Mała AOTM w każdym szpitalu? Wydaje się, że resort popiera pomysł
Redaktor: Krystian Lurka
Data: 11.07.2017
Źródło: KL
| Tagi: | Krzysztof Łach, AOTM, AOTMiT |
Krzysztof Łach w "Menedżerze Zdrowia" numer 2/2017 zastanawiał się, czy każdy szpital powinien mieć swoją AOTMiT. Temat podchwycił resort. - Postulat promowania i rozwoju umiejętności technicznych związanych z oceną technologii medycznych wśród kadry szpitala został podjęty przez Ministerstwo Zdrowia, które obecnie stara się o pozyskanie funduszy na szkolenia profesjonalistów medycznych w zakresie EBM/HTA - informuje Krzysztof Łach.
Artykuł Krzysztofa Łacha:
- Polski menedżer szpitala regularnie zmaga się z trudnymi decyzjami dotyczącymi inwestowania w technologie medyczne. Zastanawia się nie tylko w które zainwestować, ale i jak podzielić ograniczony budżet pomiędzy oddziały albo jednostki szpitalne. Każdy menedżer powinien posługiwać się jasnymi kryteriami przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Które doświadczenia i instrumenty stosowane na świecie mogą okazać się pomocne i wyznaczyć kierunek dla Polskich szpitali w tym pełnym wyzwań procesie?
Metodologia hospital-based Health Technology Assessment (HB-HTA), czyli ocena technologii medycznych w warunkach szpitala, przybliżona w tekście "Czy każdy szpital powinien mieć swoją AOTMiT?" opublikowanym w "Menedżerze Zdrowia numer 2/2017) jest jednym z co najmniej kilku rozpowszechnionych narzędzi wspierających podejmowanie decyzji.
Każdy z instrumentów ma swoje silne i słabe strony oraz istotne warunki wstępne dotyczące na przykład kompetencji i doświadczenia ewaluatorów technologii medycznych, od których zależy wybór optymalnego modelu w danym kraju czy podmiocie. W artykule tym przedstawiona zostanie ogólna charakterystyka instrumentów wspierających podejmowanie decyzji o inwestycje w technologie medyczne wraz z wskazaniem ich korzyści i ograniczeń. Artykuł jest też próbą zarysowania modelu instrumentu wspierającego podejmowanie decyzji inwestycyjnych w technologie medyczne dla Polskich szpitali.
Przegląd wybranych instrumentów wspierających podejmowanie decyzji
Ocena technologii medycznych w warunkach szpitala (HB-HTA) ma zastosowanie głównie do małych i dużych urządzeń terapeutycznych, diagnostycznych, procedur medycznych i infrastrukturalnych (np. techniki operacyjne, rozwiązania na salach operacyjnych) oraz leków (w niektórych szpitalach w znacznie mniejszym zakresie). Metodologia HB-HTA składa się z kilku komponentów oceny technologii medycznych, dla uproszczenia:
- Komponent 1 (K1): opisu problemu zdrowotnego,
- K2: opisu technologii medycznej,
- K3: analizy efektywności klinicznej (skuteczności i bezpieczeństwa),
- K4: analizy ekonomicznej i wpływu na budżet,
- K5: oceny zdolności organizacyjnych wdrożenia technologii medycznej,
- K6: opisu strategicznego/politycznego wpływu inwestycji w daną technologię.
Tylko uwzględnienie wszystkich powyższych komponentów oznacza zastosowanie metodologii HB-HTA w pełnym jej zakresie.
Analiza efektywności klinicznej (uwzględniająca komponenty K1-K2) ma zastosowanie do wszelkich typów technologii medycznych. Obok opisu problemu zdrowotnego i technologii medycznej, które nie stanowią większego wyzwania dla pracujących w szpitalu profesjonalistów medycznych, należy przeprowadzić ocenę skuteczności i bezpieczeństwa technologii medycznej w oparciu o technikę przeglądu literatury. Może to być tzw. szybki/ skrócony przegląd (rapid review), który nakierowany jest na odnalezienie niedawno opublikowanych przeglądów systematycznych/ raportów HTA dla technologii, która jest w centrum zainteresowania szpitala. W wariancie pełnego przeglądu systematycznego (full review), wymagane jest odnalezienie wszystkich randomizowanych badań klinicznych (RCT) i innych badań np. obserwacyjnych w celu przeprowadzenia kumulacji jakościowej i ilościowej (o ile to możliwe), czyli metaanalizy. Ważnym etapem tej analizy jest ocena jakosci odnalezionych badań (np. narzędziem Risk of Bias dla RCT) oraz ocena dowodów naukowych, powstałych na skutek wykonanej analizy (np. narzędziem GRADE, czyli Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation).
