Serwis gastroenterologiczny

Jednym z potencjalnych czynników mogących wywoływać zaostrzenie choroby Leśniowskiego-Crohna (Crohn’s disease - CD) czy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (ulcerative colitis - UC) są przyjmowane leki. Grupą leków należących do najczęściej stosowanych na świecie, a także powszechnie nadużywanych są leki wpływające na sekrecję żołądkową takie, jak inhibitory pompy protonowej (IPP) oraz blokery receptora H2 (H2B). Leki te są również często stosowane przez chorych z nieswoistymi zapaleniami jelit (NZJ).

Konkurs Wakacyjne hasłobranie, przeznaczony dla członków Klubu Termedicus, został rozstrzygnięty. Jako pierwsi zadzwonili do nas: pan Michał Głogowski (I miejsce) pani Karolina Janikowska oraz pani Lena Niewiada (II miejsce)

Z szokującym apelem do ministra zdrowia Bartosza Arłukowicza wystąpiła Małgorzata Mossakowska, wiceprezes Towarzystwa „J-elita”. Zarzuciła w nim, że ministerstwo ogłosiło tak wyśrubowane kryteria dostępu do refundacji leczenia biologicznego choroby Leśniowskiego – Crohna, że chory, aby je spełnić musi najpierw… umrzeć.

Jatrogenne perforacje przewodu pokarmowego należą do rzadkości, niemniej jednak stanowią istotne z rokowniczego punktu widzenia powikłanie diagnostycznej, a przede wszystkim terapeutycznej endoskopii przewodu pokarmowego. Szacuje się, że odsetek perforacji przewodu pokarmowego wynosi około 0.01-0.6% endoskopii diagnostycznych i 0.6-5.5% badań endoskopowych terapeutycznych. Powikłanie to nabiera na znaczeniu, jeśli weźmiemy pod uwagę wzrastającą stale ilość wykonywanych rocznie badań endoskopowych przewodu pokarmowego na świecie. Na przykład w Holandii, zamieszkiwanej przez około 17 milionów ludzi, rocznie przeprowadza się aktualnie około 400000 endoskopii przewodu pokarmowego.

Wzdęcie brzucha należy do najczęstszych objawów ze strony przewodu pokarmowego zgłaszanych przez pacjentów w codziennej praktyce lekarskiej. Objaw ten w sposób istotny obniża jakość życia. Może pojawiać się jako izolowany symptom, ale częściej jest elementem całości obrazu klinicznego wielu innych jednostek chorobowych.

Fundacja Urszuli Jaworskiej przy wsparciu merytorycznym Polskiej Grupy Ekspertów HCV i przy współpracy z Koalicją Hepatologiczną rozpoczęła ogólnopolską kampanię edukacyjną pod hasłem: „Obudź się, póki wirus HCV drzemie”.

Kontrola częstości występowania przemijających relaksacji dolnego zwieracza przełyku (transient lower esophgaeal relaxations – TLESR) jest najistotniejszym celem leczenia opornej choroby refluksowej przełyku. Występowanie TLESR stanowi główny mechanizm powstawania wszystkich typów refluksu. Aktualnie badane leki wpływające na redukcję występowania TLESR nazwano inhibitorami refluksu. Wśród nich najbardziej obiecujące wydają się agoniści receptora GABAB oraz antagoniści receptora 5 mGlu. Zmniejszają one liczbę refluksów i objawy związane z refluksem. Wydaje się, że oporna na leczenie choroba refluksowa przełyku jest potencjalnym wskazaniem do zastosowania inhibitorów refluksu jako terapii uzupełniającej w połączeniu z inhibitorem pompy protonowej. Przyszłe badania określą zapewne bezpieczeństwo i tolerancję tej nowej metody terapii antyrefluksowej.

