Grzesiowski mówi o New Delhi w mazowieckich szpitalach
Redaktor: Krystian Lurka
Data: 21.12.2016
Źródło: Krystian Lurka
- Ile na Mazowszu, w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2016 roku, stwierdzono przypadków pacjentów z CPE/NDM? 943 takich przypadków - pisze Paweł Grzesiowski w tekście dla "Menedżerze Zdrowia".
Paweł Grzesiowski, członek zespołu ekspertów przy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie, przewodniczący Stowarzyszenia Higieny Lecznictwa, członek zespół kontroli zakażeń szpitalnych - Centrum Medyczne Żelazna i prezes fundacji "Instytut Profilaktyki Zakażeń":
- Podczas spotkania 7 grudnia 2016 w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie z przedstawicielami szpitali mazowieckich podsumowano aktualne działania i sytuację epidemiologiczną.
Według danych, do końca września 2016 roku wykonano około 41 tysięcy badań przesiewowych w 102 szpitalach. Wykryto dzięki temu około 300 nosicieli bakterii CPE/NDM, co daje średni wskaźnik około 0,8 procent. Na podstawie zgłoszeń do PSSE łącznie w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2016 roku stwierdzono 943 przypadki pacjentów z CPE/NDM w 29 powiatach Mazowsza, z czego 75 procent stanowiły bezobjawowe kolonizacje. Przypadki zakażeń objawowych dotyczyły przede wszystkim układu moczowego i miejsca operowanego, bardzo rzadko odnotowuje się ciężkie zakażenia uogólnione.
Do końca listopada 2016 roku zgłoszono 45 przypadków transmisji między pacjentami w szpitalach mazowieckich, średnio obejmujących nabycie nosicielstwa u 4-6 chorych. Do takich sytuacji najczęściej dochodziło na oddziałach zachowawczych (wewnętrzny, neurologia, nefrologia, kardiologia, psychiatria, onkologia) oraz chirurgii i OIT.
Aktualnie alerty epidemiologiczne są aktywne w kilku szpitalach, ale sytuacja zmienia się codziennie, ze względu na dynamikę ruchu chorych w tych szpitalach. Sytuacja w większości szpitali jest stabilna, ale warunkiem jest wdrożenie wzmożonego nadzoru nad izolacją pacjentów w oddziałach, monitorowanego przez członków Zespołów Kontroli Zakażeń szpitalnych, ograniczenie natężenia odwiedzin oraz monitorowanie jakości sprzątania i zużycia preparatów do dezynfekcji rąk.
Na obecnym etapie całkowita eradykacja lekoopornych drobnoustrojów nie wydaje się możliwa, ale dzięki podejmowanym działaniom, możliwe jest spowolnienie transmisji tych zagrożeń w szpitalach. Strategia „wykryj nosiciela, izoluj go (najlepiej w oddzielnej sali z łazienką), wypisz z informacją o zagrożeniu” jest obecnie jedyną, która może powstrzymać niekontrolowany epidemiczny wzrost tych zakażeń. Organy założycielskie i kierownictwo, a także płatnik, muszą uwzględnić nowe wymagania związane z walką z lekoopornymi patogenami, w tym, w szczególności zapewnienie możliwości izolacji, odpowiedniej ilości preparatów dezynfekcyjnych, środków ochrony indywidualnej oraz badań mikrobiologicznych. Każdy szpital musi zapewnić szybką diagnostykę w kierunku CPE/NDM (w ciągu 24 godzin) oraz warunki izolacji kontaktowej pacjentów, u których jest podejrzewana lub została potwierdzona obecność tych bakterii.
Dyrektorzy szpitali muszą uwzględnić fakt wzrostu ryzyka epidemiologicznego, a co za tym idzie zwiększenia kosztów opieki i prewencji (m.in. zwiększenie usług prania, sprzątania, dekontaminacji sprzętów i powierzchni, wymiany pościeli, materacy itp.). Należy podkreślić, że działania podjęte na Mazowszu osiągnęły bezprecedensową skalę, jednak najtrudniejsza sytuacja będzie dotyczyć szpitali o przestarzałej infrastrukturze, wieloosobowych salach bez łazienek oraz wszędzie tam, gdzie występują poważne niedobory personelu medycznego.
Przypomnę kilka faktów z przeszłości.
