Prof. Grażyna Rydzewska o unikatowym systemie do leczenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Autor: Alicja Kostecka
Data: 22.05.2018
Źródło: AK
| Tagi: | Grażyna Rydzewska, budezonid, WZJG |
- Od niedawna gastroenterolodzy otrzymali nowe narzędzie do leczenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – Multi Matrix System, który pozwala na stopniowe uwalnianie się budezonidu w jelicie grubym będącym celem leczenia - mówi prof. Grażyna Rydzewska.
W ostatnich latach odnotowuje się wzrost zachorowalności na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, jak i mikroskopowe zapalenie jelita grubego. W ubiegłym roku Polskie Towarzystwo Gastroenterologiczne opracowało wytyczne leczenia tych chorób kierowane do lekarzy POZ, co te wytyczne zmieniają w leczeniu tych chorób?
- Po pierwsze chciałabym wyraźnie powiedzieć, że ogólnie wzrasta zachorowalność nieswoistych chorób zapalnych jelita grubego, wśród których najczęściej mamy do czynienia z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Polskie Towarzystwo Gastroenterologiczne już w 2012 roku opracowało wytyczne leczenia tej choroby, a w ubiegłym roku opracowaliśmy kompendium zasad postępowania zarówno w tej najczęściej występującej chorobie, jak i we wrzodziejącym oraz mikroskopowym zapaleniu jelita grubego, aby lekarze w jednym miejscu mogli znaleźć zalecenia postepowania w terapii wszystkich tych chorób. Celem tego opracowania jest upowszechnianie wiedzy wśród lekarzy na temat leczenia nieswoistych chorób zapalnych jelita grubego. Jeśli chodzi o wrzodziejące zapalenie jelita grubego, terapia polega na stopniowym włączaniu leków takich jak mesalazyna, steroidy czy też leki immunosupresyjne. Pragnę podkreślić, że dysponujemy już bezpiecznymi lekami steroidowymi, takimi jak budezonid, który jest refundowany i może być stosowany w warunkach laboratoryjnych w przypadku mniejszych i średnio-ostrych zaostrzeń wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. W wytycznych wskazujemy na fakt, że chorzy ci wymagają opieki skoordynowanej wielu specjalistów, a czasami włączenia poważniejszego leczenia, takiego jak immunosupresja czy leczenie biologiczne. Wytyczne uwzględniają także zasady postepowania u kobiet w ciąży, które są leczone na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, co jest bardzo istotne, ponieważ często zdarza się, że pacjentki te odstawiają leki przez nas zalecane ze względu na fakt bycia w ciąży. Ponadto zalecamy, aby pacjenci z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego byli szczepieni. W wytycznych zawarliśmy także zasady współpracy z ośrodkami referencyjnymi leczenia nieswoistych chorób zapalnych jelita grubego, ponieważ w przypadkach zaostrzenia tych chorób pacjenci ci powinni być leczeni szpitalnie.
Wspomniała pani profesor o terapii przy zastosowaniu budezonidu, czy leczenie to jest bezpieczne?
- Budezonid jest lekiem znanym od dawna, ale obecnie mówimy o stosowaniu budezonidu we wrzodziejącym leczeniu jelita grubego, gdyż może on tam dotrzeć dzięki systemowi budowy tabletki o nazwie MMX (Multi Matrix System). Gdy budezonid podawany jest doustnie jego uwolnienie następuje w jelicie cienkim, dlatego nie dociera do jelita grubego, które jest celem leczenia. System MMX, pozwala na stopniowe uwalnianie się leku w jelicie grubym. Bezpieczeństwo stosowania tego leku polega na tym, że rozkłada się on w większości w wątrobie, co oznacza, że powoduje znacznie mniej działań niepożądanych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie, rozstępy, zaćma. System MMX przyczynia się do tego, że te działania niepożądane po podaniu budezonidu występuje wielokrotnie rzadziej. Lek ten stosujemy w lekkich i średnich zaostrzeniach wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i może być on włączony praktycznie na każdym etapie leczenia. Można go stosować wraz z mesalazyną, przed lub po jej podaniu. Niestety w Polsce obserwujemy, że lek ten włączany jest trochę zbyt późno, gdy objawy nasilają się w sposób znaczący, co raczej wymaga już steroidów systemowych.