Badania obrazowe, takie jak ultrasonografia, tomografia komputerowa czy tomografia rezonansu magnetycznego, umożliwiają wykrycie zmian chorobowych niedostępnych badaniem palpacyjnym. Wymienione techniki nie umożliwiają jednak oceny właściwości mechanicznych badanych tkanek, takich jak twardość czy sztywność. Założenie, że powyższe cechy tkanki zmienionej chorobowo różnią się od tkanki prawidłowej oraz odkształca się ona inaczej pod wpływem fal ultra-dźwiękowych, jest podstawą elastografii ultrasonograficznej. Miniaturyzacja sprzętu oraz rozwój techniki ultrasonograficznej i endoskopowej umożliwiły zastosowanie w praktyce klinicznej połączenia obu tych metod. Dodatkowych informacji może dostarczać wykonywana w trakcie endoskopowego badania ultrasonograficznego elastografia. W niniejszej pracy przedstawiono przegląd piśmiennictwa dotyczącego doświadczeń z wykorzystaniem endoskopowej elastografii ultrasonograficznej w diagnostyce schorzeń przewodu pokarmowego. Opublikowane doniesienia dotyczą badania trzustki, węzłów chłonnych położonych w sąsiedztwie przewodu pokarmowego (głównie w śródpiersiu) oraz zmian w okolicy zwieracza odbytu. Badanie elastograficzne wykonywane konwencjonalnie przez powłoki brzuszne jest wykorzystywane także w diagnostyce włóknienia wątroby.

W nieodległej przyszłości leczenie zakażenia wywołanego przez Helicobacter pylori (H. pylori) może stanowić istotny problem z powodu wzrastającej oporności tego drobnoustroju na leki przeciwbakteryjne wchodzące w skład schematu eradykacyjnego. Standardowa terapia jest nieskuteczna nawet w 25% przypadków, a dostępne obecnie schematy leczenia tzw. drugiego i trzeciego rzutu – u blisko 20% pacjentów. Te obserwacje skłaniają do podejmowania licznych badań oceniających możliwość zastosowania alternatywnych antybiotyków lub chemioterapeutyków, nowych substancji hamujących rozwój H. pylori oraz do poszukiwania nowych schematów eradykacji. Dla poprawy skuteczności terapii i zmniejszenia ryzyka wystąpienia działań niepożądanych ważny jest nie tylko odpowiedni dobór leków, lecz także ich dawek i czasu trwania leczenia. Praca stanowi przegląd wyników badań zmierzających do opracowania optymalnego schematu eradykacyjnego, zwłaszcza w razie niepowodzenia standardowej terapii.

Aim: The aim of this study was to evaluate the effect of sex, age, number of urinary tract infections, and duration of constipation on resolution of urinary tract infection (UTI) following treatment of constipation in Iranian children referred to pediatric gastroenterology and pediatric nephrology clinics. Material and methods: This study was conducted in Mofid Children’s Hospital. Duration of the study was from 1 October 2010 to 31 June 2011. In this study every child who visited due to urinary tract infection or constipation was asked about the other condition. Data were analyzed by SPSS ver. 16.0 (Chicago, IL, USA). χ2 and t-test were used for comparison. Results: In this study, 550 children visited the hospital due to urinary tract infection or constipation. Finally 380 patients with constipation and UTI were detected. Among 220 patients with UTI > 2 times, 90 (40.90%) showed UTI resolution after treatment of constipation. Of 160 patients with  2 UTIs, 85 (53.12%) showed UTI improvement following treatment of constipation (p = 0.018). In children younger than 1 year, treatment of UTI after treatment of constipation was more effective than in other ages (p < 0.001). There was no significant difference between males and females. In children with constipation duration less than 6 months, most cases of urinary tract infection resolved after treatment of constipation (p < 0.001). Conclusions: The UTI resolution after treatment of constipation was higher in children < 1 year old. If the patient has a history of more than 2 UTIs, improvement of UTI following treatment of constipation will be decreased.

