123RF
Rekomendacje WHO dotyczące diagnostyki i terapii gruźlicy
Redaktor: Monika Stelmach
Data: 07.04.2022
Źródło: op. Marek Meissner, WHO: „WHO consolidated guidelines on tuberculosis Module 5: Management of tuberculosis in children and adolescents”.
| Tagi: | WHO, gruźlica, rekomendacje, wytyczne |
Światowa Organizacja Zdrowia wydała nowe rekomendacje dotyczące terapii gruźlicy. Obejmują one zarówno leczenie dzieci, jak i dorosłych. W przypadku dzieci z postacią gruźlicy o lekkim przebiegu zaleca się skrócenie terapii. Zaaprobowano także dwa nowe leki – bedaquiline i delamanid do doustnego podania u nieletnich.
Jak stwierdziła dr Tereza Kasaeva, dyrektor w WHO Global Tuberculosis Programme, w 2020 roku po raz pierwszy od dekady liczba zmarłych na gruźlicę wzrosła. W 2019 roku na świecie zanotowano 1,4 mln zgonów, a w 2020 roku było to już 1,5 mln. WHO szacuje, iż rocznie globalnie zakaża się gruźlicą 1,1 mln dzieci. Choroba ta nadal jest groźna; znajduje się na 13. pozycji spośród wszystkich schorzeń będących przyczyną śmierci – według danych WHO. Jeśli chodzi o choroby zakaźne, jest drugą co do śmiertelności po COVID-19.
Jedną z przyczyn jest spadek możliwości wczesnego diagnozowania choroby z powodu niedostatecznych funduszy. Światowe wydatki na diagnostykę, terapię i prewencję spadły z 5,8 mld USD w 2019 roku do 5,3 mld USD w 2020 roku. Ucierpiała zwłaszcza wczesna diagnostyka dzieci. W 2020 roku aż 63 proc. dzieci poniżej 15. roku życia, nie otrzymało lub nawet nie miało dostępu do właściwiej diagnostyki, w grupie wiekowej poniżej 5. roku życia było to już 72 proc. Ponad 2/3 dzieci w wieku poniżej 5. lat nie miało właściwej terapii w 2022 roku.
Przyczyny takiego stanu rzeczy to głównie pandemia COVID-19 oraz trwające wciąż wojny i konflikty lokalne na Bliskim Wschodzie, w Afryce czy we Wschodniej Europie. Co istotne, gruźlica wkracza coraz częściej do bogatych krajów Zachodu i nie dotyczy wcale imigrantów, ale lokalnych populacji.
– Wskazuje to na pilną potrzebę radykalnego zwiększenia inwestycji w celu zintensyfikowania walki z gruźlicą i wypełnienia zobowiązań dotyczących eradykacji gruźlicy, podjętych przez światowych liderów – powiedziała Kasaeva.
WHO stwierdziła także, że w celu usunięcia zagrożenia szybkim rozprzestrzenianiem gruźlicy konieczne będzie:
- zwiększenie nakładów zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i lokalnym w celu zamknięcia luki w finansowaniu badań nad gruźlicą i implementacji ich wyników. Dla krajów o mniej rozwiniętej ekonomii zwiększenie międzynarodowych form finansowania będzie konieczne w perspektywach krótko- i średnioterminowej, by osiągnąć postęp w jej zwalczaniu;
- podwojenie funduszy na badania naukowe nad gruźlicą zwłaszcza nad szczepionkami. Według dr Terezy Kasaevej na wszystkie programy walki z gruźlicą, międzynarodowe i lokalne, zwłaszcza zaś na badania naukowe, potrzeba w obecnym roku 13 mld USD;
- inwestowanie w podtrzymywanie istniejących programów i usług walki z gruźlicą, zwłaszcza w obecnym okresie pandemii COVID-19, by opieka nad pacjentami nie została zawieszona lub przerwana.
Nowe zalecenia WHO dotyczące terapii i działań diagnostycznych, zwłaszcza prewencji gruźlicy u dorosłych i dzieci, obejmują:
- wdrożenie szybkiego testu molekularnego Xpert MTB/RIF Ultra jako podstawowego w rozpoznawaniu gruźlicy u dzieci i dorosłych. Wykrywa nie tylko materiał genetyczny prątków gruźlicy, ale też ich oporność na leki;
- stosowanie w centrach diagnostycznych technik nieinwazyjnych, jak badanie próbek kału;
- w wypadku dzieci z postacią gruźlicy o lekkim przebiegu zaleca się skrócenie terapii z 6 do 4 miesięcy. Umożliwi to wcześniejszy powrót do szkół, zmniejszenie wydatków rodzin na terapię oraz wydatków lokalnego systemu ochrony zdrowia;
- w wypadku gruźliczego zapalenia opon mózgowych zaleca się skrócenie terapii z 12 do 6 miesięcy;
- zostają wprowadzone dwa leki dla lekoopornej postaci gruźlicy: bedaquiline i delamanid. Rekomenduje się ich użycie u dzieci wszystkich grup wiekowych. Ma to zapobiec ciężkim działaniom niepożądanym w rodzaju głuchoty;
- systemy ochrony zdrowia poszczególnych krajów powinny realizować nowe modele scentralizowanej i zintegrowanej opieki nad chorymi na gruźlicę dziećmi, aby zapewnić im pomoc blisko miejsca zamieszkania.
