Zainwestujmy w zdrowie publiczne. To się opłaca

Udostępnij:
Niedoceniane w Polsce zdrowie publiczne wymaga inwestycji. Przede wszystkim w innowacje.
Prezentujemy analizę Grety Kanownik

Obecnie przed menedżerami ochrony zdrowia – nie tylko w Polsce – stoi duże wyzwanie związane przede wszystkim z porozumieniem się w dążeniu do wytyczonej długofalowej wizji, a nie wyrwanych z kontekstu niespójnych działań.

Oto wskazania, które eksperci wskazują jako istotę dla osiągnięcia pożądanych celów:

- ochrona zdrowia to jeden z najbardziej złożonych strukturalnie i dynamicznych funkcjonalnie systemów, w którym podejmowanie decyzji jest trudne i wymaga informacji z wielu źródeł,
- procesy decyzyjne przebiegające w ochronie zdrowia na różnych poziomach i w różnych podmiotach wymagają wymiany informacji oraz wspólnych uzgodnień, umożliwiających komplementarność i współpracę,
- racjonalność decyzji jest uwarunkowana uzyskiwanymi informacjami, umiejętnościami decydenta oraz dążeniem do podjęcia racjonalnej decyzji,- procesy demograficzne i wzrost konsumpcji usług zdrowotnych powodują konieczność zwiększenia efektywności systemów zdrowotnych,
- nieodzownym elementem planowania i realizacji polityki zdrowotnej kraju (regionu) jest gromadzenie i analiza danych,
- optymalizacja systemu zarządzania ochroną zdrowia wymaga wykorzystania nowoczesnych narzędzi wspierających proces podejmowania decyzji, takich jak system informacyjny i w jego konsekwencji wdrożony system informatyczny.

Triada:
Konieczne jest więc uzyskanie jeszcze większej spójności tzw. triady wiedzy, czyli:
- wiedzy lekarskiej – wiedzy profesjonalistów medycznych mających bezpośredni wpływ na realizację lub nadzór nad podstawowymi procesami diagnostyki i terapii,
- wiedzy organizacyjnej – wiedzy organizacji zdrowotnej wynikającej ze wzajemnie powiązanych obszarów: wiedzy medycznej (informacje medyczne opisujące procesy leczenia) i wiedzy zarządczej (informacje o charakterze administracyjno-finansowym),
- wiedzy systemowej – wiedzy zawartej w systemie opieki zdrowotnej, mającej wpływ na organizację i funkcjonowanie systemów opieki zdrowotnej umożliwiających lekarzowi wykonanie określonej procedury medycznej, a pacjentowi skorzystanie z niej.

Zdrowie publiczne
Do sprawy można wrócić, by odnieść się do niej w aspekcie innowacyjnych idei i działań w "public health", które są, według uważnego czytelnika bardzo opłacalne i w kontekście ekonomicznym i w kontekście zdrowia (healthy life years) populacji. Na wstępie należy odpowiedzieć sobie na pytanie co to jest zdrowie publiczne (public health)? Otóż, zdrowie publiczne to nauka zajmująca się zdrowiem na poziomie populacji ludzkiej. Profesor Uniwersytetu Yale, C.-E.A. Winslow, zaproponował w roku 1920 następującą definicję: “zdrowie publiczne jest nauką i sztuką zapobiegania chorobom, przedłużania życia, promowania zdrowia i sprawności fizycznej poprzez zorganizowane wysiłki na rzecz higieny środowiska, kontroli chorób zakaźnych, szerzenia zasad higieny osobistej, organizowania służb medycznych i opiekuńczych w celu wczesnego rozpoznawania, zapobiegania i leczenia oraz rozwijania takich mechanizmów społecznych, które zapewnią każdemu standard życia umożliwiający zachowanie i umacnianie zdrowia"..

