iStock
Oddłużenie – nie mówimy, że nie
Redaktor: Krystian Lurka
Data: 15.02.2024
Źródło: Piotr Magdziarz i Patryk Filipiak
| Tagi: | Piotr Magdziarz, Patryk Filipiak, szpital, szpitale, oddłużenie, długi, finanse |
Ogromnym błędem byłby bezwarunkowy model całkowitego lub częściowego oddłużenia szpitali z pieniędzy publicznych, ale...
Tekst partnera zarządzającego w Formedis Medical Management & Consulting Piotra Magdziarza i adwokata, wspólnika w Kancelarii Filipiak Babicz oraz kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego Patryka Filipiaka:
Jednym z większych problemów, z jakimi borykają się dyrektorzy szpitali publicznych i jakimi zająć będzie musiało się nowe kierownictwo Ministerstwa Zdrowia, jest zadłużenie. Zobowiązania samodzielnych publicznych zakładów zdrowotnych ogółem (dane nie obejmują zobowiązań spółek szpitalnych) po trzecim kwartale 2023 r. wyniosły ponad 21,3 mld zł, z czego ok. 2,4 mld zł to te wymagalne.
Wyborcze zapowiedzi
Przedstawiciele Koalicji Obywatelskiej w swoim programie wyborczym, w części dotyczącej ochrony zdrowia, mówili o konieczności oddłużenia szpitali, w tym szpitali samorządowych.
Czy to dobry pomysł?
Ogromnym błędem byłby bezwarunkowy model całkowitego lub częściowego oddłużenia szpitali z pieniędzy publicznych – z budżetu państwa lub budżetów samorządów, będących dla nich podmiotami tworzącymi (w przypadku SPZOZ-ów) lub udziałowcami szpitalnych spółek kapitałowych.
Nie, ale...
Ciekawy plan restrukturyzacji zadłużania szpitali pojawił się w projekcie ustawy z 29 grudnia 2021 r. o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa oraz w nowelizacji tego projektu. W tych przepisach zapisano, że samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej podlegałyby procesowi restrukturyzacji, analogicznemu do restrukturyzacji innych przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku, które podlegają procesowi restrukturyzacji na mocy ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015 poz. 978 wraz z późn. zm.). Planowane do utworzenia odpowiednio Agencja Restrukturyzacji Szpitalnictwa oraz Fundusz Modernizacji i Poprawy Efektywności Szpitalnictwa, miały między innymi dysponować funduszami na wsparcie procesów restrukturyzacji zadłużenia szpitali. Ani projekt ustawy ani jego nowelizacja – ze względu na wiele innych zawartych w nich regulacji, które nie spotkały się z akceptacją środowiska oraz większości sejmowej – nie zostały uchwalone. Mimo negatywnej oceny wymienionych projektów ustaw proponowane zapisy w zakresie restrukturyzacji zadłużenia szpitali pozytywnie były oceniane przez część ekspertów.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że do wdrożenia zasad restrukturyzacji zadłużenia szpitali nie jest konieczne stworzenie nowych ustaw.
Z zapisów art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015 poz. 978 wraz z późn. zm.) – jasno wynika, że jej przepisy stosuje się do przedsiębiorców w rozumieniu Kodeksu cywilnego, a nie w rozumieniu ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Zgodnie z postanowieniami Kodeksu cywilnego przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Biorąc pod uwagę powszechne rozumienie działalności gospodarczej, działalność SPZOZ ma charakter gospodarczy – jest wykonywana we własnym imieniu, w sposób zorganizowany i ciągły oraz w celach zarobkowych (za świadczenia zdrowotne w każdym przypadku podmiot szpitalny otrzymuje wynagrodzenie).
W związku z powyższym zarówno SPZOZ-y, jak i szpitalne spółki kapitałowe podlegają przepisom ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015 poz. 978 wraz z późn. zm.).
Podstawowymi zaletami przeprowadzenia procesu restrukturyzacji zapisanymi w ustawie są następujące aspekty:
• proces restrukturyzacji zadłużenia – oddłużenie szpitali – nie będzie angażował środków publicznych (budżetu państwa i/lub budżetów samorządów),
• cały proces będzie nadzorowany przez sąd i nadzorcę/zarządcę restrukturyzacyjnego oraz jego doradców,
• założone w planie restrukturyzacji (w przeciwieństwie do aktualnie opracowywanych planów naprawczych szpitali – wynikających z zapisów ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. 2011 nr 112 poz. 654 wraz z późn. zm.) środki (działania) restrukturyzacyjne (naprawcze) będą musiały być zrealizowane, ponieważ ponowna utrata płynności finansowej szpitala będącego w restrukturyzacji, będzie równoznaczna z umorzeniem postępowania przez sąd.
A może pomoc z Banku Gospodarstwa Krajowego?