WHO ma nadzieję, że obecne wytyczne będą swoistym gamechangerem w zwalczaniu gruźlicy, a następnym krokiem będzie pomoc przy ich wdrożeniu zwłaszcza krajom dotkniętym epidemią tej choroby.
– Mamy rekomendacje do implementacji i przeznaczone dla dzieci leki na gruźlicę, więc nie czekajmy dłużej i zakończmy epidemię gruźlicy u dzieci i dorosłych – apeluje dr Kerri Viney, lider WHO Global Tuberculosis Programme.
Opracowanie: Marek Meissner
Jedną z przyczyn jest spadek możliwości wczesnego diagnozowania choroby z powodu niedostatecznych funduszy. Światowe wydatki na diagnostykę, terapię i prewencję spadły z 5,8 mld USD w 2019 roku do 5,3 mld USD w 2020 roku. Ucierpiała zwłaszcza wczesna diagnostyka dzieci. W 2020 roku aż 63 proc. dzieci poniżej 15. roku życia, nie otrzymało lub nawet nie miało dostępu do właściwiej diagnostyki, w grupie wiekowej poniżej 5. roku życia było to już 72 proc. Ponad 2/3 dzieci w wieku poniżej 5. lat nie miało właściwej terapii w 2022 roku.
Przyczyny takiego stanu rzeczy to głównie pandemia COVID-19 oraz trwające wciąż wojny i konflikty lokalne na Bliskim Wschodzie, w Afryce czy we Wschodniej Europie. Co istotne, gruźlica wkracza coraz częściej do bogatych krajów Zachodu i nie dotyczy wcale imigrantów, ale lokalnych populacji.
– Wskazuje to na pilną potrzebę radykalnego zwiększenia inwestycji w celu zintensyfikowania walki z gruźlicą i wypełnienia zobowiązań dotyczących eradykacji gruźlicy, podjętych przez światowych liderów – powiedziała Kasaeva.
WHO stwierdziła także, że w celu usunięcia zagrożenia szybkim rozprzestrzenianiem gruźlicy konieczne będzie:
- zwiększenie nakładów zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i lokalnym w celu zamknięcia luki w finansowaniu badań nad gruźlicą i implementacji ich wyników. Dla krajów o mniej rozwiniętej ekonomii zwiększenie międzynarodowych form finansowania będzie konieczne w perspektywach krótko- i średnioterminowej, by osiągnąć postęp w jej zwalczaniu;
- podwojenie funduszy na badania naukowe nad gruźlicą zwłaszcza nad szczepionkami. Według dr Terezy Kasaevej na wszystkie programy walki z gruźlicą, międzynarodowe i lokalne, zwłaszcza zaś na badania naukowe, potrzeba w obecnym roku 13 mld USD;
- inwestowanie w podtrzymywanie istniejących programów i usług walki z gruźlicą, zwłaszcza w obecnym okresie pandemii COVID-19, by opieka nad pacjentami nie została zawieszona lub przerwana.
Nowe zalecenia WHO dotyczące terapii i działań diagnostycznych, zwłaszcza prewencji gruźlicy u dorosłych i dzieci, obejmują:
- wdrożenie szybkiego testu molekularnego Xpert MTB/RIF Ultra jako podstawowego w rozpoznawaniu gruźlicy u dzieci i dorosłych. Wykrywa nie tylko materiał genetyczny prątków gruźlicy, ale też ich oporność na leki;
- stosowanie w centrach diagnostycznych technik nieinwazyjnych, jak badanie próbek kału;
- w wypadku dzieci z postacią gruźlicy o lekkim przebiegu zaleca się skrócenie terapii z 6 do 4 miesięcy. Umożliwi to wcześniejszy powrót do szkół, zmniejszenie wydatków rodzin na terapię oraz wydatków lokalnego systemu ochrony zdrowia;
- w wypadku gruźliczego zapalenia opon mózgowych zaleca się skrócenie terapii z 12 do 6 miesięcy;
- zostają wprowadzone dwa leki dla lekoopornej postaci gruźlicy: bedaquiline i delamanid. Rekomenduje się ich użycie u dzieci wszystkich grup wiekowych. Ma to zapobiec ciężkim działaniom niepożądanym w rodzaju głuchoty;
- systemy ochrony zdrowia poszczególnych krajów powinny realizować nowe modele scentralizowanej i zintegrowanej opieki nad chorymi na gruźlicę dziećmi, aby zapewnić im pomoc blisko miejsca zamieszkania.
WHO ma nadzieję, że obecne wytyczne będą swoistym gamechangerem w zwalczaniu gruźlicy, a następnym krokiem będzie pomoc przy ich wdrożeniu zwłaszcza krajom dotkniętym epidemią tej choroby.
– Mamy rekomendacje do implementacji i przeznaczone dla dzieci leki na gruźlicę, więc nie czekajmy dłużej i zakończmy epidemię gruźlicy u dzieci i dorosłych – apeluje dr Kerri Viney, lider WHO Global Tuberculosis Programme.
Opracowanie: Marek Meissner
Patronat naukowy portalu: