123RF
NIK o szpitalach powiatowych – jest kiepsko
| Tagi: | NIK, Najwyższa Izba Kontroli, szpital, szpitale, szpitale powiatowe, kontrola, zobowiązania wymagalne |
Podstawowym problemem utrudniającym funkcjonowanie szpitali powiatowych jest pogarszająca się sytuacja finansowa, przejawiająca się między innymi coraz większym zadłużeniem – zgodnie z danymi Ministerstwa Zdrowia 30 czerwca 2022 r. ich zobowiązania ogółem przekroczyły 7,3 mld zł, a wymagalne wyniosły 777 mln zł.
Aż 217 wniosków pokontrolnych i prawie 500 mln zł finansowych skutków nieprawidłowości – to wyniki raportu Najwyższej Izby Kontroli dotyczącego funkcjonowania szpitali powiatowych w latach 2020–2022.
Kiepska sytuacja finansowa
W połowie 2022 r. w Polsce funkcjonowało 313 szpitali powiatowych, które udzielały świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Ich liczba różni się w zależności od regionu – najmniej jest w województwie lubuskim (8), a najwięcej w województwie mazowieckim (44).
Najwyższa Izba Kontroli, która audytowała szpitale powiatowe, informuje, że główne ich problemy to bilansowanie działalności i zwiększające się zadłużenie. W związku z ogłoszeniem stanu epidemii zmieniono sposób finansowania szpitali, co spowodowało przejściową poprawę ich wyników finansowych i tylko zaciemniło obraz.
Jak wynika z kontroli, w 2021 r. 16 z 22 skontrolowanych placówek uzyskało dodatni wynik finansowy. Natomiast po pierwszym półroczu 2022 r. już tylko trzy skontrolowane podmioty odnotowały zysk netto, a reszta (19) poniosła stratę netto.
– Placówki z opóźnieniami regulowały płatności, co wiązało się z koniecznością płacenia odsetek. Takie postępowanie było przejawem niegospodarności i stanowiło naruszenie ustawy o finansach publicznych – informuje NIK.
Według danych Ministerstwa Zdrowia, w latach 2019–2021 zobowiązania ogółem szpitali powiatowych stale się zwiększały i wynosiły – odpowiednio – ponad 6 mld zł, niemal 6,9 mld zł oraz niecałe 7,3 mld zł. Jednocześnie zobowiązania wymagalne w tych latach wynosiły – odpowiednio – ok. 803 mln zł, 724 mln zł i prawie 602 mln zł. Według stanu na 30 czerwca 2022 r., zobowiązania ogółem szpitali powiatowych przekroczyły 7,3 mld zł, w tym wymagalne wyniosły prawie 777 mln zł.
Niegospodarność i błędy zaniechania
Audytorzy, analizując gospodarowanie majątkowo-finansowe, wykazują przede wszystkim, że:
– w przypadku 14 szpitali opieszale i mało skutecznie odzyskiwano należności. W skrajnych przypadkach dłużników wzywano do zapłaty po upływie kilku lat,
– szpitale nieterminowo regulowały płatności z tytułu zaciągniętych zobowiązań, co było niezgodne z ustawą o finansach publicznych i wiązało się z koniecznością płacenia odsetek, naruszając w ten sposób dyscyplinę finansów publicznych,
– w szpitalu w Wołominie odnotowano przypadki pobierania opłaty za udzielanie świadczeń gwarantowanych pacjentom, którzy mieli prawo do świadczeń finansowanych z pieniędzy publicznych,
– dziewięć szpitali w nieodpowiedni sposób zarządzało mieniem, nie umiejąc właściwie zabezpieczyć swoich interesów,
– 14 podmiotów ustalało plany finansowe z opóźnieniami, w terminie uniemożliwiającym ich wykorzystanie w gospodarce finansowej od 1 stycznia danego roku. Stanowiło to naruszenie ustawy o finansach publicznych.