Należałoby się zastanowić nad sposobami motywacji szpitali do uruchomienia procesów restrukturyzacji na bazie ustawy (chociaż sam fakt restrukturyzacji ich zadłużenia powinien stanowić taką motywację), na przykład:
• zwrot – po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego przez sąd – kosztów przygotowania wniosku oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego,
• dostęp – po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego przez sąd – do długoterminowych, preferencyjnie oprocentowanych kredytów restrukturyzacyjnych (np. z Banku Gospodarstwa Krajowego), na spłatę wierzytelności wynikających z zawartego w ramach postępowania restrukturyzacyjnego układu.
Zalety
Główne korzyści, jakie miałby szpital z uruchomienia procesu restrukturyzacji zadłużenia na bazie ustawy, to:
• natychmiastowe odzyskanie płynności finansowej, poprzez zamrożenie wszystkich posiadanych przez szpital zobowiązań (nie tylko zobowiązań wymagalnych), pozwalające na spokojne wdrożenie działań naprawczych w obszarze jego działalności operacyjnej, ale stwarzające również możliwość zainwestowania tak uzyskanych nadwyżek finansowych w działania inwestycyjne – odtworzeniowe i rozwojowe,
• zapobieżenie (powstrzymanie) organicznej likwidacji części lub całości szpitala, będącej konsekwencją zamykania poszczególnych oddziałów szpitalnych, w związku z powstałymi brakami kadry lekarskiej (brak płynności finansowej szpitala jest bardzo często przyczyną podjęcia decyzji o zmianie pracodawcy),
• wstrzymanie dotychczasowych postępowań egzekucyjnych i brak możliwości wszczęcia nowych, a tym samym redukcja kosztów związanych z windykacją zobowiązań,
• ochrona przed wypowiedzeniem kluczowych umów oraz możliwość wypowiedzenia niekorzystnych umów,
• restrukturyzacja zatrudnienia z wyłączeniem stosowania przepisów Kodeksu pracy w zakresie ogólnej ochrony stosunku pracy (art. 38, 39 i 41 Kodeksu pracy),
• możliwość sprzedaży majątku ze skutkiem sprzedaży egzekucyjnej, tj. co do zasady bez obciążeń,
• „opieka” sądu i certyfikowanego doradcy restrukturyzacyjnego, będąca silnym argumentem w negocjacjach z instytucjami finansowymi, skutkująca zwiększeniem wiarygodności i zdolności kredytowej szpitala (możliwość pozyskania kredytu restrukturyzacyjno-inwestycyjnego),
• możliwość redukcji poziomu zadłużenia, w ramach zawartego z wierzycielami układu.
Przeczytaj także: „Co z oddłużeniem szpitali?”, „Długi szpitali coraz większe” i „Oddłużenie szpitali jest koniecznością”.
Jednym z większych problemów, z jakimi borykają się dyrektorzy szpitali publicznych i jakimi zająć będzie musiało się nowe kierownictwo Ministerstwa Zdrowia, jest zadłużenie. Zobowiązania samodzielnych publicznych zakładów zdrowotnych ogółem (dane nie obejmują zobowiązań spółek szpitalnych) po trzecim kwartale 2023 r. wyniosły ponad 21,3 mld zł, z czego ok. 2,4 mld zł to te wymagalne.
Wyborcze zapowiedzi
Przedstawiciele Koalicji Obywatelskiej w swoim programie wyborczym, w części dotyczącej ochrony zdrowia, mówili o konieczności oddłużenia szpitali, w tym szpitali samorządowych.
Czy to dobry pomysł?
Ogromnym błędem byłby bezwarunkowy model całkowitego lub częściowego oddłużenia szpitali z pieniędzy publicznych – z budżetu państwa lub budżetów samorządów, będących dla nich podmiotami tworzącymi (w przypadku SPZOZ-ów) lub udziałowcami szpitalnych spółek kapitałowych.
Nie, ale...
Ciekawy plan restrukturyzacji zadłużania szpitali pojawił się w projekcie ustawy z 29 grudnia 2021 r. o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa oraz w nowelizacji tego projektu. W tych przepisach zapisano, że samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej podlegałyby procesowi restrukturyzacji, analogicznemu do restrukturyzacji innych przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku, które podlegają procesowi restrukturyzacji na mocy ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015 poz. 978 wraz z późn. zm.). Planowane do utworzenia odpowiednio Agencja Restrukturyzacji Szpitalnictwa oraz Fundusz Modernizacji i Poprawy Efektywności Szpitalnictwa, miały między innymi dysponować funduszami na wsparcie procesów restrukturyzacji zadłużenia szpitali. Ani projekt ustawy ani jego nowelizacja – ze względu na wiele innych zawartych w nich regulacji, które nie spotkały się z akceptacją środowiska oraz większości sejmowej – nie zostały uchwalone. Mimo negatywnej oceny wymienionych projektów ustaw proponowane zapisy w zakresie restrukturyzacji zadłużenia szpitali pozytywnie były oceniane przez część ekspertów.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że do wdrożenia zasad restrukturyzacji zadłużenia szpitali nie jest konieczne stworzenie nowych ustaw.