Pierwsze informacje na temat pałeczek jelitowych opornych na karbapenemy (CPE) pojawiły się w raportach z USA dokładnie 20 lat temu. Od tego czasu te drobnoustroje rozprzestrzeniły się na wszystkich kontynentach, a także pojawiły się nowe enzymy rozkładające tę grupę antybiotyków, w tym NDM (New Delhi Metallo-beta-lactamase). Pierwszy potwierdzony przypadek E. coli produkującej ten nowy enzym został wykryty w Polsce w 2011 roku. Rok później pojawiły się pierwsze informacje z Wielkopolski, gdzie w kolejnych trzech latach odnotowano około 150 przypadków nosicielstwa i zakażeń wywołanych przez pałeczki Klebsiella NMD. Równoczasowo, drobnoustroje te rozprzestrzeniły w innych regionach kraju. W drugim półroczu 2015 roku odnotowano wyraźny wzrost wykrywalności tych bakterii w szpitalach mazowieckich, co stało się powodem podjęcia skoordynowanych działań zapobiegawczych pod kierunkiem Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie. W listopadzie 2015 roku powołano zespół ekspertów, opracowano i wdrożono procedurę postępowania w przypadku przyjęcia do szpitala pacjenta z podejrzeniem kolonizacji lub zakażenia drobnoustrojami opornymi na karbapenemy CPE/NDM. Zasady postępowania zostały przesłane do wszystkich szpitali mazowieckich, udostępniono informacje na stronie internetowej WSSE dla pacjentów, rodzin i mediów. Przeprowadzono szkolenia specjalistyczne dla personelu medycznego, odbyło się kilkanaście konferencji, warsztatów i szkoleń poświęconych tej tematyce.
Dzięki staraniom specjalistów i aktywności szpitali, wprowadzono bezprecedensowe rozwiązania celem uszczelnienia nadzoru epidemiologicznego oraz zwiększenia efektywności działań w szpitalach w związku z występowaniem bakterii CPE/NDM. Szpitale zostały zobligowane do przestrzegania zasad izolacji pacjentów, zwiększenia natężenia kontroli wewnętrznych w tym zakresie oraz comiesięcznego raportowania danych epidemiologicznych do PSSE. W odpowiedzi na te działania, szpitale wdrożyły na szeroką skalę badania przesiewowe pacjentów przy przyjęciu, spełniających kryteria ryzyka nosicielstwa/zakażenia patogenem alarmowym. Obecnie do badań przesiewowych kwalifikowani są pacjenci hospitalizowani w ciągu pół roku poprzedzającego zgłoszenie, przebywający placówkach opieki długoterminowej, jak również wcześniej diagnozowani jako nosiciele/zakażeni bakteriami z grupy CPE/NDM.
Zachęcamy do polubienia profilu "Menedżera Zdrowia" na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia/ i obserwowania konta na Twitterze: www.twitter.com/MenedzerZdrowia.
- Podczas spotkania 7 grudnia 2016 w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie z przedstawicielami szpitali mazowieckich podsumowano aktualne działania i sytuację epidemiologiczną.
Według danych, do końca września 2016 roku wykonano około 41 tysięcy badań przesiewowych w 102 szpitalach. Wykryto dzięki temu około 300 nosicieli bakterii CPE/NDM, co daje średni wskaźnik około 0,8 procent. Na podstawie zgłoszeń do PSSE łącznie w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2016 roku stwierdzono 943 przypadki pacjentów z CPE/NDM w 29 powiatach Mazowsza, z czego 75 procent stanowiły bezobjawowe kolonizacje. Przypadki zakażeń objawowych dotyczyły przede wszystkim układu moczowego i miejsca operowanego, bardzo rzadko odnotowuje się ciężkie zakażenia uogólnione.
Do końca listopada 2016 roku zgłoszono 45 przypadków transmisji między pacjentami w szpitalach mazowieckich, średnio obejmujących nabycie nosicielstwa u 4-6 chorych. Do takich sytuacji najczęściej dochodziło na oddziałach zachowawczych (wewnętrzny, neurologia, nefrologia, kardiologia, psychiatria, onkologia) oraz chirurgii i OIT.
Aktualnie alerty epidemiologiczne są aktywne w kilku szpitalach, ale sytuacja zmienia się codziennie, ze względu na dynamikę ruchu chorych w tych szpitalach. Sytuacja w większości szpitali jest stabilna, ale warunkiem jest wdrożenie wzmożonego nadzoru nad izolacją pacjentów w oddziałach, monitorowanego przez członków Zespołów Kontroli Zakażeń szpitalnych, ograniczenie natężenia odwiedzin oraz monitorowanie jakości sprzątania i zużycia preparatów do dezynfekcji rąk.