Błędy organizacyjne
Kontrolerzy NIK informują, że oprócz problemów finansowych w placówkach bardzo często dochodziło do nieprawidłowości związanych z organizacją pracy i realizacją świadczeń. Najbardziej rażące zaniedbania, na które wskazują kontrolerzy, to:
– prawie jedną trzecią aparatury medycznej, którą poddano kontroli, wykorzystywano w procesie leczenia pacjentów bez ważnych przeglądów technicznych, co było niezgodne z ustawą o wyrobach medycznych i mogło stanowić zagrożenie dla pacjentów,
– w trzech szpitalach lekarze zatrudnieni na umowach cywilnoprawnych świadczyli pracę przez kilka dni bez przerwy, w skrajnym przypadku nawet przez 73 godziny,
– w żadnym spośród 22 skontrolowanych podmiotów leczniczych kadra zarządzająca nie została wyłoniona w konkursach,
– 18 z 22 szpitali nie spełniało norm zatrudnienia personelu udzielającego świadczeń zdrowotnych, zwłaszcza pielęgniarek,
– w 17 szpitalach nie ustalano minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych lub robiono to w sposób nieprawidłowy,
– 12 z 22 podmiotów nie udostępniało pacjentom wszystkich wymaganych informacji, takich jak np. godziny udzielania świadczeń, możliwość i sposób zapisania się na listę oczekujących,
– w 12 szpitalach nie zapewniano pacjentom możliwości umawiania się na wizyty drogą elektroniczną, monitorowania statusu na liście oczekujących na udzielenie świadczenia oraz powiadamiania o terminie wizyty,
– część szpitali naruszała przepisy ustawy o działalności leczniczej przy udzielaniu zamówień; a ok. 43 proc. badanych podmiotów zawarło umowy bez postępowania konkursowego,
– w 15 z 22 szpitali nie aktualizowano wpisów do Krajowego Rejestru Sądowego i do Rejestrów Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą,
– w 10 szpitalach nie uwzględniano w regulaminach organizacyjnych wszystkich wymaganych ustawą informacji i nie aktualizowano ich na bieżąco.
NIK apeluje o zwiększony nadzór nad szpitalami
Formułując wnioski pokontrolne, NIK apeluje do ministra zdrowia o podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do określenia w przepisach ustawy o działalności leczniczej maksymalnego dopuszczalnego nieprzerwanego czasu pracy personelu lekarskiego zatrudnionego na podstawie umów cywilnoprawnych.
Jednocześnie zaleca wojewodom zwiększenie nadzoru nad rejestrem podmiotów wykonujących działalność leczniczą, a zarządom powiatów zwiększenie nadzoru nad szpitalami.
Udostępniamy wnioski pokontrolne w całości.
Dokument można oglądać na komputerach, niektórych telefonach lub ściągając go po kliknięciu w: NIK o funkcjonowaniu szpitali powiatowych – informacje szczegółowe.
Kiepska sytuacja finansowa
W połowie 2022 r. w Polsce funkcjonowało 313 szpitali powiatowych, które udzielały świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Ich liczba różni się w zależności od regionu – najmniej jest w województwie lubuskim (8), a najwięcej w województwie mazowieckim (44).
Najwyższa Izba Kontroli, która audytowała szpitale powiatowe, informuje, że główne ich problemy to bilansowanie działalności i zwiększające się zadłużenie. W związku z ogłoszeniem stanu epidemii zmieniono sposób finansowania szpitali, co spowodowało przejściową poprawę ich wyników finansowych i tylko zaciemniło obraz.
Jak wynika z kontroli, w 2021 r. 16 z 22 skontrolowanych placówek uzyskało dodatni wynik finansowy. Natomiast po pierwszym półroczu 2022 r. już tylko trzy skontrolowane podmioty odnotowały zysk netto, a reszta (19) poniosła stratę netto.
– Placówki z opóźnieniami regulowały płatności, co wiązało się z koniecznością płacenia odsetek. Takie postępowanie było przejawem niegospodarności i stanowiło naruszenie ustawy o finansach publicznych – informuje NIK.
Według danych Ministerstwa Zdrowia, w latach 2019–2021 zobowiązania ogółem szpitali powiatowych stale się zwiększały i wynosiły – odpowiednio – ponad 6 mld zł, niemal 6,9 mld zł oraz niecałe 7,3 mld zł. Jednocześnie zobowiązania wymagalne w tych latach wynosiły – odpowiednio – ok. 803 mln zł, 724 mln zł i prawie 602 mln zł. Według stanu na 30 czerwca 2022 r., zobowiązania ogółem szpitali powiatowych przekroczyły 7,3 mld zł, w tym wymagalne wyniosły prawie 777 mln zł.