Wstęp: Hipolaktazja typu dorosłych jest najczęstszym niedoborem enzymatycznym występującym u ludzi. Niepełne trawienie laktozy może prowadzić do zaburzeń jej wchłaniania, co powoduje zespół objawów klinicznych określanych jako nietolerancja laktozy (NL). Cel: Określenie dawki laktozy podawanej jednorazowo w postaci jogurtu, tolerowanej przez zdrowe młode osoby dorosłe z NL. Materiał i metody: Badaniem objęto 10 młodych dorosłych z NL. Wszyscy badani byli homozygotami –13910 C/C w zakresie genu promotorowego laktazy. U każdej osoby wykonano wodorowo-metanowy test oddechowy (TO) po obciążeniu 400, 200, 100 ml jogurtu (5 godzin). Objawy kliniczne oceniano przez 12 godzin po spożyciu każdej dawki produktu. Wyniki: Nieprawidłowe wyniki TO występowały u wszystkich badanych osób po spożyciu 400 ml, a u 2 spośród 10 po spożyciu 200 ml jogurtu. Obciążenie dawką 100 ml skutkowało graniczną wartością TO u 1 osoby. U wszystkich badanych stwierdzono resztkową fermentację laktozy przez wiele godzin (mediana sumy wydalania wodoru i metanu w 240. min testu – 6,5 ppm). Wszyscy badani zgłaszali objawy kliniczne po spożyciu 400 ml jogurtu. Ich nasilenie było istotnie większe niż obserwowane po obciążeniu 200 ml produktu. Dawka 100 ml jogurtu nie wywołała dolegliwości brzusznych ani zmiany konsystencji stolca u żadnej spośród badanych osób. Wnioski: Subiektywna obserwacja objawów klinicznych sugeruje, że młodzi dorośli z NL mogą tolerować do 200 ml jogurtu podawanego w jednym posiłku. Uwzględniając jednak obiektywną ocenę zaburzeń trawienia laktozy za pomocą TO, wydaje się, że jednorazowa dawka zdecydowanie nie powinna przekraczać 100 ml.

Wstęp: Wygojenie śluzówki jelita jest niezwykle istotne dla pełnej i długotrwałej remisji klinicznej w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna (ChLC). Cel: Ocena wpływu czasu leczenia infliksymabem (IFX) na gojenie śluzówki jelita i remisję kliniczną u dzieci z ciężką postacią ChLC. Materiał i metody: Analizowano dane 10 dzieci w wieku 6–18 lat leczonych IFX (5 mg/kg m.c.; indukcja remisji: 0, 2, 6 tygodni, kontynuacja: co 4 lub 8 tygodni). Aktywność choroby (Pediatric Crohn’s Disease Activity Index – PCDAI) i gojenie śluzów­kowe (Simple Endoscopic Score for Crohn's Disease – SES-CD) oceniano miesiąc po 3., 6. i 9. dawce IFX. Wyniki: Po 3, 6 i 9 dawkach IFX remisję kliniczną (PCDAI  10 pkt) uzyskano odpowiednio u 5 (50%), 7 (70%) i 7 (70%) pa­cjen­tów, a odpowiedź kliniczną (11 pkt  PCDAI  30 pkt) u 2 (20%), 2 (20%) i 1 (10%). Remisję endosko­pową (SES-CD) obserwowano odpowiednio u 1 (10%), 2 (20%) i 4 (40%) pacjentów. Wnioski: U większości dzieci z ciężką postacią ChLC, nieodpowiadających na leczenie konwencjonalne, terapia biologiczna IFX indukuje remisję kliniczną. Przedłużone leczenie IFX zwiększa odsetek remisji. Podczas terapii tym lekiem remisja kliniczna znacznie wyprzedza proces gojenia śluzówkowego. Kontynuacja leczenia u dzieci z pozytywną reakcją kliniczną na IFX wpływa korzystnie na dalszy proces gojenia śluzówkowego i umożliwia odstawienie glikokortykosteroidów. U pa­cjentów, którzy w trakcie terapii podtrzymującej przestają odpowiadać na leczenie IFX, zmniejszenie odstępów między dawkami lub podwojenie dawki może przywrócić efekt terapeutyczny.