Na obecnym etapie całkowita eradykacja lekoopornych drobnoustrojów nie wydaje się możliwa, ale dzięki podejmowanym działaniom, możliwe jest spowolnienie transmisji tych zagrożeń w szpitalach. Strategia „wykryj nosiciela, izoluj go (najlepiej w oddzielnej sali z łazienką), wypisz z informacją o zagrożeniu” jest obecnie jedyną, która może powstrzymać niekontrolowany epidemiczny wzrost tych zakażeń. Organy założycielskie i kierownictwo, a także płatnik, muszą uwzględnić nowe wymagania związane z walką z lekoopornymi patogenami, w tym, w szczególności zapewnienie możliwości izolacji, odpowiedniej ilości preparatów dezynfekcyjnych, środków ochrony indywidualnej oraz badań mikrobiologicznych. Każdy szpital musi zapewnić szybką diagnostykę w kierunku CPE/NDM (w ciągu 24 godzin) oraz warunki izolacji kontaktowej pacjentów, u których jest podejrzewana lub została potwierdzona obecność tych bakterii.
Dyrektorzy szpitali muszą uwzględnić fakt wzrostu ryzyka epidemiologicznego, a co za tym idzie zwiększenia kosztów opieki i prewencji (m.in. zwiększenie usług prania, sprzątania, dekontaminacji sprzętów i powierzchni, wymiany pościeli, materacy itp.). Należy podkreślić, że działania podjęte na Mazowszu osiągnęły bezprecedensową skalę, jednak najtrudniejsza sytuacja będzie dotyczyć szpitali o przestarzałej infrastrukturze, wieloosobowych salach bez łazienek oraz wszędzie tam, gdzie występują poważne niedobory personelu medycznego.
Przypomnę kilka faktów z przeszłości.
Pierwsze informacje na temat pałeczek jelitowych opornych na karbapenemy (CPE) pojawiły się w raportach z USA dokładnie 20 lat temu. Od tego czasu te drobnoustroje rozprzestrzeniły się na wszystkich kontynentach, a także pojawiły się nowe enzymy rozkładające tę grupę antybiotyków, w tym NDM (New Delhi Metallo-beta-lactamase). Pierwszy potwierdzony przypadek E. coli produkującej ten nowy enzym został wykryty w Polsce w 2011 roku. Rok później pojawiły się pierwsze informacje z Wielkopolski, gdzie w kolejnych trzech latach odnotowano około 150 przypadków nosicielstwa i zakażeń wywołanych przez pałeczki Klebsiella NMD. Równoczasowo, drobnoustroje te rozprzestrzeniły w innych regionach kraju. W drugim półroczu 2015 roku odnotowano wyraźny wzrost wykrywalności tych bakterii w szpitalach mazowieckich, co stało się powodem podjęcia skoordynowanych działań zapobiegawczych pod kierunkiem Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie. W listopadzie 2015 roku powołano zespół ekspertów, opracowano i wdrożono procedurę postępowania w przypadku przyjęcia do szpitala pacjenta z podejrzeniem kolonizacji lub zakażenia drobnoustrojami opornymi na karbapenemy CPE/NDM. Zasady postępowania zostały przesłane do wszystkich szpitali mazowieckich, udostępniono informacje na stronie internetowej WSSE dla pacjentów, rodzin i mediów. Przeprowadzono szkolenia specjalistyczne dla personelu medycznego, odbyło się kilkanaście konferencji, warsztatów i szkoleń poświęconych tej tematyce.
Dzięki staraniom specjalistów i aktywności szpitali, wprowadzono bezprecedensowe rozwiązania celem uszczelnienia nadzoru epidemiologicznego oraz zwiększenia efektywności działań w szpitalach w związku z występowaniem bakterii CPE/NDM. Szpitale zostały zobligowane do przestrzegania zasad izolacji pacjentów, zwiększenia natężenia kontroli wewnętrznych w tym zakresie oraz comiesięcznego raportowania danych epidemiologicznych do PSSE. W odpowiedzi na te działania, szpitale wdrożyły na szeroką skalę badania przesiewowe pacjentów przy przyjęciu, spełniających kryteria ryzyka nosicielstwa/zakażenia patogenem alarmowym. Obecnie do badań przesiewowych kwalifikowani są pacjenci hospitalizowani w ciągu pół roku poprzedzającego zgłoszenie, przebywający placówkach opieki długoterminowej, jak również wcześniej diagnozowani jako nosiciele/zakażeni bakteriami z grupy CPE/NDM.
Zachęcamy do polubienia profilu "Menedżera Zdrowia" na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia/ i obserwowania konta na Twitterze: www.twitter.com/MenedzerZdrowia.