Analiza ekonomiczna i wpływu na budżet, której wynikiem jest informacja dwojakiego charakteru, to jest na temat koszt-efektywności nowej technologii w porównaniu z obecnym standardem leczenia (np. za pomocą miary koszt na jeden rok życia skorygowany o jakość, czyli cost per quality-adjusted life year; QALY) oraz na temat całkowitych wydatków finansowych jaki musi ponieść szpital inwestujący w daną technologię. Analiza ekonomiczna jest złożonym procesem polegającym na pomiarze wszystkich kosztów związanych z użytkowaniem technologii oraz pomiaru spodziewanego efektu stosowania technologii (efektów pozytywnych związanych ze skutecznością, ale i negatywnych związanych z występowaniem działań niepożądanych oraz leczeniem tychże). Wielu Europejskich profesjonalistów medycznych preferuje uproszczoną analizę wpływu na budżet, czyli prosty rachunek kosztów. Sprowadza się on, po pierwsze, do określenia kosztów związanych z zakupem technologii, ewentualnym szkoleniem personelu i/lub przystosowaniem infrastruktury szpitala do użytkowania technologii medycznej oraz określeniem źródła finansowania użycia technologii (np. refundacja, inne źródła). Następny etap dotyczy określenia kosztów związanych z prognozowanym użytkowaniem danej technologii, czyli wolumenu usług/świadczeń przemnożonych przez koszt jednostkowy. Tak otrzymany rachunek kosztów może być zestawiony z przychodami wygenerowanymi ze świadczenia usług z wykorzystaniem technologii (bądź to z refundacji lub
z kieszeni pacjenta w przypadku usług prywatnych).
Metodologia Multi-Criteria Decision Analysis (MCDA), czyli Wielokryterialna Analiza Decyzyjna jest interesującym, aczkolwiek nieco skomplikowanym podejsciem uwzględniającym szerokie podejscie do podejmowania decyzji biorąc pod uwagę różne kryteria. Punktem wyjsciowym jest zdefiniowanie kryteriów istotnych dla danego problemu decyzyjnego. Przy podejmowaniu decyzji o inwestycje w technologie medyczne, kryteria te mogą się różnić pomiędzy szpitalami, szczególnie biorąc pod uwagę lokalne potrzeby zdrowotne. Do potencjalnych kryteriów istotnych dla szpitala zaliczyć można:
- korzyści zdrowotne ze stosowania technologii (wydłużenie oczekiwanego dalszego trwania życia, poprawa jakości życia,
- zagrożenia jakie niesie ze sobą stosowanie technologii (działania niepożądane),
- potrzeby zdrowotne pacjenta, danej społeczności,
- nasilenie obciążania chorobą,
- szacowna opłacalność technologii dla szpitala,
- redukowanie nierówności zdrowotnych wśród społeczności,
- innowacyjność technologii,
- strategiczne aspekty wdrożenia technologii (objęcie pozycji lidera wśród świadczeniodawców).
Następnym logicznym etapem jest zgromadzenie niezbędnych danych aby uzyskać precyzyjną informację na temat każdego z kryteriów. Może się to odbyć za pomocą przeglądu literatury (rapid/ full review), opinii ekspertów i/lub współpracy z ciałami zewnętrznymi (organ założycielski, wydziały zdrowia). Im bardziej wiarygodna informacja, tym lepiej. Nie ma konsensusu co do następnych etapów. Jednym z potencjalnych podejść jest najpierw przypisanie wagi (np. w przedziale od 0 do 1) każdemu z kryteriów, świadczących o ich istotności dla konkretnego szpitala, następnie stworzenie skali punktowej (np. 0-10) i przyznanie punktów dla każdego z kryteriów w celu obliczenia sumy ważonej dla każdej ocenianej technologii i stworzenie rankingu wspierającego podejmowanie decyzji.
Opinia ekspertów, czyli gremialne lub indywidualne podejmowanie decyzji/ wyrażanie opinii w oparciu o głównie doświadczenie kliniczne przez np. komitet terapeutyczny decydujący o liscie leków lub komitet składający się z lekarzy rekomendujący wdrożenie danej technologii.