Cel: Ocena czynności mioelektrycznej żołądka u dzieci i młodzieży z objawami klinicznymi refluksu żołądkowo-przełykowego (gastroesophageal reflux – GER) oraz analiza różnic w zapisie elektrogastrograficznym w grupach osób z kwaś­nym, mieszanym i niekwaśnym GER oraz bez cech refluksu. Materiał i metody: Badaniem objęto 129 dzieci i młodzieży w wieku 4–18 lat (średnia wieku: 11,5 roku, 61 chłopców i 68 dziewczynek) z objawami klinicznymi sugerującymi GER. U wszystkich pacjentów wykonano 24-godzinną pH-impedancję wewnątrzprzełykową (Sandhill Scientific) oraz elektrogastrografię wielokanałową (Synectics, Medtronic, Polygram NET). Na podstawie wyniku pH-impedancji wyróżniono cztery grupy pacjentów (z kwaśnym, mieszanym i niekwaśnym GER oraz bez cech refluksu). W badaniu odniesiono wyniki uzyskane w każdej z grup do istniejących norm oraz porównywano grupy z różnymi typami refluksu żołądkowo-przełykowego i bez GER. Wyniki: U 128 ze 129 badanych obserwowano nieprawidłowości w zapisie elektrogastrograficznym (EGG). Jedyną istotną statystycznie różnicą pomiędzy grupami dzieci z różnymi typami GER a grupą dzieci bez GER był wyższy odsetek bradygastrii poposiłkowej na elektrodzie zlokalizowanej w okolicy dna żołądka w grupie dzieci z refluksem niekwaśnym (13,94% vs 7,46%, p = 0,0024). Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w EGG pomiędzy grupą pacjentów bez GER a grupami pacjentów z refluksem kwaśnym i mieszanym. Jedyną statystycznie istotną różnicą w zapisie pomiędzy grupami pacjentów z refluksem kwaśnym i niekwaśnym był wyższy odsetek arytmii przedposiłkowej w części przedodźwiernikowej żołądka w pierwszej grupie pacjentów (32,48% vs 14,70%, p = 0,0069). Istotne statystycznie różnice w EGG pomiędzy pacjentami z GER mieszanym i niekwaśnym dotyczyły większego odsetka bradygastrii w zapisie poposiłko­wym na elektrodzie z dna żołądka u dzieci z niekwaśnym reflu­ksem żołądkowo-przełykowym (9,39% vs 13,94%, p = 0,0316) oraz wyższego odsetka arytmii przedposiłkowej w zapisie z części przedodźwiernikowej żołądka u dzieci z mieszanym GER (30,61% vs 14,70%, p = 0,0135). Wnioski: U większości dzieci i młodzieży z objawami klinicznymi refluksu żołądkowo-przełykowego występują zaburzenia czynności mioelektrycznej żołądka. Brak różnic w zapisie elektrogastrograficznym żołądka w grupie dzieci i młodzieży z refluksem żołądkowo-przełykowym kwaśnym, mieszanym i bez GER sugeruje, że występujące u nich objawy kliniczne mogą być związane z zaburzeniami motorycznymi żołądka, a nie z obecnością GER. U pacjentów z niekwaśnym refluksem żołądkowo-przełykowym występują swoiste dla tego typu refluksu zaburzenia czynności mioelektrycznej żołądka sugerujące inny mechanizm zaburzeń motorycznych leżących u jego podłoża.

Wstęp: Ostre zapalenie trzustki (OZT) jest najczęstszym powikłaniem endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW). Może ono przebiegać jako ciężka postać OZT. Cel: Ocena ciężkości występowania OZT w grupie chorych, u któ­rych wykonano ECPW. Materiał i metody: Analizie poddano 228 chorych, u których wykonano ECPW od kwietnia 2006 do kwietnia 2009 roku na Klinicznym Oddziale Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej i Endokrynologicznej Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Kielcach. Kobiety stanowiły 61% chorych, a mężczyźni 39%. Wska­zaniami do wykonania ECPW były: kamica żółciowa u 101 chorych (44%), zwężenie głównej drogi żółciowej u 100 chorych (44%), nowotwór pola dwunastniczo-trzustkowego u 23 cho­rych (10%) i inne u 4 chorych (2%). Endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną wykonywano w znieczuleniu ogólnym przy użyciu duodenoskopu zabiegowego. W zależności od patologii usuwano złogi z głównej drogi żółciowej lub zakładano protezę żółciową. Wyniki: Wśród 228 chorych, u których wykonano ECPW, OZT rozpoznano u 6 osób (2,6%). Objawy kliniczne tej choroby występowały najczęściej w ciągu 6–12 godzin po zabiegu endoskopowym. Ostre zapalenie trzustki rozpoznawano na podstawie objawów klinicznych oraz podwyższonej aktywności amylazy w surowicy. W 3 przypadkach na podstawie przebiegu klinicznego i stężenia białka C-reaktywnego rozpoznano ciężką postać OZT. W tej grupie zmarło 2 chorych (33%). Wnioski: Ostre zapalenie trzustki jest rzadkim powikłaniem ECPW. U części chorych może odpowiadać ciężkiej postaci tej choroby (według klasyfikacji z Atlanty).

