatyczne PZT <25r.ż., nawracające OZT o nieznanej etiologii.
Autoimmunologiczne PZT dotyczy 1.9-4 proc. wszystkich przypadków. Na obraz kliniczny składa się żółtaczka, spadek masy ciała, osłabienie, możliwy przebieg bezobjawowy. Występuje współistnienie innych chorób autoimmunologicznych: cukrzyca (40-60 proc.), nieswoiste zapalenia jelit, zespół Sjögrena, PBC, PSC. Są 2 rodzaje APZT: limfoplazmocytowe stwardniające (lymphoplasmacytic sclerosing pancreatitis- LPSP) lub APZT bez GEL (granulocytic epithelial lesion) oraz idiopatyczne obejmujące przewody trzustkowe pzt (idiopathic ductcentric pancreatitis-IDCP) lub APZT z GEL. W badaniach widoczne jest powiększenie narządu, zwężenia przewodu trzustkowego, obecność przeciwciał (przeciwko anhydrazie węglanowej, przeciwko laktoferynie, przeciwjądrowych, czynnika reumatoidalnego), podwyższone stężenie immunoglobulin (IgG4), w hist.-pat. naciek złożony z limfocytów i komórek plazmatycznych.
Rowkowe PZT imituje raka trzustki. Jego nazwa jest związana z zajęciem przez proces zapalny przestrzeni między głową trzustki, dwunastnicą a PŻW. Ma dwie formy: odcinkową (obejmuje głowę trzustki z wytworzeniem blizny w rowku) oraz „czystą” (obejmuje tylko rowek, bez zajęcia głowy). Objawy kliniczne związane są ze zwężeniem dwunastnicy i dróg żółciowych.
PZT i rak trzustki mają cechy wspólne, stąd trudne jest rozpoznanie – m.in. żółtaczkę, poszerzenie głowy trzustki, spadek masy ciała. Jakie badania pomogą różnicować? To Ca 19-9 (wysokie poziomy wskazują na raka, ale w APZT też może być podwyższony), IgG4 (wysoka czułość i specyficzność dla APZT, ale obserwowano także w raku), EUS z biopsją aspiracyjną cienkoigłową lub lepiej z biopsją „trucut”. Pomocne może być także oznaczenie mikro RNA.
Do zlecenia badań genetycznych wystarczy spełnienie jednego z kryteriów: wywiad rodzinny idiopatycznego PZT, nawracające OZT lub OZT w dzieciństwie, krewni z rozpoznaną jedną z mutacji, niewyjaśnione OZT w dzieciństwie u danej osoby, idiopatyczne PZT <25r.ż., nawracające OZT o nieznanej etiologii.
Autoimmunologiczne PZT dotyczy 1.9-4 proc. wszystkich przypadków. Na obraz kliniczny składa się żółtaczka, spadek masy ciała, osłabienie, możliwy przebieg bezobjawowy. Występuje współistnienie innych chorób autoimmunologicznych: cukrzyca (40-60 proc.), nieswoiste zapalenia jelit, zespół Sjögrena, PBC, PSC. Są 2 rodzaje APZT: limfoplazmocytowe stwardniające (lymphoplasmacytic sclerosing pancreatitis- LPSP) lub APZT bez GEL (granulocytic epithelial lesion) oraz idiopatyczne obejmujące przewody trzustkowe pzt (idiopathic ductcentric pancreatitis-IDCP) lub APZT z GEL. W badaniach widoczne jest powiększenie narządu, zwężenia przewodu trzustkowego, obecność przeciwciał (przeciwko anhydrazie węglanowej, przeciwko laktoferynie, przeciwjądrowych, czynnika reumatoidalnego), podwyższone stężenie immunoglobulin (IgG4), w hist.-pat. naciek złożony z limfocytów i komórek plazmatycznych.
Rowkowe PZT imituje raka trzustki. Jego nazwa jest związana z zajęciem przez proces zapalny przestrzeni między głową trzustki, dwunastnicą a PŻW. Ma dwie formy: odcinkową (obejmuje głowę trzustki z wytworzeniem blizny w rowku) oraz „czystą” (obejmuje tylko rowek, bez zajęcia głowy). Objawy kliniczne związane są ze zwężeniem dwunastnicy i dróg żółciowych.
PZT i rak trzustki mają cechy wspólne, stąd trudne jest rozpoznanie – m.in. żółtaczkę, poszerzenie głowy trzustki, spadek masy ciała. Jakie badania pomogą różnicować? To Ca 19-9 (wysokie poziomy wskazują na raka, ale w APZT też może być podwyższony), IgG4 (wysoka czułość i specyficzność dla APZT, ale obserwowano także w raku), EUS z biopsją aspiracyjną cienkoigłową lub lepiej z biopsją „trucut”. Pomocne może być także oznaczenie mikro RNA.
Przegląd Gastroenterologiczny
