Stwardnienie rozsiane wymaga wielospecjalistycznej opieki

– Objawy SM mogą dotyczyć wielu systemów funkcjonalnych w naszym organizmie i wiązać się nie tylko z zaburzeniami ruchowymi, ale również m.in. z zaburzeniami funkcji poznawczych czy problemami z tzw. czynnościami fizjologicznymi. Ponadto terapia pomimo coraz większej skuteczności, może powodować reakcje niepożądane ze strony np. szpiku– mówi prof. Mariusz Stasiołek z Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego Łodzi. – Dlatego też na konferencji „Choroby demielinizacyjne OUN - Ścieżki Kliniczne” swoimi doświadczeniami klinicznymi będą dzielić się przedstawiciele wielu specjalności medycznych: hematologii, urologii, psychiatrii i inni.

Jakie jednostki chorobowe zalicza się do chorób demielinizacyjnych?
Choroby demielinizacyjne ośrodkowego układu nerwowego, to całe spektrum rożnych schorzeń, których wspólnym mianownikiem są objawy neurologiczne związane z uszkodzeniem mieliny, ale też aksonów i komórek. Najczęstszą chorobą w tej grupie jest SM, drugą ważną grupą są choroby spektrum zapalenia nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego – tzw. spektrum NMO.

Jaka to jest skala, jeśli chodzi o zachorowalność?
Niestety Polska nie posiada wystarczająco kompleksowych danych epidemiologicznych na temat SM. Uważa się jednak, że nasz kraj należy do grupy o wysokiej chorobowości, sięgającej ok. 100 osób na 100 tys. mieszkańców. Inne choroby demielinizacyjne są znacznie rzadsze, ale coraz lepiej potrafimy je diagnozować. Pierwsze objawy SM najczęściej występują u młodych dorosłych, dwa – trzy razy częściej u kobiet. Należy jednak pamiętać, że SM może także ujawnić się w wieku dziecięcym jak i po 55 roku życia. Nie znamy jeszcze etiologii SM, ale wiemy, że w patogenezie istotną rolę pełni proces zapalny, w tym reakcje autoimmunologiczne. Bardzo ważne są jednak również zmiany zwyrodnieniowe mózgu i rdzenia kręgowego.

Czy łatwe jest różnicowane w tych chorobach?
Rozpoznanie SM jest utrudnione, ponieważ ciągle brakuje nam objawu, czy też markera, specyficznego wyłącznie dla tej choroby. Dlatego pomimo tego, że czasem objawy kliniczne, wynik badania rezonansu magnetycznego i np. płynu mózgowo-rdzeniowego są typowe dla SM, każdorazowo należy wykluczyć inne możliwe rozpoznania. Jednakże, dowodem na ciągłe postępy w diagnostyce chorób z tej grupy jest m.in. opracowanie kryteriów rozpoznawania chorób spektrum NMO uwzględniających obecność markera immunologicznego, jakim jest przeciwciało przeciwko akwaporynie 4.

Na ile potrzebne jest interdyscyplinarne spojrzenie i współpraca innych specjalistów w diagnozowaniu tych chorób?
Ze względu na różnorodność możliwych objawów, a także mnogość potencjalnych przyczyn ich występowania, interdyscyplinarne podejście do pacjenta podejrzewanego o chorobę demielinizacyjną ośrodkowego układu nerwowego konieczne jest często już na etapie diagnostyki, ale również na kolejnych etapach opieki.
Wielkim osiągnięciem ostatnich lat jest z całą pewnością opisanie występowania reakcji autoimmunologicznej przeciwko akwaporynie 4 w chorobie Devica – uważanej kiedyś za formę SM. Doprowadziło to następnie do wydzielenia nowej grupy chorób – chorób spektrum NMO, o własnej specyfice klinicznej, kryteriach diagnostycznych i - co bardzo istotne - również odmiennych zaleceniach terapeutycznych. Natomiast niewątpliwe dużym krokiem w leczeniu było zarejestrowanie w 2017 roku pierwszego leku do stosowania w postępującej postaci SM. Do tej pory w coraz szerszym wachlarzu terapii mieliśmy do dyspozycji jedynie preparaty dla pacjentów z postacią rzutową choroby.

Konferencja „Choroby demielinizacyjne OUN - Ścieżki Kliniczne” odbędzie się 14-15 grudnia 2018 r. w Warszawie.
Więcej informacji na stronie konferencji

Rozmawiała: Alicja Kostecka