Przegrywamy z chorobami tytoniowymi
Sprzedaż papierosów w ostatnich latach zwiększyła się aż o 20 proc. – to zapowiada wzrost zachorowań i umieralności z powodu chorób odtytoniowych.
Przez kilka ostatnich dekad przykład Polski stanowił dowód na skuteczność walki z chorobami odtytoniowymi. W jednym z najczęściej sięgających po papierosa społeczeństw na świecie w latach 80. udało się zredukować liczbę palaczy o ponad połowę. Doprowadziło to między innymi do spadku częstości zachorowań i umieralności z powodu raka płuca u mężczyzn w średnim wieku o prawie dwie trzecie.
Na początku lat 90. rocznie sprzedawano ponad 100 mld papierosów. Od tego czasu poziom palenia spadł o ponad połowę, a w 2015 r. sprzedaż papierosów wyniosła ok. 41 mld sztuk. Od kiedy Polacy zaczęli masowo rzucać palenie, gwałtownie spadać zaczęły również zachorowania i umieralność na choroby przyczynowo związane z papierosami, między innymi rak płuca, zawały serca, itd.
Polska jest przykładem niezwykłego sukcesu zapobiegania zachorowaniom i umieralności na raka płuca. Jedną z najważniejszych inicjatyw prowadzących do zerwania z tytoniem i zapobiegania zachorowaniu i śmierci z powodu tej choroby jest akcja „Rzuć palenie razem z nami”, stworzona w oparciu o odbywający się w Stanach Zjednoczonych od początku lat 70. „Great American Smokeout”. W Polsce akcja ta jest prowadzona od początku lat 90. przez Fundację „Promocja Zdrowia” oraz inne organizacje zdrowotne. Historycznie jest jedną z najskuteczniejszych inicjatyw zdrowotnych w naszym kraju. W niektórych latach nawet do pół miliona byłych palaczy deklarowało, że zerwało z nałogiem właśnie dzięki niej. Naturalny eksperyment, który miał miejsce w Polsce pokazuje, że zmniejszenie częstości palenia dzięki dobrze zaplanowanej, rozłożonej w czasie, efektywnej narodowej strategii (NPOZNPT 1995-2016 – uchwalony przez Sejm w 1995 r.), prowadzi do spadku zachorowalności i umieralności na choroby odtytoniowe.
Niestety, w 2016 r. zaniechano realizacji skutecznie działającego NPOZNPT, a w ostatnich latach doszło w Polsce do alarmującego wzrostu sprzedaży papierosów o 20 proc. Sprzedaż zwiększyła się z 41 mld w 2015 r. do 50 mld sztuk w 2022 r., a dostępność ekonomiczna wyrażona liczbą paczek papierosów do kupienia za minimalną pensję wzrosła o prawie 50 proc. w tym czasie. Jest to niezwykle niebezpieczne zjawisko, które zagraża zmniejszającej się umieralności na raka płuca, ale także zachorowalności i umieralności z powodu innych chorób wynikających z palenia tytoniu, między innymi chorób układu krążenia. Według szacunku prof. Richarda Peto z Oxfordu, wzrost konsumpcji papierosów o 9 miliardów sztuk doprowadzi do dodatkowego, corocznego wzrostu o 9 tys. zgonów z powodu chorób tytoniowych. Należy pamiętać, że w Polsce nadal pali papierosy ok. 7 mln Polek i Polaków (w 1990 r. paliło ok. 15 mln Polaków), a corocznie stale ponad 20 tys. Polaków umiera z powodu raka płuca.
Wobec tych niepokojących faktów, Fundacja „Promocja Zdrowia” zwraca się z apelem i wzywa wszystkie instytucje i organizacje, które odpowiadają za zdrowie Polaków, do przywrócenia Narodowego Programu Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu – w tej sytuacji epidemiologicznej niezbędne wydaje się wyodrębnienie w Polsce Ministerstwa Zdrowia Publicznego.
Apel Witolda Zatońskiego i Kingi Janik-Koncewicz z Instytutu – Europejskie Obserwatorium Nierówności Zdrowotnych Akademii Kaliskiej.
Przeczytaj także: „O skutecznym leku zmniejszającym zachorowalność na choroby tytoniowe”.