Powyższe czynności opierają się na współodpowiedzialności i zjednoczeniu, które skierowane są na utrzymanie oraz poprawę stanu zdrowia całego społeczeństwa, co ma przyczynić się do zmniejszenia się liczby zachorowań oraz zgonów. Zdrowiem publicznym można także określić wysiłek społeczeństwa na rzecz promowania, przywracania i ochrony zdrowia. Państwo oferuje swoim obywatelom programy, świadczenia i instytucje, które zajmują się zapobieganiem chorobom i spełnianiem potrzeb zdrowotnych społeczeństwa jako całości. Powiem mocno, zdrowie publiczne stanowi fundament i potęgę danego kraju. Konstytucje większości krajów odnoszą się do utrzymania zdrowia obywateli jako jednego z głównych obowiązków państwowych. W Polsce na szczeblu państwowym zdrowiem, zajmuję się Ministerstwo Zdrowia w Polsce, które opracowuje regulacje prawne dotyczące opieki medycznej.

Kto
Zadania z zakresu zdrowia publicznego realizują, współdziałając ze sobą, organy administracji rządowej, państwowe jednostki organizacyjne, w tym agencje wykonawcze, a także jednostki samorządu terytorialnego, realizujące zadania własne polegające na promocji lub ochronie zdrowia – art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (Dz. U. z 2015 r., poz. 1916, ze zm.). Zadania z zakresu zdrowia publicznego, zgodnie z art. 2 ustawy o zdrowiu publicznym, obejmują:
1. monitorowanie i ocenę stanu zdrowia społeczeństwa, zagrożeń zdrowia oraz jakości życia związanej ze zdrowiem społeczeństwa;
2. edukację zdrowotną dostosowaną do potrzeb różnych grup społeczeństwa, w szczególności dzieci, młodzieży i osób starszych;
3. promocję zdrowia;
4. profilaktykę chorób;
5. działania w celu rozpoznawania, eliminowania lub ograniczania zagrożeń i szkód dla zdrowia fizycznego i psychicznego w środowisku zamieszkania, nauki, pracy i rekreacji;
6. analizę adekwatności i efektywności udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej w odniesieniu do rozpoznanych potrzeb zdrowotnych społeczeństwa;
7. inicjowanie i prowadzenie badań naukowych oraz współpracy międzynarodowej w zakresie zdrowia publicznego;
8. rozwój kadr uczestniczących w realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego;
9. ograniczanie nierówności w zdrowiu wynikających z uwarunkowań społeczno-ekonomicznych;
10. działania w obszarze aktywności fizycznej.
Wszystkie wymienione wyżej funkcje finansuje się z budżetu państwa.

Najpierw szkiełko i oko
Od dawna wiadomo, że zapobieganie chorobom i skuteczna profilaktyka oraz możliwość w miarę wczesnego określenia trendów demograficznych i epidemiologicznych to skuteczna walka z następstwami mogących pojawić się epidemii, czy skutków nie racjonalnie prowadzonej polityki zdrowotnej w danym kraju, co ma niebagatelne przełożenie na straty ekonomiczne w aspekcie ponoszenia dodatkowych kosztów leczenia klinicznego. Mówiąc o zdrowiu publicznym, nie możemy jednak odejść od ważnego aspektu jakim są badania naukowe, ponieważ to właśnie badania naukowe i innowacje mają wpływ na wzrost jakości życia i zdrowia populacji.

Ale, zacznijmy od tego, czy badania naukowe są nam w ogóle potrzebne? Bez badań i wynalazków nie byłoby wielu m.in. ułatwiających życie urządzeń, leków, żywności. Nie wiedzielibyśmy o dużej ilości chorób i możliwości ich leczenia. Badania pozwalają np. na opracowanie protez, implantów itp., które pomagają społeczeństwu w codziennym życiu i obowiązkach. Na badania naukowe mogą składać się różnego rodzaju eksperymenty, analizy oraz wnioski z ich przeprowadzania. Unia Europejska coraz bardziej promuje i popiera skuteczniejszą komunikację i popularyzację w zakresie publikacji wyników i analiz przeprowadzanych badań naukowych. Inwestycje w badania naukowe owocują innowacyjnymi projektami, które pomagają w rozwoju gospodarki, a co za tym idzie poprawie jakości życia codziennego każdego człowieka. Prowadzenie badań naukowych to także przyczynianie się do wzrostu i polepszenia rozwoju kraju. Dlatego też badania naukowe i innowacje w znaczącym stopniu przyczyniają się do wzrostu jakości życia społeczeństwa.

A czym są innowacje?

