Jakość najważniejsza dla systemu ochrony zdrowia
Jak przekonać dyrektorów szpitali do poddania się akredytacji, jakie są największe wyzwania związane z jakością w podmiotach medycznych, co jest kłopotem w jej monitorowaniu? Na te pytania odpowiada Agnieszka Pietraszewska-Macheta, dyrektor Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia i ekspertka Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali.
Jak przekonać przedstawicieli szpitali do poddania się akredytacji i wdrożenia standardów zwiększających poziom bezpieczeństwa w szpitalach?
– Najprościej zachętami finansowymi, przy tym nie tylko poprzez zwiększenie wartości ryczałtu czy stawki kapitacyjnej, ale również przez tworzenie kultury jakości i standaryzowanie procesów, które w ostatecznym rozrachunku pozwalają ograniczyć koszty i tak zorganizować pracę placówki, aby była przyjazna dla personelu medycznego i w konsekwencji dla pacjentów. Dobrze zorganizowany zespół, pracujący w przyjaznych warunkach i atmosferze to stabilność i dobra komunikacja – również z pacjentem. Standardy akredytacyjne pozwalają na identyfikacje zjawisk, których być może bez wskazówek zawartych w standardach nie dostrzeglibyśmy. Jeśli zaczniemy postrzegać standardy akredytacyjne jako narzędzie do przeprowadzenia korzystnych zmian w organizacji, to ostatecznie wszyscy na tym skorzystają.
Jakie są największe wyzwania związane z jakością w podmiotach medycznych? Co jest kłopotem w monitorowaniu jakości opieki zdrowotnej w Polsce?
– Najważniejszym wyzwaniem jest wdrożenie aktów wykonawczych do ustawy o jakości i bezpieczeństwie pacjenta. Już w październiku 2023 r. projekty aktów wykonawczych do ustawy w zakresie akredytacji były już gotowe. Tymczasem jest kwiecień 2024 r., a na stronie Rządowego Centrum Legislacji są trzy projekty odnoszące się do procedury akredytacyjnej, wynagrodzenia wizytatorów, koordynatorów oraz członków Rady Akredytacyjnej, przy tym ostatnie dwa są projektami od 15 lutego 2024 r. i konsultacje publiczne tych aktów dawno już się zakończyły. Jak się okazuje, wyzwaniem dla jakości jest przygotowanie aktów wykonawczych umożliwiających wdrożenie ustawy o jakości i bezpieczeństwie pacjenta. Ponadto, najważniejszą kwestią jest przygotowanie standardów akredytacyjnych, które umożliwią składanie wniosków o akredytacje. Ustawa akredytacji, wobec wejścia w życie ustawy o jakości została uchylona, a tym samym wydane w formie obwieszczenia standardy akredytacyjne przestały obowiązywać. Wobec istotnych zmian legislacyjnych należy przygotować nowe standardy, najpewniej na bazie dotychczasowych jednak nowych, zarówno w sensie formalnym, jak i merytorycznym uwzględniających zmiany związane z rozwojem systemu opieki zdrowotnej. To oczywiście podstawowe zagadnienia, jednak najważniejsza dla systemu jakości jest kultury jakości – to między innymi wyjaśnianie uczestnikom systemu, dlaczego zbieranie informacji o zdarzeniach niepożądanych i ich analiza są tak ważne w procesie podnoszenia jakości świadczeń w naszych szpitalach i innych placówkach opieki zdrowotnej. W trakcie spotkań z uczestnikami systemu ochrony zdrowia odnoszę wrażenie, że pojęcie „zdarzenie niepożądane” wiąże się z tylko z odpowiedzialnością karną i napiętnowaniem personelu medycznego. Tymczasem katalog zdarzeń niepożądanych jest szeroki, nie zawsze wiąże się z błędami, a nawet jeśli tak, to ich analiza, nawet w formule anonimowej, ma niezwykły walor umożliwiający identyfikowanie problemów w danym podmiocie i wprowadzanie zmian organizacyjnych pozwalających na ich ograniczanie. To się wiąże z szeroko pojętą poprawą bezpieczeństwa pacjentów w naszych szpitalach. Niestety brak zrozumienia wartości analizowania tych danych powoduje lęk środowiska medycznego i trudności we wdrożeniu rzetelnego systemu pozyskiwania tych danych. To duże wyzwanie i praca wszystkich osób pracujących na rzecz jakości w ochronie zdrowia.
