Stwardnienie zanikowe boczne i otępienie czołowo-skroniowe: wspólny czynnik ryzyka

Jak wykazali Blitterswijk i wsp., liczba powtórzeń sekwencji GGGGCC w genie C9ORF72 jest związana z długością przeżycia w stwardnieniu zanikowym bocznym i otępieniu czołowo-skroniowym.

Opierając się na wynikach wcześniejszych badań, które wskazywały na rolę fragmentu chromosomu 9 w stwardnieniu zanikowym bocznym (ALS, amyotrophic lateral sclerosis) z otępieniem czołowo-skroniowym (FTD, frontotemporal dementia) [1], Van Blitterswijk i wsp. podjęli projekt, którego celem było zbadanie zależności między wielkością mutacji tego fragmentu a ciężkością choroby. Omawiany region, C9ORF72, koduje białko ulegające ekspresji w różnych częściach mózgu. Na podstawie obserwacji szacuje się, że jego mutacje występują on u ok. 6% osób białych z ALS. Aktualnie zmiany w C9ORF72 uważa się za najistotniejszy genetyczny czynnik związany z występowaniem ALS oraz FTD. Podczas gdy prawidłowy kod C9ORF72 zawiera do 30 powtórzeń sekwencji sześciu nukleotydów GGGGCC, u osób chorych liczba powtórzeń może przekroczyć 100 [2]. W przedstawionym na łamach The Lancet Neurology artykule opisano analizy liczb powtórzeń GGGGCC u 30 pacjentów z ALS, 35 z FTD, 16 z oboma tymi chorobami równocześnie i u 3 osób bez objawów klinicznych. Analizowane próbki materiału genetycznego pochodziły z krwi (n = 48), kory czołowej (n = 41) lub kory móżdżku (n = 40) uczestników badania. Największe liczby powtórzeń stwierdzano w próbkach pobranych z kory czołowej. Autorzy wykazali, że liczba powtórzeń występujących w korze czołowej była związana z wiekiem wystąpienia objawów otępienia czołowo-skroniowego. W analizie, która objeła wszystkich pacjentów, stwierdzono dłuższe przeżycie od wystąpienia objawów (7.4 względem 4.8 roku) u osób, które miały liczbę powtórzeń zaliczoną do czwartego kwartyla względem pacjentów zakwalifikowanych pod tym względem do pierwszego kwartyla. Jak stwierdzili Blitterswijk i wsp., badanie wykazało nie tylko zmienność liczby powtórzeń GGGGCC w C9ORF72 różnych tkankach, ale także zależność między tą liczbą a przebiegiem choroby. Jest możliwe, że po przeprowadzeniu dalszych badań informacja o budowie C9ORF72 u danego pacjenta będzie mogła stanowić podstawę dla udzielenia informacji o rokowaniu.

1. DeJesus-Hernandez M, Mackenzie IR, Boeve BF, i wsp. Expanded GGGGCC hexanucleotide repeat in noncoding region of C9ORF72 causes chromosome 9p-linked FTD and ALS. Neuron 2011; 72(2):245-56.
2. Khan BK, Yokoyama JS, Takada LT, i wsp. Atypical, slowly progressive behavioural variant frontotemporal dementia associated with C9ORF72 hexanucleotide expansion. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2012; 83(4):358.