Zalety i wady wybranych instrumentów
Kluczowe zalety i wady wybranych metodologii mają charakter relatywny, tj. zależą od specyfiki każdego instrumentu, jego założeń metodologicznych i efektu końcowego. Druga z wymienionych korzyści HB-HTA będzie prawdziwa, pod warunkiem, że miarą analizy ekonomicznej będzie długość życia skorygowana o jakość (QALY). Z kolei aktualnosć analizy efektywnosci klinicznej zależy od odnalezienia niedawno opublikowanego przeglądu systematycznego w wariancie rapid review. W odniesieniu do MDCA, jej arbitralnosć może być do pewnego stopnia zneutralizowana poprzez gremialne podejmowanie decyzji i oswiadczenia konfliktu interesu z ewentualnym wyłączeniem specjalistów (np. w przypadku lekarza wnioskującego o inwestycję w daną technologię).
Poniżej przedstawiono podsumowanie kluczowych silnych i słabych stron wybranych instrumentów.
Zarys modelu dla Polskich szpitali
W Europie i na świecie decyzje o wdrożeniu technologii medycznych podejmowane są w oparciu o rożne instrumenty/ metodologie, np. decyzja o refundacji leków w Wielkiej Brytanii i Szwecji o krańcowy współczynnik efektywności kosztów (incremental cost-effectiveness ratio; ICER), a we Francji i Niemczech głównie o wynik efektywnosci klinicznej. Wiele szpitali w Europie posiłkuje się metodologią HB-HTA w podejmowaniu decyzji. Biorąc pod uwagę Polskie realia, należy zastanowić się jakie komponenty oceny i jaki instrument służyłby najlepiej wspieraniu podejmowania decyzji inwestycyjnych w Polskich szpitalach. Zestawienie silnych i słabych stron dostarcza ku temu przesłanek. Należy rozróżnić etap oceny technologii i podejmowania decyzji. Dla tego pierwszego wydaje się, że polskie szpitale powinny zacząć od prostego podejścia opartego o analizę efektywności klinicznej w wariancie rapid review korzystając z synergii z bibliotekami medycznymi, które zapewniają dostęp do artykułów oraz pomoc doświadczonych specjalistów z zakresu informacji naukowej. Dobrze byłoby aby dokonywano również prostego rachunku kosztów. Lepiej dokonywać uproszczonej oceny i zdawać sobie sprawę z niepewności wokół faktycznej efektywności technologii medycznej, niż stosować bardziej złożoną ocenę w sposób nieprawidłowy. Takie podejście jest wówczas nieefektywne kosztowo (czas włożony w ocenę i uzyskana nieprecyzyjna informacja versus czas oszczędzony na wykonanie oceny i brak informacji, co w efekcie daje przewagę drugiego podejścia). Dla podejmowania decyzji, istotne jest aby menedżer dysponował listą/ rankingiem ocenionych technologii na wzór MCDA w wersji zmodyfikowanej lub uproszczonej. W przeciwnym razie podejmowanie decyzji, czy wybrać drogie urządzenie do obrazowania w onkologii, czy zainwestować w dostawę szybkich testów diagnostycznych wykrywających infekcje, jest niemożliwe, a co najmniej nieracjonalne (notabene, wybór obu technologii jest również opcją, wówczas pytanie dotyczy zakresu/liczby technologii, które jest niełatwe do odpowiedzenia względem optymalnego podziału środków). Do oceny technologii można bez trudu włączyć inne kryteria decyzyjne, wynikające ze specyfiki szpitala, czy regionalnych potrzeb zdrowotnych. Dzięki ocenie technologii, szpital może również identyfikować te przestarzałe, nieskuteczne i nieefektywne kosztowo celem usunięcia z katalogu dostępnych, ograniczenia zastosowania.
Temat oceny technologii na poziomie szpitala zyskuje zainteresowanie wśród różnych środowisk. Nieliczne na razie, aczkolwiek znaczące wydarzenia, sprzyjają dalszemu zainteresowaniu i potencjalnemu zastosowaniu ocen w szpitalach. Do tych wydarzeń należą niedawne szkolenia z EBM/HTA wśród personelu sanatoriów dolnośląskich, krakowskie sympozjum HTA i prezentacja na temat HTA na poziomie szpitala oraz działalność rozpowszechniająca wyniki Europejskiego projektu AdHopHTA (Adopting hospital-based Health Technology Assessment), w ramach którego podręcznik dotyczący HB-HTA wraz z listem otwartym został przesłany do Ministerstwa Zdrowia.
Wydaje się, że resort popiera pomysł
Warto nadmienić, iż został on pozytywnie przyjęty. Postulat „promowania i rozwoju umiejętności technicznych związanych z oceną technologii medycznych wśród kadry szpitala” został podjęty przez resort zdrowia, który obecnie rozważa przeznaczenie pewnych środków w ramach funduszy unijnych na szkolenia profesjonalistów medycznych w zakresie EBM/ HTA. Nabycie takiej wiedzy i umiejętności będzie służyć rozwojowi kultury oceny technologii medycznej, i dzięki temu możliwe będzie zastosowanie bardziej wysublimowanych i precyzyjnych ocen. W najbliższym czasie, podręcznik HB-HTA wraz z listem otwartym zostanie również przesłany do innych instytucji m.in. do AOTMiT i Polskiego Towarzystwa Farmakoenomicznego.
Sieć szpitali wydaje się być naturalnym wektorem dla wdrożenia modelu oceny technologii w szpitalach i potencjalnym polem doświadczalnym dla niezbędnego pilotażu. Fakt zapewnionego kontraktu z NFZ przez szpitale w sieci nie powinien zwalniać ich z odpowiedzialności za stan finansowy, który w znacznej mierze zależy od dodatniego lub ujemnego rachunku kosztów w związku z rozliczaniem procedur wedle JGP. Podobna metodologia z tożsamymi bądź zbliżonymi kryteriami dla podejmowania decyzji może służyć menedżerom szpitali w sieci, różniąc się tymi kryteriami, które odpowiadają regionalnym potrzebom zdrowotnych.
Próżno definiować precyzyjny model instrumentu wspierającego podejmowanie decyzji w szpitalu bez postawienia odpowiednich pytań i debaty o modelu z udziałem szpitali, organów założycielskich, Ministerstwa Zdrowia i AOTMiT. Do nurtujących kwestii należy dyskusją nad potencjalną synergią z instrumentem IOWISZ (Instrument Oceny Wniosków Inwestycyjnych w Sektorze Zdrowia) i działaniami AOTMiT.
Krzysztof Łach
Autor jest członkiem koordynującym projektu AdHopHTA, piastuje funkcję Pricing & Market Access Associate Manager w Creativ-Ceutical w Krakowie.
Zachęcamy do polubienia profilu "Menedżera Zdrowia" na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia/ i obserwowania konta na Twitterze: www.twitter.com/MenedzerZdrowia.
- Polski menedżer szpitala regularnie zmaga się z trudnymi decyzjami dotyczącymi inwestowania w technologie medyczne. Zastanawia się nie tylko w które zainwestować, ale i jak podzielić ograniczony budżet pomiędzy oddziały albo jednostki szpitalne. Każdy menedżer powinien posługiwać się jasnymi kryteriami przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Które doświadczenia i instrumenty stosowane na świecie mogą okazać się pomocne i wyznaczyć kierunek dla Polskich szpitali w tym pełnym wyzwań procesie?
Metodologia hospital-based Health Technology Assessment (HB-HTA), czyli ocena technologii medycznych w warunkach szpitala, przybliżona w tekście "Czy każdy szpital powinien mieć swoją AOTMiT?" opublikowanym w "Menedżerze Zdrowia numer 2/2017) jest jednym z co najmniej kilku rozpowszechnionych narzędzi wspierających podejmowanie decyzji.
Każdy z instrumentów ma swoje silne i słabe strony oraz istotne warunki wstępne dotyczące na przykład kompetencji i doświadczenia ewaluatorów technologii medycznych, od których zależy wybór optymalnego modelu w danym kraju czy podmiocie. W artykule tym przedstawiona zostanie ogólna charakterystyka instrumentów wspierających podejmowanie decyzji o inwestycje w technologie medyczne wraz z wskazaniem ich korzyści i ograniczeń. Artykuł jest też próbą zarysowania modelu instrumentu wspierającego podejmowanie decyzji inwestycyjnych w technologie medyczne dla Polskich szpitali.
Przegląd wybranych instrumentów wspierających podejmowanie decyzji
Ocena technologii medycznych w warunkach szpitala (HB-HTA) ma zastosowanie głównie do małych i dużych urządzeń terapeutycznych, diagnostycznych, procedur medycznych i infrastrukturalnych (np. techniki operacyjne, rozwiązania na salach operacyjnych) oraz leków (w niektórych szpitalach w znacznie mniejszym zakresie). Metodologia HB-HTA składa się z kilku komponentów oceny technologii medycznych, dla uproszczenia:
- Komponent 1 (K1): opisu problemu zdrowotnego,
- K2: opisu technologii medycznej,
- K3: analizy efektywności klinicznej (skuteczności i bezpieczeństwa),
- K4: analizy ekonomicznej i wpływu na budżet,
- K5: oceny zdolności organizacyjnych wdrożenia technologii medycznej,
- K6: opisu strategicznego/politycznego wpływu inwestycji w daną technologię.
Tylko uwzględnienie wszystkich powyższych komponentów oznacza zastosowanie metodologii HB-HTA w pełnym jej zakresie.
Analiza efektywności klinicznej (uwzględniająca komponenty K1-K2) ma zastosowanie do wszelkich typów technologii medycznych. Obok opisu problemu zdrowotnego i technologii medycznej, które nie stanowią większego wyzwania dla pracujących w szpitalu profesjonalistów medycznych, należy przeprowadzić ocenę skuteczności i bezpieczeństwa technologii medycznej w oparciu o technikę przeglądu literatury. Może to być tzw. szybki/ skrócony przegląd (rapid review), który nakierowany jest na odnalezienie niedawno opublikowanych przeglądów systematycznych/ raportów HTA dla technologii, która jest w centrum zainteresowania szpitala. W wariancie pełnego przeglądu systematycznego (full review), wymagane jest odnalezienie wszystkich randomizowanych badań klinicznych (RCT) i innych badań np. obserwacyjnych w celu przeprowadzenia kumulacji jakościowej i ilościowej (o ile to możliwe), czyli metaanalizy. Ważnym etapem tej analizy jest ocena jakosci odnalezionych badań (np. narzędziem Risk of Bias dla RCT) oraz ocena dowodów naukowych, powstałych na skutek wykonanej analizy (np. narzędziem GRADE, czyli Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation).
Analiza ekonomiczna i wpływu na budżet, której wynikiem jest informacja dwojakiego charakteru, to jest na temat koszt-efektywności nowej technologii w porównaniu z obecnym standardem leczenia (np. za pomocą miary koszt na jeden rok życia skorygowany o jakość, czyli cost per quality-adjusted life year; QALY) oraz na temat całkowitych wydatków finansowych jaki musi ponieść szpital inwestujący w daną technologię. Analiza ekonomiczna jest złożonym procesem polegającym na pomiarze wszystkich kosztów związanych z użytkowaniem technologii oraz pomiaru spodziewanego efektu stosowania technologii (efektów pozytywnych związanych ze skutecznością, ale i negatywnych związanych z występowaniem działań niepożądanych oraz leczeniem tychże). Wielu Europejskich profesjonalistów medycznych preferuje uproszczoną analizę wpływu na budżet, czyli prosty rachunek kosztów. Sprowadza się on, po pierwsze, do określenia kosztów związanych z zakupem technologii, ewentualnym szkoleniem personelu i/lub przystosowaniem infrastruktury szpitala do użytkowania technologii medycznej oraz określeniem źródła finansowania użycia technologii (np. refundacja, inne źródła). Następny etap dotyczy określenia kosztów związanych z prognozowanym użytkowaniem danej technologii, czyli wolumenu usług/świadczeń przemnożonych przez koszt jednostkowy. Tak otrzymany rachunek kosztów może być zestawiony z przychodami wygenerowanymi ze świadczenia usług z wykorzystaniem technologii (bądź to z refundacji lub
z kieszeni pacjenta w przypadku usług prywatnych).
Metodologia Multi-Criteria Decision Analysis (MCDA), czyli Wielokryterialna Analiza Decyzyjna jest interesującym, aczkolwiek nieco skomplikowanym podejsciem uwzględniającym szerokie podejscie do podejmowania decyzji biorąc pod uwagę różne kryteria. Punktem wyjsciowym jest zdefiniowanie kryteriów istotnych dla danego problemu decyzyjnego. Przy podejmowaniu decyzji o inwestycje w technologie medyczne, kryteria te mogą się różnić pomiędzy szpitalami, szczególnie biorąc pod uwagę lokalne potrzeby zdrowotne. Do potencjalnych kryteriów istotnych dla szpitala zaliczyć można:
- korzyści zdrowotne ze stosowania technologii (wydłużenie oczekiwanego dalszego trwania życia, poprawa jakości życia,
- zagrożenia jakie niesie ze sobą stosowanie technologii (działania niepożądane),
- potrzeby zdrowotne pacjenta, danej społeczności,
- nasilenie obciążania chorobą,
- szacowna opłacalność technologii dla szpitala,
- redukowanie nierówności zdrowotnych wśród społeczności,
- innowacyjność technologii,
- strategiczne aspekty wdrożenia technologii (objęcie pozycji lidera wśród świadczeniodawców).
Następnym logicznym etapem jest zgromadzenie niezbędnych danych aby uzyskać precyzyjną informację na temat każdego z kryteriów. Może się to odbyć za pomocą przeglądu literatury (rapid/ full review), opinii ekspertów i/lub współpracy z ciałami zewnętrznymi (organ założycielski, wydziały zdrowia). Im bardziej wiarygodna informacja, tym lepiej. Nie ma konsensusu co do następnych etapów. Jednym z potencjalnych podejść jest najpierw przypisanie wagi (np. w przedziale od 0 do 1) każdemu z kryteriów, świadczących o ich istotności dla konkretnego szpitala, następnie stworzenie skali punktowej (np. 0-10) i przyznanie punktów dla każdego z kryteriów w celu obliczenia sumy ważonej dla każdej ocenianej technologii i stworzenie rankingu wspierającego podejmowanie decyzji.
Opinia ekspertów, czyli gremialne lub indywidualne podejmowanie decyzji/ wyrażanie opinii w oparciu o głównie doświadczenie kliniczne przez np. komitet terapeutyczny decydujący o liscie leków lub komitet składający się z lekarzy rekomendujący wdrożenie danej technologii.
Zalety i wady wybranych instrumentów
Kluczowe zalety i wady wybranych metodologii mają charakter relatywny, tj. zależą od specyfiki każdego instrumentu, jego założeń metodologicznych i efektu końcowego. Druga z wymienionych korzyści HB-HTA będzie prawdziwa, pod warunkiem, że miarą analizy ekonomicznej będzie długość życia skorygowana o jakość (QALY). Z kolei aktualnosć analizy efektywnosci klinicznej zależy od odnalezienia niedawno opublikowanego przeglądu systematycznego w wariancie rapid review. W odniesieniu do MDCA, jej arbitralnosć może być do pewnego stopnia zneutralizowana poprzez gremialne podejmowanie decyzji i oswiadczenia konfliktu interesu z ewentualnym wyłączeniem specjalistów (np. w przypadku lekarza wnioskującego o inwestycję w daną technologię).
Poniżej przedstawiono podsumowanie kluczowych silnych i słabych stron wybranych instrumentów.
Zarys modelu dla Polskich szpitali
W Europie i na świecie decyzje o wdrożeniu technologii medycznych podejmowane są w oparciu o rożne instrumenty/ metodologie, np. decyzja o refundacji leków w Wielkiej Brytanii i Szwecji o krańcowy współczynnik efektywności kosztów (incremental cost-effectiveness ratio; ICER), a we Francji i Niemczech głównie o wynik efektywnosci klinicznej. Wiele szpitali w Europie posiłkuje się metodologią HB-HTA w podejmowaniu decyzji. Biorąc pod uwagę Polskie realia, należy zastanowić się jakie komponenty oceny i jaki instrument służyłby najlepiej wspieraniu podejmowania decyzji inwestycyjnych w Polskich szpitalach. Zestawienie silnych i słabych stron dostarcza ku temu przesłanek. Należy rozróżnić etap oceny technologii i podejmowania decyzji. Dla tego pierwszego wydaje się, że polskie szpitale powinny zacząć od prostego podejścia opartego o analizę efektywności klinicznej w wariancie rapid review korzystając z synergii z bibliotekami medycznymi, które zapewniają dostęp do artykułów oraz pomoc doświadczonych specjalistów z zakresu informacji naukowej. Dobrze byłoby aby dokonywano również prostego rachunku kosztów. Lepiej dokonywać uproszczonej oceny i zdawać sobie sprawę z niepewności wokół faktycznej efektywności technologii medycznej, niż stosować bardziej złożoną ocenę w sposób nieprawidłowy. Takie podejście jest wówczas nieefektywne kosztowo (czas włożony w ocenę i uzyskana nieprecyzyjna informacja versus czas oszczędzony na wykonanie oceny i brak informacji, co w efekcie daje przewagę drugiego podejścia). Dla podejmowania decyzji, istotne jest aby menedżer dysponował listą/ rankingiem ocenionych technologii na wzór MCDA w wersji zmodyfikowanej lub uproszczonej. W przeciwnym razie podejmowanie decyzji, czy wybrać drogie urządzenie do obrazowania w onkologii, czy zainwestować w dostawę szybkich testów diagnostycznych wykrywających infekcje, jest niemożliwe, a co najmniej nieracjonalne (notabene, wybór obu technologii jest również opcją, wówczas pytanie dotyczy zakresu/liczby technologii, które jest niełatwe do odpowiedzenia względem optymalnego podziału środków). Do oceny technologii można bez trudu włączyć inne kryteria decyzyjne, wynikające ze specyfiki szpitala, czy regionalnych potrzeb zdrowotnych. Dzięki ocenie technologii, szpital może również identyfikować te przestarzałe, nieskuteczne i nieefektywne kosztowo celem usunięcia z katalogu dostępnych, ograniczenia zastosowania.
Temat oceny technologii na poziomie szpitala zyskuje zainteresowanie wśród różnych środowisk. Nieliczne na razie, aczkolwiek znaczące wydarzenia, sprzyjają dalszemu zainteresowaniu i potencjalnemu zastosowaniu ocen w szpitalach. Do tych wydarzeń należą niedawne szkolenia z EBM/HTA wśród personelu sanatoriów dolnośląskich, krakowskie sympozjum HTA i prezentacja na temat HTA na poziomie szpitala oraz działalność rozpowszechniająca wyniki Europejskiego projektu AdHopHTA (Adopting hospital-based Health Technology Assessment), w ramach którego podręcznik dotyczący HB-HTA wraz z listem otwartym został przesłany do Ministerstwa Zdrowia.
Wydaje się, że resort popiera pomysł
Warto nadmienić, iż został on pozytywnie przyjęty. Postulat „promowania i rozwoju umiejętności technicznych związanych z oceną technologii medycznych wśród kadry szpitala” został podjęty przez resort zdrowia, który obecnie rozważa przeznaczenie pewnych środków w ramach funduszy unijnych na szkolenia profesjonalistów medycznych w zakresie EBM/ HTA. Nabycie takiej wiedzy i umiejętności będzie służyć rozwojowi kultury oceny technologii medycznej, i dzięki temu możliwe będzie zastosowanie bardziej wysublimowanych i precyzyjnych ocen. W najbliższym czasie, podręcznik HB-HTA wraz z listem otwartym zostanie również przesłany do innych instytucji m.in. do AOTMiT i Polskiego Towarzystwa Farmakoenomicznego.
Sieć szpitali wydaje się być naturalnym wektorem dla wdrożenia modelu oceny technologii w szpitalach i potencjalnym polem doświadczalnym dla niezbędnego pilotażu. Fakt zapewnionego kontraktu z NFZ przez szpitale w sieci nie powinien zwalniać ich z odpowiedzialności za stan finansowy, który w znacznej mierze zależy od dodatniego lub ujemnego rachunku kosztów w związku z rozliczaniem procedur wedle JGP. Podobna metodologia z tożsamymi bądź zbliżonymi kryteriami dla podejmowania decyzji może służyć menedżerom szpitali w sieci, różniąc się tymi kryteriami, które odpowiadają regionalnym potrzebom zdrowotnych.
Próżno definiować precyzyjny model instrumentu wspierającego podejmowanie decyzji w szpitalu bez postawienia odpowiednich pytań i debaty o modelu z udziałem szpitali, organów założycielskich, Ministerstwa Zdrowia i AOTMiT. Do nurtujących kwestii należy dyskusją nad potencjalną synergią z instrumentem IOWISZ (Instrument Oceny Wniosków Inwestycyjnych w Sektorze Zdrowia) i działaniami AOTMiT.
Krzysztof Łach
Autor jest członkiem koordynującym projektu AdHopHTA, piastuje funkcję Pricing & Market Access Associate Manager w Creativ-Ceutical w Krakowie.
Zachęcamy do polubienia profilu "Menedżera Zdrowia" na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia/ i obserwowania konta na Twitterze: www.twitter.com/MenedzerZdrowia.