Rozlany guzkowy przerost limfoidalny (diffuse nodular lymphoid hyperplasia – DNLH) jest rzadką zmianą przewodu pokarmowego u dorosłych. Charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych polipów równomiernie rozproszonych w zajętym segmencie jelita, będących pobudzonymi, powiększonymi grudkami chłonnymi. Zwykle jest on rozpoznawany w jelicie cienkim. W pracy przedstawiono rzadko diagnozowany DNLH w jelicie grubym (obejmujący jelito od wstępnicy do zstępnicy) u kobiety cierpiącej z powodu zaparcia stolca. Może on imitować zespoły polipowatości jelita grubego i dlatego sprawia trudności diagnostyczne.

Gastrostomia jest optymalną drogą podawania pokarmu pacjentom, którzy nie mogą być żywieni doustnie. Endoskopowe wyłonienie przetoki, a następnie jej utrzymanie jest stosunkowo bezpieczne, jednak może być obarczone wystąpieniem powikłań. Jednym z nich jest wrośnięcie wewnętrznego talerzyka zgłębnika gastrostomijnego w ścianę żołądka. W niniejszym artykule przedstawiono opis tego powikłania u 3-letniego chłopca.

Rak jelita grubego (RJG) zajmuje obecnie drugie miejsce pod względem śmiertelności wśród nowotworów w krajach rozwiniętych. Dwadzieścia, dwadzieścia pięć procent przypadków RJG to choroby dziedziczne. Często predyspozycja do RJG uwarunkowana jest jednogenowo, jak np. w zespole rodzinnej polipowatości gruczolakowatej jelit, gdzie istotna jest mutacja w genie APC. Kolejną genetyczną predyspozycją do RJG są dziedziczne mutacje w genie MUTYH. Nie zawsze RJG rozwija się na bazie polipowatości. Dziedziczny RJG niezwiązany z polipowatością (hereditary nonpolyposis colorectal cancer – HNPCC) stanowi 2–4% zachorowań na RJG. Najczęstszą postacią HNPCC jest tzw. syndrom Lyncha. Zespół ten jest spowodowany mutacją w genach naprawy DNA, tzw. genach MMR. Mutacje te, określane mianem dużego ryzyka, prowadzą do genomowej niestabilności w komórkach, która nadaje im fenotyp mutatorowy. Dużą część pozostałych dziedzicznych predyspozycji do rozwoju RJG przypisuje się kombinacji znacznie bardziej powszechnych zmian, w genach o niższej penetracji, które w sposób tylko umiarkowany zwiększają ryzyko zachorowania.

