Niewydolne serce systemu

Między 4 a 7 maja br. w San Francisco odbył się kongres Heart Rhythm Society, w czasie którego omawiano nowoczesne metody leczenia pacjentów kardiologicznych. Podczas gdy medycyna światowa rozwija się bardzo dynamicznie, wydłużając życie i poprawiając jego komfort, polski pacjent po to życie niejednokrotnie musi czekać w kolejce. Szacuje się, że śmiertelność w grupie chorych oczekujących na zabieg wszczepienia kardiowertera – defibrylatora wynosi około 10% w skali roku, a zatem wydłużający się czas oczekiwania na wykonanie tej procedury powoduje, że wielu chorych może nie dożyć terminu zabiegu.

Niewydolność serca to plaga współczesnej kardiologii. Specjaliści alarmują, że liczba osób nią dotkniętych rośnie od kilku lat, a przed nami prawdziwa epidemia występowania tego zespołu. Według niepokojących prognoz zagrożonych niewydolnością serca jest 8-9 mln osób w Polsce. W tej chwili szacuje się, że z tego powodu cierpi ok. 1 mln Polaków, z czego rocznie do szpitala trafia ok. 100 tys.

Niewydolność serca jest przewlekłą i postępującą chorobą występującą u ponad 22 milionów osób na całym świecie. O niewydolności serca mówi się, kiedy mięsień serca nie jest zdolny do skutecznego pompowania krwi tak, aby zaopatrzyć organizm w wystarczającą ilość tlenu i substancji odżywczych oraz usunąć zbędne produkty przemiany materii. W późnych stadiach niewydolności serce nie jest w stanie zaspokoić potrzeb organizmu na bogatą w tlen krew, a zdolność do jej pompowania znacząco spada, powodując nadmierne nagromadzenie krwi płynącej do serca. Krew gromadzi się w żyłach płucnych, powodując narastanie płynu w płucach i innych tkankach. Ponadto, kiedy serce nie pompuje właściwie krwi, nawet niewielka aktywność może powodować duszność i trudności z oddychaniem. Dodatkowo w takiej sytuacji mogą pojawiać się komorowe zaburzenia rytmu, które u części chorych prowadzą do śmierci.

W Polsce dostępne są praktycznie wszystkie sposoby leczenia tego schorzenia, jednak ich dostępność dla polskiego pacjenta z niewydolnością serca jest znacznie bardziej ograniczona niż dla takiego samego pacjenta z krajów Europy Zachodniej. W Polsce wykonuje się 136 zabiegów implantacji kardiowerterów – defibrylatorów (Implantable Cardioverter – Defibrillator, ICD) na milion mieszkańców, podczas gdy np. w Niemczech przeprowadza się ich ponad 2,5-krotnie więcej. Należy przy tym zaznaczyć, że w obydwu tych krajach obowiązują te same zalecenia, oparte na wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Pacjenci oczekujący na zabieg wszczepienia kardiowertera – defibrylatora dzielą się na 2 grupy. Chorzy po reanimacji, którzy przeżyli nagłe zatrzymanie krążenia (śmierć kliniczna), kwalifikowani są do grupy pacjentów objętych profilaktyką wtórną. Ci pacjenci mają pierwszeństwo przed tymi, którzy, na podstawie oceny czynników ryzyka nagłego zgonu, zostali zakwalifikowani do drugiej grupy – chorych oczekujących na zabieg w ramach profilaktyki pierwotnej. W efekcie stosowania hierarchii pacjentów zakwalifikowanych do wszczepienia ICD, wydłuża się kolejka chorych objętych profilaktyką pierwotną. To z kolei często prowadzi do śmierci tych pacjentów, zanim nadejdzie ich kolej na zabieg.

Barierą dostępu polskiego chorego do zabiegu implantacji ICD są zbyt niskie kwoty przeznaczone na finansowanie procedur wszczepiania kardiowerterów – defibrylatorów przez Narodowy Fundusz Zdrowia oraz umieszczenie ich razem z innymi procedurami objętymi limitowaniem świadczeń. Tymczasem wykorzystywanie nowoczesnych technologii przyczynia się do zmniejszania powikłań i zwiększenia skuteczności stosowanego leczenia. To zaś w ostatecznym rozrachunku przekłada się na korzyści finansowe dla płatnika.

Stosowanie kardiowerterów – defibrylatorów jest jedyną terapią o udowodnionej skuteczności, chroniącą przed nagłą śmiercią sercową. Niestety, brak uznania zabiegów implantacji ICD przez NFZ za procedurę ratującą życie powoduje limitowanie tych usług, dłuższe oczekiwanie pacjentów w kolejce na zabieg, a w konsekwencji śmierć części z nich.