Ekspercko o pneumonologii dziecięcej

O praktycznych umiejętnościach, które lekarz tej specjalizacji powinien posiadać, problemach w rozpoznaniu astmy oskrzelowej wczesnodziecięcej, że nie wolno zapominać o rozpoznawaniach alternatywnych mówi – prof. Zbigniew Doniec kierownik Kliniki Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Oddział Terenowy w Rabce-Zdroju, prezes Polskiego Towarzystwa Pneumonologii Dziecięcej.

Specjalizacja choroby płuc u dzieci jest stosunkowo nową specjalizacją, powstała w styczniu 2013 r. Program specjalizacji obejmuje dwie możliwości. Jedna, to możliwość kształcenia się bezpośrednio po studiach – lekarz kończący studia wybiera specjalizację w trybie 5-letnim – trzy lata poświęconych jest pediatrii, dwa lata chorobom płuc u dzieci. Inna droga, to taka, że pediatra, albo lekarz innej specjalizacji może specjalizację w dziedzinie chorób płuc dzieci uzyskać w systemie 2-letnim.
Mówiąc o praktycznych umiejętnościach, które lekarz tej specjalizacji powinien mieć ekspert szczególnie zwrócił uwagę na ultrasonografię przezklatkową. – Badanie płuc za pomocą ultrasonografu w praktyce pulmonologa dziecięcego powinno być traktowane niczym drugi stetoskop – akcentował. Prof. Doniec mówił także o problemach z astmą oskrzelową wczesnodziecięcą. Jej rozpoznanie u dzieci do 5. roku życia z jednej strony jest proste, ale też może sprawiać trudności z uwagi na objawy, m.in. kaszel, a świszczący kaszel w tej populacji jest najczęstszy w przebiegu zakażeń wirusowych. Wyzwaniem diagnostycznym jest rozpoznanie, które z dzieci, z takimi objawami chorują na astmę oskrzelową. Wykazano, że jeżeli ktoś choruje na astmę oskrzelową, to do 5. roku życia wspomniane objawy rozpoczynają się. W wystąpieniu omawiane były kluczowe kryteria w rozpoznaniu tej choroby: charakterystyczne objawy, należy także wykluczyć inne przyczyny objawów – czyli wykluczyć rozpoznania alternatywne oraz dokonać próby oceny efektów leczenia z zastosowaniem leków astmatycznych. Objawy sugerujące astmę to świszczący oddech występujący podczas infekcji wirusowych, ale także podczas wysiłku fizycznego, płaczu, śmiechu. Kolejny, to nawracający lub przewlekły kaszel występujący w nocy, z towarzyszącym świstem i trudnościami w oddychaniu. Taki kaszel jest niezależny od infekcji. Ważnym diagnostycznie czynnikiem jest również ekspozycja na dym tytoniowy. Ekspert mówił także, że u dzieci – do 5. roku życia – u których podejrzewa się astmę oskrzelową występuje obniżona tolerancja wysiłku fizycznego. Kolejną cechą mogącą sugerować astmę u dziecka młodszego jest obecność atopii w rodzinie. Profesor akcentował również, iż należy pamiętać o rozpoznawaniach alternatywnych, m.in. takich, kiedy stale występuje świszczący oddech, zauważalny jest nieprawidłowy rozwój dziecka – zahamowanie wzrostu i przyrostu masy ciała, występuje kaszel czy świszczący oddech w czasie lub po posiłku, objawy, które można powiązać z objawami kardiologicznymi – np. efekty niedotlenienia. Jego zdaniem wykluczenie rozpoznań alternatywnych jest bardzo istotne. Innym elementem pozwalającym na potwierdzenie czy też zwiększenie prawdopodobieństwa rozpoznania astmy oskrzelowej jest zastosowanie tzw. terapeutycznej próby diagnostycznej. Polega na podawaniu niskich dawek steroidów wziewnych (leków zarezerwowanych dla astmy oskrzelowej) przez okres trzech miesięcy.
Mowa była także o Polskiej Sieć Specjalistycznej Dziecięcej Diagnostyki Pneumonologicznej. Tworzy je 13 ośrodków specjalistycznych z zakresu pneumonologii dziecięcej wyposażone w nowoczesny sprzęt diagnostyczny, który pozwala m.in. na rozpoznawanie astmy oskrzelowej u dzieci młodszych. Każdy z nich został wyposażony w sprzęt podstawowy – spirometr, aparat do oscylometrii, aparaty USG. Niektóre ośrodki mają aparaty do badania pojemności i objętości płuc metodą wypłukiwania gazów LCI. Pozwala to na badanie najmłodszych dzieci – noworodków. Są także cztery ośrodki, w których można wykonywać badania polisomnograficzne u dzieci, tj. badanie zaburzenia oddychania w czasie snu. Profesor informował, że sieć specjalistycznej pneumonologicznej diagnostyki dziecięcej powstała we współpracy z Wielką Orkiestrą Świątecznej Pomocy.
Wykład wygłoszony został podczas kongresu Top Medical Trends 2016 w Poznaniu.