Jak długo może być prowadzona terapia budezonidem?
- Leczenie budezonidem powinno być stosowane do dwóch miesięcy. Lek jest podawany w jednej dawce, raz dziennie 9 mg. W związku z wysokim profilem bezpieczeństwa leczenie może być stosowane nawet do pół roku. Jednak budezonidu nie powinno się stosować w terapii podtrzymującej, bo nie ma takiej potrzeby.
Czy terapię budezonidem może prowadzić lekarz rodzinny?
- Lekarz rodzinny na podstawie odpowiedniej diagnozy i właściwego rozpoznania może jak najbardziej stosować terapię budezonidem. Jest to ogromnie udogodnienie w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Lekarz POZ, gdy ma właściwe rozpoznanie, może włączyć nie tylko podstawowy lek w leczeniu tego schorzenia, którym jest mesalazyna, ale od razu, od początku leczenia może włączyć budezonid podawany przy pomocy systemu MMX. Jest to najtańsza i najbardziej skuteczna terapia, ponieważ lek ten od stycznia 2016 roku jest refundowany w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, a od marca 2017 roku refundacją off-label objęto mikroskopowe zapalenie jelita grubego.
A co w przypadku niezadziałania tej terapii?
- W zależności od rozwoju choroby i jej umiejscowienia, w przypadkach ciężkich pozostają nam steroidy systemowe, szybkie włączenie immunosupresji i - jeżeli to nie daje efektu - pozostaje terapia ratunkowa w warunkach szpitalnych cyklosporyną lub leczenie biologiczne inflixsimabem. Od niedawna mamy możliwość leczenia pacjentów z wrzodziejącym, ciężkim zapaleniem jelita grubego infliximabem przez rok. Istnieją też nowe leki do leczenia tego schorzenia, są to: inhibitor integryny α4β7 - vedolizumab, który jest lekiem również o bardzo wysokim profilu bezpieczeństwa, ponieważ działa on przede wszystkim w jelicie grubym a nie w całym organizmie.
Lek ten szczęśliwie dla pacjentów znalazł się na listach refundacyjnych już od 1 maja, czekamy teraz tylko na rozporządzenia dotyczące sposobu jego finansowania.
Kiedy wskazana jest ingerencja chirurgiczna i na ile jest skuteczna?
- Ingerencja chirurgiczna we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego zawsze jest skuteczna, tylko należy sobie zadać pytanie, jakim kosztem? Ingerencja chirurgiczna w tym schorzeniu oznacza bowiem usunięcie całego jelita grubego. Jest formą leczenia, która bardzo okalecza pacjenta. Naturalnie istnieje możliwość wykonania zbiornika jelitowego, jednak taka metoda obarczona jest około 30% ryzykiem powikłań pod postacią zapalenia zbiornika.
W jaki sposób możemy zapobiec nieswoistym chorobom zapalnym jelit?
- W tych chorobach prewencja nie istnieje, tak jak nie ma jej w chorobach autoimmunologicznych.
Czy łatwo jest diagnozować choroby związane z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego?
- Na szczęście diagnozowanie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest dość szybkie, czego nie można powiedzieć o chorobie Leśniowskiego-Crohna, gdzie opóźnienie diagnozy może trwać nawet do pięciu lat. Dzieje się tak dlatego, że w tej ostatniej chorobie nie ma jednoznacznych objawów, natomiast we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, objawy są natychmiastowe - krew w stolcu. Wystarczy wykonać proste badanie endoskopowe i wszystko jest jasne. Jeszcze raz podkreślam, że zasady zarówno postępowania diagnostycznego, jak i terapeutycznego opracowane zostały nie tylko w postaci wytycznych zarówno dla gastroenterologów, jak i lekarzy rodzinnych, ale także w postaci modelu opieki skoordynowanej, który dostępny jest na stronie internetowej PTG-E.