Otóż innowacje określane są jako bardzo ważny element polityki UE. Innowacje długo określane były w kategoriach korzyści ekonomicznych i nadal tak jest, jednak teraz postrzegane są również jako strategiczny cel społeczno-gospodarczy. Innowacje to nie tylko tworzenie nowych towarów czy usług, ale także działania, które zwiększą dobrobyt społeczny oraz będą stymulowały rozwój społeczeństw w tym także zdrowotny.

W Polsce od wielu lat badania i rozwój w aspekcie zdrowia publicznego, nie są na zbyt wysokim poziomie. Powodem w dużej części jest między innymi brak funduszy. Drugim ważnym problemem nie spełniania w pełni zadań w aspekcie zdrowia publicznego jest informatyzacja. Brak twardych sprawdzonych danych, niestety nie pozwala obecnie na tworzenie realnej polityki zdrowotnej a jej tworzenie opiera się podejściu w wielu aspektach w sposób intuicyjny. Obecnie dostępne mierniki oceny populacji zdrowotnej jak umieralność, narodziny, czy zachorowalność to nie wszystko. Potrzeba nam dokładnych mierników, przedstawionych w wielu kombinacjach, co pomoże decydentom na podejmowanie trafnych a nie tylko subiektywnych decyzji w aspekcie polityki zdrowotnej.
Stąd w aspekcie innowacji dla zdrowia publicznego można tu wskazać na ogromną rolę IT w połączeniu z badaniami naukowymi. Biorąc powyższe pod uwagę wyłania nam się idealny model ochrony zdrowia, łączący w sobie zdrowie publiczne, leczenie chorego aż po opiekę społeczną. Przedstawia się on następująco:

Telemedycyna
Opracowanie innowacyjnych rozwiązań opartych o technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT) wykorzystywanych jako metody nieinwazyjnego i bezpiecznego gromadzenia i wymiany na odległość informacji o stanie zdrowia pomiędzy systemem opieki zdrowotnej, a osobą chorą lub zdrową. Proponowane rozwiązania powinny mieć zastosowanie w: diagnostyce; terapii, w tym zabiegach inwazyjnych wykonywanych na odległość; profilaktyce; rehabilitacji medycznej; opiece skoordynowanej; monitorowaniu stanu zdrowia przy pomocy urządzeń, czujników i akcesoriów; rejestracji i analizie sygnałów biologicznych o istotnym znaczeniu dla zdrowia; poprawie przestrzegania zaleceń, w tym trzymania się planu terapeutycznego; rehabilitacji po zabiegowej i pourazowej; rekreacyjnej aktywności fizycznej; edukacji chorych i zdrowych z promowaniem prozdrowotnych zachowań; profesjonalnym kształceniu pracowników opieki medycznej; tworzeniu dużych baz danych medycznych; integracji i unifikacji rozproszonych systemów danych zdrowotnych z systemami Elektronicznych Danych Medycznych.

Ważnym celem innowacyjnych działań w zakresie telemedycyny winno być opracowanie i wykorzystanie rozwiązań ICT i wyrobów medycznych pomagających obniżyć koszty opieki zdrowotnej i/lub poprawić jakość udzielanych świadczeń i/lub wyrównać różnice oraz ułatwić i skrócić dostęp do systemu opieki zdrowotnej i/lub zapewnić bezpieczeństwo zdrowotne osobom w wieku podeszłym, z przewlekłymi chorobami i inwalidztwem oraz wygodę i prostotę ich stosowania przez końcowych użytkowników.

Markery i testy

Ważnym aspektem, jest opracowanie innowacyjnych i skutecznych metod diagnostyki chorób cywilizacyjnych. Warunkiem wstępnym opracowania nowych testów diagnostycznych jest identyfikacja nowatorskich biomarkerów chorób cywilizacyjnych w oparciu o badania przeprowadzone w dobrze scharakteryzowanych grupach osób (np. z predyspozycją do choroby lub we wczesnej fazie choroby).. Wynikiem realizowanych działań powinno być wprowadzenie na rynek lub przygotowanie do takiego wprowadzenia nowych markerów/testów diagnostycznych, wyrobów medycznych, skuteczniejszych algorytmów diagnostycznych lub walidacja już istniejących metod i testów.