Niegospodarność i błędy zaniechania
Audytorzy, analizując gospodarowanie majątkowo-finansowe, wykazują przede wszystkim, że:
– w przypadku 14 szpitali opieszale i mało skutecznie odzyskiwano należności. W skrajnych przypadkach dłużników wzywano do zapłaty po upływie kilku lat,
– szpitale nieterminowo regulowały płatności z tytułu zaciągniętych zobowiązań, co było niezgodne z ustawą o finansach publicznych i wiązało się z koniecznością płacenia odsetek, naruszając w ten sposób dyscyplinę finansów publicznych,
– w szpitalu w Wołominie odnotowano przypadki pobierania opłaty za udzielanie świadczeń gwarantowanych pacjentom, którzy mieli prawo do świadczeń finansowanych z pieniędzy publicznych,
– dziewięć szpitali w nieodpowiedni sposób zarządzało mieniem, nie umiejąc właściwie zabezpieczyć swoich interesów,
– 14 podmiotów ustalało plany finansowe z opóźnieniami, w terminie uniemożliwiającym ich wykorzystanie w gospodarce finansowej od 1 stycznia danego roku. Stanowiło to naruszenie ustawy o finansach publicznych.
Błędy organizacyjne
Kontrolerzy NIK informują, że oprócz problemów finansowych w placówkach bardzo często dochodziło do nieprawidłowości związanych z organizacją pracy i realizacją świadczeń. Najbardziej rażące zaniedbania, na które wskazują kontrolerzy, to:
– prawie jedną trzecią aparatury medycznej, którą poddano kontroli, wykorzystywano w procesie leczenia pacjentów bez ważnych przeglądów technicznych, co było niezgodne z ustawą o wyrobach medycznych i mogło stanowić zagrożenie dla pacjentów,
– w trzech szpitalach lekarze zatrudnieni na umowach cywilnoprawnych świadczyli pracę przez kilka dni bez przerwy, w skrajnym przypadku nawet przez 73 godziny,
– w żadnym spośród 22 skontrolowanych podmiotów leczniczych kadra zarządzająca nie została wyłoniona w konkursach,
– 18 z 22 szpitali nie spełniało norm zatrudnienia personelu udzielającego świadczeń zdrowotnych, zwłaszcza pielęgniarek,
– w 17 szpitalach nie ustalano minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych lub robiono to w sposób nieprawidłowy,
– 12 z 22 podmiotów nie udostępniało pacjentom wszystkich wymaganych informacji, takich jak np. godziny udzielania świadczeń, możliwość i sposób zapisania się na listę oczekujących,
– w 12 szpitalach nie zapewniano pacjentom możliwości umawiania się na wizyty drogą elektroniczną, monitorowania statusu na liście oczekujących na udzielenie świadczenia oraz powiadamiania o terminie wizyty,
– część szpitali naruszała przepisy ustawy o działalności leczniczej przy udzielaniu zamówień; a ok. 43 proc. badanych podmiotów zawarło umowy bez postępowania konkursowego,
– w 15 z 22 szpitali nie aktualizowano wpisów do Krajowego Rejestru Sądowego i do Rejestrów Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą,
– w 10 szpitalach nie uwzględniano w regulaminach organizacyjnych wszystkich wymaganych ustawą informacji i nie aktualizowano ich na bieżąco.
NIK apeluje o zwiększony nadzór nad szpitalami
Formułując wnioski pokontrolne, NIK apeluje do ministra zdrowia o podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do określenia w przepisach ustawy o działalności leczniczej maksymalnego dopuszczalnego nieprzerwanego czasu pracy personelu lekarskiego zatrudnionego na podstawie umów cywilnoprawnych.
Jednocześnie zaleca wojewodom zwiększenie nadzoru nad rejestrem podmiotów wykonujących działalność leczniczą, a zarządom powiatów zwiększenie nadzoru nad szpitalami.
Udostępniamy wnioski pokontrolne w całości.
Dokument można oglądać na komputerach, niektórych telefonach lub ściągając go po kliknięciu w: NIK o funkcjonowaniu szpitali powiatowych – informacje szczegółowe.
