Zjawisko hiperprogresji u chorych na NDRP leczonych inhibitorami PD-1/PD-L1
Autor: Marta Koblańska
Data: 09.10.2018
Źródło: JAMA Oncology/KS
Jak wykazano w najnowszym badaniu, którego wyniki opublikowano w JAMA Oncology, hiperprogresja (ang. hiperprogressive disease) występuje częściej wśród przeleczonych chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca otrzymujących inhibitory PD-1/PD-L1 niż u chorych leczonych chemioterapią.
Hiperprogresja jest zjawiskiem definiowanym jako zwiększenie się sumy wymiarów zmian o więcej niż 50% w ciągu miesiąca, wykazywanym w trakcie pierwszej oceny obrazowej skuteczności leczenia. Wykazano, że chorzy u których stwierdzono hiperprogresję w trakcie leczenia inhibitorami osi PD-1/PD-L1 mają częściej większą ilość zmian przerzutowych i gorsze rokowanie niż chorzy, u których hiperprogresji nie stwierdza się. Według badaczy zjawisko hiperprogresji może potencjalnie tłumaczyć początkową większą liczbę zgonów u chorych poddawanych immunoterapii, którą obserwowano w kilku badaniach klinicznych 3. fazy.
Do retrospektywnego badania klinicznego włączono 406 chorych leczonych inhibitorami PD-1/PD-L1 z 8 ośrodków oraz 59 chorych leczonych tylko chemioterapią z 4 ośrodków. Badacze ocenili wskaźnik zwiększania się masy guza przed oraz w trakcie leczenia oraz zmianę tego wskaźnika w ciągu miesiąca. Mediana czasu obserwacji chorych leczonych immunoterapią wynosiła 12,1 miesiąca. U więcej niż 40% chorych stwierdzono progresję choroby jako najlepszą odpowiedź na leczenie. Mediana czasu wolnego od progresji choroby (ang. progression free survival, PFS) wynosiła 2,1 miesiąca a mediana czasu przeżycia całkowitego (ang. overall survival, OS) 13,4 miesiąca.
Przed immunoterapią u 18,5% chorych stwierdzono wskaźnik wzrostu guza 0 lub mniejszy, natomiast podczas immunoterapii u 65,5% chorych stwierdzono stabilizację lub zmniejszanie się wskaźnika wzrostu guza. U 34,5% chorych stwierdzono zwiększanie się wskaźnika wzrostu guza, a hiperprogresję u 13,8% chorych.
U chorych, u których stwierdzono hiperprogresję najczęściej stwierdzano również zmiany przerzutowe w dwóch lub większej liczbie lokalizacji przed rozpoczęciem leczenie (62,5% vs 42,6% u chorych bez hiperprogresji, p=0,006). Ponadto u chorych, u których stwierdzono hiperprogresję w ciągu 6 tygodni od rozpoczęcia immunoterapii stwierdzano również krótszy czas przeżycia całkowitego (OS) w porównaniu do innych chorych, u których również doszło do progresji choroby (mediana OS 3,4 miesiąca vs 6,2 miesiąca; p=0,003).
U chorych leczonych chemioterapią mediana czasu obserwacji wynosiła 26,3 miesiąca. U 30,5% chorych progresja choroby była najlepszą odpowiedzią na leczenie. Mediana PFS wynosiła 3,9 miesiąca a mediana OS 8,6 miesiąca. W tej grupie hiperprogresję stwierdzono u 3 chorych. Mediana OS wynosiła u nich 4,5 miesiąca w porównaniu do 3,9 miesiąca u chorych bez hiperprogresji leczonych chemioterapią.
W niektórych badaniach klinicznych pierwszą ocenę obrazową wykonuje się po 9 tygodniach leczenia. Hiperprogresja często wiąże się z szybkim zgonem chorego, najczęściej w ciągu pierwszych 6 tygodni leczenia. Fakt ten powoduje dyskusję na przyspieszeniem pierwszej oceny radiologicznej podczas immunoterapii w celu szybkiej identyfikacji hiperprogresji. W takim przypadku powinno się rozważyć wczesną zmianę leczenia na ratunkową.
Do retrospektywnego badania klinicznego włączono 406 chorych leczonych inhibitorami PD-1/PD-L1 z 8 ośrodków oraz 59 chorych leczonych tylko chemioterapią z 4 ośrodków. Badacze ocenili wskaźnik zwiększania się masy guza przed oraz w trakcie leczenia oraz zmianę tego wskaźnika w ciągu miesiąca. Mediana czasu obserwacji chorych leczonych immunoterapią wynosiła 12,1 miesiąca. U więcej niż 40% chorych stwierdzono progresję choroby jako najlepszą odpowiedź na leczenie. Mediana czasu wolnego od progresji choroby (ang. progression free survival, PFS) wynosiła 2,1 miesiąca a mediana czasu przeżycia całkowitego (ang. overall survival, OS) 13,4 miesiąca.
Przed immunoterapią u 18,5% chorych stwierdzono wskaźnik wzrostu guza 0 lub mniejszy, natomiast podczas immunoterapii u 65,5% chorych stwierdzono stabilizację lub zmniejszanie się wskaźnika wzrostu guza. U 34,5% chorych stwierdzono zwiększanie się wskaźnika wzrostu guza, a hiperprogresję u 13,8% chorych.
U chorych, u których stwierdzono hiperprogresję najczęściej stwierdzano również zmiany przerzutowe w dwóch lub większej liczbie lokalizacji przed rozpoczęciem leczenie (62,5% vs 42,6% u chorych bez hiperprogresji, p=0,006). Ponadto u chorych, u których stwierdzono hiperprogresję w ciągu 6 tygodni od rozpoczęcia immunoterapii stwierdzano również krótszy czas przeżycia całkowitego (OS) w porównaniu do innych chorych, u których również doszło do progresji choroby (mediana OS 3,4 miesiąca vs 6,2 miesiąca; p=0,003).
U chorych leczonych chemioterapią mediana czasu obserwacji wynosiła 26,3 miesiąca. U 30,5% chorych progresja choroby była najlepszą odpowiedzią na leczenie. Mediana PFS wynosiła 3,9 miesiąca a mediana OS 8,6 miesiąca. W tej grupie hiperprogresję stwierdzono u 3 chorych. Mediana OS wynosiła u nich 4,5 miesiąca w porównaniu do 3,9 miesiąca u chorych bez hiperprogresji leczonych chemioterapią.
W niektórych badaniach klinicznych pierwszą ocenę obrazową wykonuje się po 9 tygodniach leczenia. Hiperprogresja często wiąże się z szybkim zgonem chorego, najczęściej w ciągu pierwszych 6 tygodni leczenia. Fakt ten powoduje dyskusję na przyspieszeniem pierwszej oceny radiologicznej podczas immunoterapii w celu szybkiej identyfikacji hiperprogresji. W takim przypadku powinno się rozważyć wczesną zmianę leczenia na ratunkową.