Rozmawiała Alicja Kostecka
- Po pierwsze chciałabym wyraźnie powiedzieć, że ogólnie wzrasta zachorowalność nieswoistych chorób zapalnych jelita grubego, wśród których najczęściej mamy do czynienia z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Polskie Towarzystwo Gastroenterologiczne już w 2012 roku opracowało wytyczne leczenia tej choroby, a w ubiegłym roku opracowaliśmy kompendium zasad postępowania zarówno w tej najczęściej występującej chorobie, jak i we wrzodziejącym oraz mikroskopowym zapaleniu jelita grubego, aby lekarze w jednym miejscu mogli znaleźć zalecenia postepowania w terapii wszystkich tych chorób. Celem tego opracowania jest upowszechnianie wiedzy wśród lekarzy na temat leczenia nieswoistych chorób zapalnych jelita grubego. Jeśli chodzi o wrzodziejące zapalenie jelita grubego, terapia polega na stopniowym włączaniu leków takich jak mesalazyna, steroidy czy też leki immunosupresyjne. Pragnę podkreślić, że dysponujemy już bezpiecznymi lekami steroidowymi, takimi jak budezonid, który jest refundowany i może być stosowany w warunkach laboratoryjnych w przypadku mniejszych i średnio-ostrych zaostrzeń wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. W wytycznych wskazujemy na fakt, że chorzy ci wymagają opieki skoordynowanej wielu specjalistów, a czasami włączenia poważniejszego leczenia, takiego jak immunosupresja czy leczenie biologiczne. Wytyczne uwzględniają także zasady postepowania u kobiet w ciąży, które są leczone na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, co jest bardzo istotne, ponieważ często zdarza się, że pacjentki te odstawiają leki przez nas zalecane ze względu na fakt bycia w ciąży. Ponadto zalecamy, aby pacjenci z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego byli szczepieni. W wytycznych zawarliśmy także zasady współpracy z ośrodkami referencyjnymi leczenia nieswoistych chorób zapalnych jelita grubego, ponieważ w przypadkach zaostrzenia tych chorób pacjenci ci powinni być leczeni szpitalnie.
Wspomniała pani profesor o terapii przy zastosowaniu budezonidu, czy leczenie to jest bezpieczne?
- Budezonid jest lekiem znanym od dawna, ale obecnie mówimy o stosowaniu budezonidu we wrzodziejącym leczeniu jelita grubego, gdyż może on tam dotrzeć dzięki systemowi budowy tabletki o nazwie MMX (Multi Matrix System). Gdy budezonid podawany jest doustnie jego uwolnienie następuje w jelicie cienkim, dlatego nie dociera do jelita grubego, które jest celem leczenia. System MMX, pozwala na stopniowe uwalnianie się leku w jelicie grubym. Bezpieczeństwo stosowania tego leku polega na tym, że rozkłada się on w większości w wątrobie, co oznacza, że powoduje znacznie mniej działań niepożądanych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie, rozstępy, zaćma. System MMX przyczynia się do tego, że te działania niepożądane po podaniu budezonidu występuje wielokrotnie rzadziej. Lek ten stosujemy w lekkich i średnich zaostrzeniach wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i może być on włączony praktycznie na każdym etapie leczenia. Można go stosować wraz z mesalazyną, przed lub po jej podaniu. Niestety w Polsce obserwujemy, że lek ten włączany jest trochę zbyt późno, gdy objawy nasilają się w sposób znaczący, co raczej wymaga już steroidów systemowych.
Jak długo może być prowadzona terapia budezonidem?
- Leczenie budezonidem powinno być stosowane do dwóch miesięcy. Lek jest podawany w jednej dawce, raz dziennie 9 mg. W związku z wysokim profilem bezpieczeństwa leczenie może być stosowane nawet do pół roku. Jednak budezonidu nie powinno się stosować w terapii podtrzymującej, bo nie ma takiej potrzeby.
Czy terapię budezonidem może prowadzić lekarz rodzinny?
- Lekarz rodzinny na podstawie odpowiedniej diagnozy i właściwego rozpoznania może jak najbardziej stosować terapię budezonidem. Jest to ogromnie udogodnienie w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Lekarz POZ, gdy ma właściwe rozpoznanie, może włączyć nie tylko podstawowy lek w leczeniu tego schorzenia, którym jest mesalazyna, ale od razu, od początku leczenia może włączyć budezonid podawany przy pomocy systemu MMX. Jest to najtańsza i najbardziej skuteczna terapia, ponieważ lek ten od stycznia 2016 roku jest refundowany w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, a od marca 2017 roku refundacją off-label objęto mikroskopowe zapalenie jelita grubego.
A co w przypadku niezadziałania tej terapii?
- W zależności od rozwoju choroby i jej umiejscowienia, w przypadkach ciężkich pozostają nam steroidy systemowe, szybkie włączenie immunosupresji i - jeżeli to nie daje efektu - pozostaje terapia ratunkowa w warunkach szpitalnych cyklosporyną lub leczenie biologiczne inflixsimabem. Od niedawna mamy możliwość leczenia pacjentów z wrzodziejącym, ciężkim zapaleniem jelita grubego infliximabem przez rok. Istnieją też nowe leki do leczenia tego schorzenia, są to: inhibitor integryny α4β7 - vedolizumab, który jest lekiem również o bardzo wysokim profilu bezpieczeństwa, ponieważ działa on przede wszystkim w jelicie grubym a nie w całym organizmie.
Lek ten szczęśliwie dla pacjentów znalazł się na listach refundacyjnych już od 1 maja, czekamy teraz tylko na rozporządzenia dotyczące sposobu jego finansowania.
Kiedy wskazana jest ingerencja chirurgiczna i na ile jest skuteczna?
- Ingerencja chirurgiczna we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego zawsze jest skuteczna, tylko należy sobie zadać pytanie, jakim kosztem? Ingerencja chirurgiczna w tym schorzeniu oznacza bowiem usunięcie całego jelita grubego. Jest formą leczenia, która bardzo okalecza pacjenta. Naturalnie istnieje możliwość wykonania zbiornika jelitowego, jednak taka metoda obarczona jest około 30% ryzykiem powikłań pod postacią zapalenia zbiornika.
W jaki sposób możemy zapobiec nieswoistym chorobom zapalnym jelit?
- W tych chorobach prewencja nie istnieje, tak jak nie ma jej w chorobach autoimmunologicznych.
Czy łatwo jest diagnozować choroby związane z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego?
- Na szczęście diagnozowanie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest dość szybkie, czego nie można powiedzieć o chorobie Leśniowskiego-Crohna, gdzie opóźnienie diagnozy może trwać nawet do pięciu lat. Dzieje się tak dlatego, że w tej ostatniej chorobie nie ma jednoznacznych objawów, natomiast we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, objawy są natychmiastowe - krew w stolcu. Wystarczy wykonać proste badanie endoskopowe i wszystko jest jasne. Jeszcze raz podkreślam, że zasady zarówno postępowania diagnostycznego, jak i terapeutycznego opracowane zostały nie tylko w postaci wytycznych zarówno dla gastroenterologów, jak i lekarzy rodzinnych, ale także w postaci modelu opieki skoordynowanej, który dostępny jest na stronie internetowej PTG-E.
Rozmawiała Alicja Kostecka
