Zdrowie matki kluczowe dla zdrowia dziecka

W Polsce 50 procent ciąż jest nieplanowanych i jedynie 23 procent kobiet przyjmuje kwas foliowy w okresie przedkoncepcyjnym. Tymczasem każda kobieta w wieku prokreacyjnym powinna dbać o zdrowe odżywianie, aktywność fizyczną, a te planujące ciążę powinny przyjmować kwas foliowy, który istotnie przyczynia się do poczęcia zdrowego dziecka.

- Zdrowie matki i jej stan odżywienia przed ciążą wpływa na dziecko i na jego przyszłość – mówiła dr Katarzyna Bobrowska, zastępca ordynatora Oddziału Patologii Ciąży, I Katedry i Kliniki Ginekologii i Położnictwa Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego podczas sympozjum „Żywienie od poczęcia – od teorii do praktyki” zorganizowanego przez firmę Nutricia. – Żywienie wewnątrzmaciczne ma związek z programowaniem żywieniowym, które powoduje trwały efekt zdrowotny i ma wpływ na powstanie chorób cywilizacyjnych w wieku późniejszym.
Niedożywienie matki przed ciążą wpływa na to, że płód także może być niedożywiony, a to może skutkować niską masą urodzeniową, nieprawidłowym rozwojem łożyska, wpływa na umieralność okołoporodową, a w wielu dorosłym zwiększa ryzyko chorób dietozależnych. Niska masa urodzeniowa ma zaś związek z zaburzeniami w tolerancji glukozy i może powodować występowanie wyższego ciśnienia krwi w wieku 64 lat. Częściej także dochodzi do epizodów sercowo-naczyniowych.
Z kolei otyłość przed ciążą także wpływa na możliwość powikłań ciąży i powikłań noworodkowych, w tym na ryzyko krwotoku porodowego i zaburzeń laktacji. Badania wykazują także korelację między wskaźnikiem BMI u matki, a ryzykiem otyłości u dziecka. Podobnie nie ma jednego optymalnego wzorca przyrostu masy ciała kobiety w ciąży. Według badań jednak kobiety z niedowagą powinny przybrać więcej, nawet kilkanaście kilogramów, kobiety otyłe zdecydowanie mniej – kilka kilogramów. Zapotrzebowanie energetyczne zwiększ się dopiero w drugim trymestrze cięży o około 340 kcal i trzecim trymestrze o około 450 kcal. Większy niż konieczny przyrost masy ciała w ciąży może skutkować otyłością potomstwa.
Poważnym ryzykiem zdrowotnym dla dziecka jest występowanie cukrzycy przedciążowej i w czasie ciąży. Może na wpływać na hipotrofię płodu oraz zwiększać ryzyko zachorowania dziecka na cukrzycę typu II w dorosłości. Tu powinna być dieta oparta na eliminacji cukrów prostych na rzecz węglowodanów złożonych.
Podstawowymi gwarantami zdrowej ciąży są kwas foliowy, żelazo, jod, witamina D3 oraz kwasy Omega 3. Niedobór kwasu foliowego może wpływać na zahamowanie wzrastania płodu oraz wystąpienie wady układu nerwowego.
- Dlatego tak ważne jest przyjmowanie kwasu foliowego jeszcze w okresie przedkoncepcyjnym – mówi dr Katarzyna Bobrowska.
Największe zagrożenie niedokrwistością jest w 20-24 tygodniu ciąży. Niedokrwistość to najczęstsza patologia ciąży mogąca skutkować odklejeniem łożyska, przedwczesnym porodem, mniejszą kurczliwością macicy, zahamowaniem wzrostu płodu, niższą masą urodzeniową, opóźnionym rozwojem psychoruchowym, a nawet umysłowym i poznawczym dziecka. Dlatego oprócz przyjmowania żelaza w pokarmach zalecana jest suplementacja 30 mg na dobę, przy czym nie ma takiego znaczenia, czy suplementacja odbywa się ciągle, czy z przerwami. W razie nieskuteczności suplementacji doustnej stosuje się dożylne podawanie żelaza.
Skutkiem niedoboru jodu może być poronienie, zwiększone ryzyko nadciśnienia, odklejenia łożyska. Jod wpływa także na rozwój płodu oraz na rozwój płuc. Zaleca się przyjmowanie 150-200 mg, Z kolei witamina d3 obniża ryzyko stanu przedrzucawkowego , który może spowodować głębokie wcześniactwo. Kwasy Omega 3 wpływają na rozwój mózgu oraz siatkówki. Generalnie kwasy tłuszczowe wydłużają czas trwania ciąży, zmniejszają ryzyko porodu przedwczesnego, wpływają na masę urodzeniową.
- Stan zdrowia matki przed ciążą wpływa na ryzyko powikłań w ciąży, stąd rola diety powinna być znacząca w opiece perinetalnej – mówi dr Katarzyna Bobrowska.