Opieka Skoordynowana

W promocji zdrowia i na każdym etapie profilaktyki ważne znaczenie mają edukacja, czynniki socjospołeczne, obciążenia genetyczne, stan psychiczny i poziom odczuwanego stresu, aktywność fizyczna (w tym uprawianie sportów), jak i sposób odżywiania. W związku z tym w skład tej dziedziny wchodzą skoordynowane działania z zakresu edukacji na różnych poziomach kształcenia, działania związane z wczesnym wykrywaniem konstytucyjnych i somatycznych zmian genomowych (np. w DNA) i biochemicznych (np. stężeń mikroelementów) pomocnych w identyfikacji grup wysokiego ryzyka zachorowania na choroby genetyczne (w tym szczególnie nowotwory), jak i wykrywaniu chorób genetycznych we wczesnych stadiach rozwoju, wdrażanie różnego typu populacyjnych programów przesiewowych, identyfikowanie czynników ryzyka dystresu związanego z obciążeniami cywilizacyjnymi, włączanie elementów związanych ze zdrowym odżywianiem w zdrowiu i chorobie oraz kształtowanie zachować prozdrowotnych w różnych aspektach życia. Ocena ryzyka i/lub postępu chorób rzadkich, chorób przewlekłych, chorób cywilizacyjnych, w których możliwości poprawy skuteczności i/lub bezpieczeństwa farmakoterapii są obecnie ograniczone, zawiera wielospecjalistyczną i innowacyjną opiekę, która zapewni wydłużenie i poprawę jakości życia, przy uwzględnieniu rezultatów ekonomicznych.

Terapia celowana
Warunkiem zaproponowania i przygotowania do wdrożenia terapii celowanej (spersonalizowanej) jest możliwie pełna identyfikacja podłoża choroby np. podłoża genetycznego, metabolicznego itp., jak również możliwości predykcji i oceny skuteczności zaproponowanej terapii na modelach linii komórkowych, bakterii czy in silico
z jednoczesną możliwością oceny skuteczności i stabilności zaproponowanej terapii. Opracowanie i wdrożenie nowych o unikalnym znaczeniu terapii celowanych, również terapii łączonych dających możliwości poprawy jakości życia pacjenta w chorobach współwystępujących z jednoczesną oceną jej skuteczności, monitorowaniai zmiany w trakcie prowadzenia terapii. Postęp i rozwój nowych terapii ściśle związany jest z rozwojem DIAGNOSTYKI i wykorzystuje jej efekty, wprowadzając nowe, unikalne modele oceny skuteczności terapii, niwelujące negatywne skutki dla pacjenta.

Badania kliniczne
W zakresie badań klinicznych powinny nastąpić zmiany w zakresie ich ukierunkowania i powinny one dotyczyć:
- modeli i oprogramowania służącego analizom masowych zbiorów danych (Big Data) w celu profilowania badań predykcji (np. identyfikowania cząsteczek – kandydatów na leki), w bioinformatyce, badaniach dotyczących identyfikowania innowacyjnych procedur oraz standardów medycznych (wtórna analiza danych) oraz w badaniach przesiewowych w ramach badań klinicznych,
- opracowywaniu nowych urządzeń do wykorzystywania w badaniach klinicznych (np. typu lab-on-the-chip, in silico) oraz urządzeń umożliwiających zbieranie, transmisję i przetwarzanie biosygnałów,
- technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) do zbierania danych i monitorowania uczestników badań klinicznych.
Proponowane rozwiązania powinny mieć zastosowanie w badania klinicznych 1, 2 oraz 3 fazy badań oraz w przypadku znaczących innowacji.

Pójście w tym kierunku umożliwi nam całościowe podejście do problematyki ochrony zdrowia. Jest to ,,Medycyna Przyszłości’’, ważne by do jej osiągnięć mieli wszyscy obywatele. Czy to utopia, nie wiem, ale trzeba dążyć do tego celu, aby go osiągnąć.

Greta Kanownik


Tekst pochodzi z najnowszego wydania miesięcznika "Menedżer Zdrowia"
 
© 2024 Termedia Sp. z o.o. All rights reserved.
Developed by Bentus.