Zatorowość płucna – jak diagnozować?

Częstość występowania zatorowości płucnej rośnie, szczególnie w obliczu starzejącego się społeczeństwa. O czynnikach ryzyka oraz o diagnostyce mówiła podczas Gorących Tematów Pneumunologii prof. Monika Szturmowicz z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie.

Zatorowość płucna może być groźna. Śmiertelność szpitalna waha się miedzy 4,4 proc a ponad 10 proc. Śmiertelność 3- miesięczna to juz8,6 proc do ponad 17 procent. Resztkowe ubytki perfuzji mogą pojawić się po 12 miesiącach w aż 30 procent przypadków.
Pomocne w ocenie prawdopodobieństwa zachorowania są czynniki ryzyka dzielone na silne, umiarkowane i słabe. Do czynników silnych należą kwestie ortopedyczne – złamanie kończyny dolnej, wymiana stawu biodrowego lub kolanowego, ale także hospitalizacja z powodu niewydolności serca, zawał, rozległy uraz, żylna choroba zatorowo-zakrzepowa. Do czynników umiarkowanych należą m.in. choroby autoimmunologiczne, nowotwór i chemioterapia, artoskopowa operacja kolana, infekcja, doustna antykoncepcja, stan po porodzie. Do czynników słabych należą leżenie w łóżku powyżej 3 dni, unieruchomienie, operacje laparoskopowe, ciąża, otyłość, żylaki.
Z chorym wysokiego ryzyka mamy do czynienia wtedy, jeśli wystąpi hipotonia z obniżeniem ciśnienia, ale oba stany musza przebiegać z wykluczeniem innych czynników takich jak sepsa, ostre zaburzenia rytmu, czy krwawienie. Jeżeli ryzyko zgonu jest wysokie badaniem natychmiastowym powinno być angio-TK, choć jeżeli stan chorego jest zbyt poważny można wykonać echokardiografię przyłóżkową. Echokardiografia może uwidocznić przyczyny objawów nie związane z zatorowością płucną. Przy zaawansowanych zmianach zatorowości często towarzyszy zawał.
Jednak większość populacji nie prezentuje ostrych objawów i niewysokie ryzyko zgonu. Do oceny choroby służą podejście kliniczne oraz skale predykcyjne stanowiące lepszą metodę niż ocena kliniczna. Są to skale Wells’a i skala genewska. Poszczególne ich kryteria są takie same lub podobne: epizod choroby zakrzepowo-zatorowej, tachykardia, operacja, unieruchomienie, krwioplucie, aktywna choroba nowotworowa, objawy zakrzepicy żył głębokich. Dzięki nim można określić, czy zatorowośc jest małoprawdopodobna lub prawodopodobna i od tej oceny zależy dalsze postępowanie. Jeśli ryzyko jest wysokie wykonujemy angio-TK, jeśli niskie lub pośrednie – oznaczenie D-dimeru w testach o wysokiej czułości ( nie jest to dobre kryterium wśród chorych hospitalizowanych, ponieważ choroby zapalne powodują wyższe jego stężenie). W przypadku wyniku dodatniego należy wykonać angio-TK.
Innymi badaniami diagnostycznymi zatorowości płucnej jest echokardiografia, scyntygrafia perfuzyjna płuc szczególnie kiedy mamy prawidłowe RTG klatki piersiowej, w przypadku ciąży i niewydolności nerek. Przydatne także jest USG kompresyjne żył głębokich kończyn dolnych, czy arteriografia płucna.