Bąblowica jest częstą chorobą pasożytniczą zwierząt, natomiast u ludzi wykrywa się ją stosunkowo rzadko. Długi okres bezobjawowy utrudnia wczesne rozpoznanie choroby. Objawy występują najczęściej po wielu latach od zarażenia i są mało charakterystyczne. Powoduje to opóźnienie prawidłowego leczenia oraz zmniejsza szanse na uratowanie życia pacjenta. Bąblowica wątroby jest groźną chorobą, mogącą doprowadzić do bardzo ciężkich, długofalowych i często nieodwracalnych powikłań, a nawet zgonu człowieka. Jest wywołana przez inwazję postacią larwalną tasiemca bąblowcowego z rodziny Taeniidae , należącego do rodzaju Echinococcus . Do zamknięcia cyklu rozwojowego tasiemiec bąblowcowy potrzebuje żywiciela ostatecznego (najczęściej jest nim mięsożerny ssak) oraz żywiciela pośredniego (roślino- lub wszystkożerny ssak, człowiek jest żywicielem przypadkowym). W Polsce występują zarażenia wywołane przez bąblowca jednokomorowego ( Echinococcus granulosus ) oraz bąblowca wielokomorowego ( Echinococcus multilocularis ). Torbiele bąblowcowe najczęściej lokalizują się w wątrobie, płucach oraz mózgu. O rozpoznaniu bąblowicy decydują badania dodatkowe. Duże znaczenie mają techniki obrazowe: rentgenografia, ultrasonografia, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Przydatne są także badania serologiczne. Pewne rozpoznanie ustala się na podstawie stwierdzenia obecności haków i/lub protoskoleksów w płynie torbieli oraz na podstawie badania histopatologicznego materiału biopsyjnego, pooperacyjnego lub pośmiertnego. Leczenie bąblowicy polega głównie na chirurgicznym usunięciu torbieli z otaczającymi tkankami oraz chemioterapii z zastosowaniem albendazolu lub mebendazolu.

Analogi puryn – azatiopryna i 6-merkaptopuryna – odgrywają coraz większą rolę w indukowaniu i podtrzymywaniu remisji u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Są stosowane w coraz szerszej grupie pacjentów, często w dużych dawkach i przez dłuższy czas. Nie wszystkie jednak aspekty ich wielokierunkowego działania zostały dokładnie poznane. Coraz liczniejsze doniesienia o zwiększającej się liczbie poważnych powikłań septycznych w przebiegu pooperacyjnym u pacjentów leczonych wcześniej analogami puryn budzą niepokój chirurgów i nakazują ponownie zastanowić się nad potencjalnym wpływem tych leków na procesy gojenia i wyniki leczenia operacyjnego. Artykuł przedstawia aktualny stan wiedzy na temat mechanizmów działania analogów puryn, ich wpływu na procesy gojenia oraz potencjalnej roli w generowaniu zwiększonej częstości wystąpienia powikłań pooperacyjnych u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna.

Wstęp: Dane dotyczące chorobowości z powodu najczęstszych dolegliwości brzusznych pochodzą najczęściej z publikacji zagranicznych. Nie ma opublikowanych danych na temat częstości występowania tych dolegliwości w polskiej populacji. Cel : Określenie częstości występowania dolegliwości brzusznych oraz takich zespołów chorobowych, jak choroba refluksowa przełyku ( gastroesophageal reflux disease – GERD), dyspepsja, zespół jelita drażliwego ( irritable bowel syndrome – IBS), zaparcie i wzdęcie. Materiał i metody: Grupę badaną stanowiło 850 osób (wiek badanych: 21–76 lat), losowo wybranych mieszkańców miasta o średniej wielkości, którzy ukończyli 21 lat. Badanie przeprowadzał odpowiednio przeszkolony ankieter. Ankieta składała się z pytań dotyczących danych demograficznych, antropometrycznych, zwyczajów żywieniowych, dolegliwości brzusznych (dyspepsja, GERD, IBS, wzdęcie, zaparcie, biegunka), liczby wizyt u lekarza, chorób towarzyszących oraz wywiadów rodzinnych. Wyniki uzyskane na podstawie kwestionariusza zapisano w formie arkusza kalkulacyjnego Excel, a następnie poddano analizie statystycznej. Wyniki: U blisko 23% badanej grupy rozpoznano dyspepsję, a u 36% GERD. Na zaparcie cierpiało 13% osób, natomiast wzdęcie występowało u 31% ankietowanych. Przewlekłą biegunkę rozpoznano u 7 pacjentów, a IBS u 13% osób. Chorzy na cukrzycę zgłaszali dolegliwości brzuszne nieznacznie częściej niż osoby ankietowane bez cukrzycy. Wnioski : Częstość występowania dolegliwości brzusznych w polskiej populacji jest duża i nie różni się istotnie do danych pochodzących z innych krajów.