Z zapisów art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015 poz. 978 wraz z późn. zm.) – jasno wynika, że jej przepisy stosuje się do przedsiębiorców w rozumieniu Kodeksu cywilnego, a nie w rozumieniu ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Zgodnie z postanowieniami Kodeksu cywilnego przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Biorąc pod uwagę powszechne rozumienie działalności gospodarczej, działalność SPZOZ ma charakter gospodarczy – jest wykonywana we własnym imieniu, w sposób zorganizowany i ciągły oraz w celach zarobkowych (za świadczenia zdrowotne w każdym przypadku podmiot szpitalny otrzymuje wynagrodzenie).
W związku z powyższym zarówno SPZOZ-y, jak i szpitalne spółki kapitałowe podlegają przepisom ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015 poz. 978 wraz z późn. zm.).
Podstawowymi zaletami przeprowadzenia procesu restrukturyzacji zapisanymi w ustawie są następujące aspekty:
• proces restrukturyzacji zadłużenia – oddłużenie szpitali – nie będzie angażował środków publicznych (budżetu państwa i/lub budżetów samorządów),
• cały proces będzie nadzorowany przez sąd i nadzorcę/zarządcę restrukturyzacyjnego oraz jego doradców,
• założone w planie restrukturyzacji (w przeciwieństwie do aktualnie opracowywanych planów naprawczych szpitali – wynikających z zapisów ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. 2011 nr 112 poz. 654 wraz z późn. zm.) środki (działania) restrukturyzacyjne (naprawcze) będą musiały być zrealizowane, ponieważ ponowna utrata płynności finansowej szpitala będącego w restrukturyzacji, będzie równoznaczna z umorzeniem postępowania przez sąd.
A może pomoc z Banku Gospodarstwa Krajowego?
Należałoby się zastanowić nad sposobami motywacji szpitali do uruchomienia procesów restrukturyzacji na bazie ustawy (chociaż sam fakt restrukturyzacji ich zadłużenia powinien stanowić taką motywację), na przykład:
• zwrot – po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego przez sąd – kosztów przygotowania wniosku oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego,
• dostęp – po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego przez sąd – do długoterminowych, preferencyjnie oprocentowanych kredytów restrukturyzacyjnych (np. z Banku Gospodarstwa Krajowego), na spłatę wierzytelności wynikających z zawartego w ramach postępowania restrukturyzacyjnego układu.
Zalety
Główne korzyści, jakie miałby szpital z uruchomienia procesu restrukturyzacji zadłużenia na bazie ustawy, to:
• natychmiastowe odzyskanie płynności finansowej, poprzez zamrożenie wszystkich posiadanych przez szpital zobowiązań (nie tylko zobowiązań wymagalnych), pozwalające na spokojne wdrożenie działań naprawczych w obszarze jego działalności operacyjnej, ale stwarzające również możliwość zainwestowania tak uzyskanych nadwyżek finansowych w działania inwestycyjne – odtworzeniowe i rozwojowe,
• zapobieżenie (powstrzymanie) organicznej likwidacji części lub całości szpitala, będącej konsekwencją zamykania poszczególnych oddziałów szpitalnych, w związku z powstałymi brakami kadry lekarskiej (brak płynności finansowej szpitala jest bardzo często przyczyną podjęcia decyzji o zmianie pracodawcy),
• wstrzymanie dotychczasowych postępowań egzekucyjnych i brak możliwości wszczęcia nowych, a tym samym redukcja kosztów związanych z windykacją zobowiązań,
• ochrona przed wypowiedzeniem kluczowych umów oraz możliwość wypowiedzenia niekorzystnych umów,
• restrukturyzacja zatrudnienia z wyłączeniem stosowania przepisów Kodeksu pracy w zakresie ogólnej ochrony stosunku pracy (art. 38, 39 i 41 Kodeksu pracy),
• możliwość sprzedaży majątku ze skutkiem sprzedaży egzekucyjnej, tj. co do zasady bez obciążeń,
• „opieka” sądu i certyfikowanego doradcy restrukturyzacyjnego, będąca silnym argumentem w negocjacjach z instytucjami finansowymi, skutkująca zwiększeniem wiarygodności i zdolności kredytowej szpitala (możliwość pozyskania kredytu restrukturyzacyjno-inwestycyjnego),
• możliwość redukcji poziomu zadłużenia, w ramach zawartego z wierzycielami układu.
Przeczytaj także: „Co z oddłużeniem szpitali?”, „Długi szpitali coraz większe” i „Oddłużenie szpitali jest koniecznością”.