Kiedy można się spodziewać opublikowania ostatecznej wersji aktów wykonawczych do wskaźników jakości w ochronie zdrowia?
– Trudno powiedzieć. Wciąż jestem w kontakcie z przedstawicielami resortu zdrowia, nie mam jednak wpływu na ich przygotowanie i publikacje.
Jak poprawić komunikację między pacjentem a personelem medycznym w szpitalach, aby zwiększyć satysfakcję ze świadczonych usług?
– Oczywiście najważniejszy jest proces kształcenia i przekazywanie pozytywnych wzorców przez nauczycieli, mentorów i wszystkich osób, które wdrażają nowe osoby w pracę z pacjentami.
Personel medyczny, pracujący, zarządzający placówkami, te wszystkie osoby dają przykład właściwego postępowania. Empatia i umiejętności pracy z ludźmi to przede wszystkim nauka i obserwacja mistrzów.
Jednym z narzędzi wykorzystywanych przy ocenie procesu komunikacji jest analiza wskaźników konsumenckich, poprzez ankietowanie pacjentów. To jest bardzo ważny sygnał dla zarządzających, jakie problemy występują w tym obszarze. W takiej sytuacji, w ramach anonimowych ankiet, pacjenci mają możliwość wyrażenia swojej opinii o jakości komunikacji z personelem.
Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia prowadzi pilotaż systemu ankietowania w szpitalach – PASAT IKP, w której testujemy ankietę przygotowaną przez zespół powołany przez ministra zdrowia zarządzeniem z 4 września 2023 r. w sprawie powołania Zespołu do opracowania rekomendacji w zakresie wskaźników jakości opieki zdrowotnej (Dz. Urz. Min. Zdr. poz. 77.) W pilotażu chcielibyśmy wysłuchać opinii szpitali w nim uczestniczących odnośnie do przydatności tej ankiety. Zapraszamy wszystkich chętnych do udziału w pilotażu, który jest bezpłatny.
Jakie plany na najbliższy rok ma Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia w kontekście poprawy jakości i bezpieczeństwa w polskim systemie ochrony zdrowia?
– Oczywiście oprócz realizacji naszych podstawowych zadań, a więc akredytacji i analizy wskaźników jakości, zamierzamy dodatkowo rozwinąć się także w zakresie szkoleń i edukacji. Chcemy wystąpić z lepszą ofertą dla podmiotów leczniczych po wdrożeniu ustawy o jakości. Do 30 czerwca 2024 r. szpitale i wszystkie inne placówki opieki zdrowotnej są zobowiązane do utworzenia wewnętrznego systemu jakości bezpieczeństwa i chcemy mieć dla nich ofertę edukacyjną w tym zakresie.
Chcemy też rozwijać nasze projekty typu PASAT Open i ankietowanie. Pojawiają się nowe zobowiązania w związku z ustawą o jakości – od 1 stycznia wszystkie podmioty lecznicze są zobligowane do prowadzenia ankietyzacji w ramach wewnętrznego systemu monitorowania jakości w placówce medycznej.
Jednym z postulatów Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali jest wdrożenie elektronicznego rejestru zdarzeń niepożądanych w szpitalach, czy jest to możliwe?
– Tak, ale wymaga to wiele pracy i zaangażowania w sferze zmiany mentalności uczestników systemu opieki zdrowotnej po stronie wszystkich osób, którym zależy na jakości w opiece zdrowotnej. Wewnętrzny system jakości i bezpieczeństwa wymagany przez ustawodawcę w ustawie o jakości to dopiero pierwszy krok, który – mam nadzieję – da podmiotom leczniczym impuls do rozpoczęcia analiz w tym zakresie.
Przeczytaj także: „Certyfikaty bez wartości? Odpowiada Agnieszka Pietraszewska-Macheta”.
