Pomoc psychologiczna dla dzieci bez zgody rodziców – zmiany w przepisach

Projekt nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta trafi do konsultacji publicznych. Zgodnie z nowymi zapisami osoba od 13. do 16. roku życia będzie mogła bez zgody przedstawiciela ustawowego skorzystać z trzech porad psychologa, psychoterapeuty albo terapeuty środowiskowego finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Zgodnie z obecnymi przepisami zgodę na przeprowadzenie badania lub udzielenie świadczenia zdrowotnego dziecku do 16. roku życia mogą udzielić tylko jego przedstawiciele ustawowi. 16-latek może już samodzielnie udać się po pomoc do Poradni Zdrowia Psychicznego i zostanie mu ona udzielona, ale dłuższa terapia wymaga zgody rodziców lub opiekunów.

– Propozycja zmian w przepisach uniezależnia terapię dzieci od zgody rodziców, ale pod pewnymi warunkami – informuje „Dziennik Gazeta Prawna”.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nastolatki w wieku od 13. do 16. roku życia będą mogły skorzystać z pomocy psychologicznej, nie mówiąc o tym rodzicom (lub opiekunom). Jeśli po trzech wizytach specjalista uzna, że terapia wymaga kontynuacji, będzie musiał poinformować o tym przedstawicieli ustawowych. Natolatek po ukończeniu 16. roku życia będzie mógł korzystać z pomocy terapeuty lub psychologa, nawet jeśli jego opiekun prawny nie wyrazi na to zgody.

Ustawa pomoże dzieciom i ich bliskim
– Proponowana ustawa nie wyklucza rodziców z procesu pomocy, ale daje młodym ludziom możliwość szybszego i bardziej bezpośredniego dostępu do niezbędnej pomocy. Założenia ustawy zakładają, że rodzic czy opiekun dziecka będzie uczestniczyć w procesie wspierania dziecka, a jeśli to będzie konieczne, także całej rodziny. Ustawa pomaga dzieciom, a także ich bliskim – mówi w „Dzienniku Gazecie Prawnej” rzecznik praw dziecka Monika Horna-Cieślak, która opracowała projekt we współpracy z organizacjami młodzieżowymi: Nastoletnim Azylem oraz Radą Młodzieżową I kadencji przy Zespole Parlamentarnym ds. Młodzieży IX kadencji parlamentu.

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży – mówimy o nim więcejPodczas ostatnich trzech lat ponaddwukrotnie wzrosła liczba dzieci i młodzieży z problemami psychicznymi. Dlaczego? – Ponieważ nasze państwo zaniedbało profilaktykę – mówiła dr Aleksandra Lewandowska.

Rodzice nie wspierają dzieci w dostępie do pomocy psychologicznej
Konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży dr Aleksandra Lewandowska pisze w opinii w uzasadnieniu projektu, że jako lekarz praktyk obserwuje wzrost liczby nastoletnich pacjentów, którzy proszą bliskich o wsparcie psychologa czy psychoterapeuty i spotykają się z brakiem zrozumienia albo odmową.

Jej zdaniem taka postawa rodziców powoduje pogorszenie stanu dziecka, a fakt, że oddziały psychiatrii dzieci i młodzieży są nadal przepełnione, wynika właśnie z braku szybkiego dostępu do specjalistycznej pomocy.

Pogarszające się zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży
Nowe przepisy są odpowiedzią na pogarszające się zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży – czytamy w uzasadnieniu do projektu. Z badań „Kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań – Ezop II” wynika, że co ósme dziecko w wieku 7–17 lat, czyli pół miliona osób, ma za sobą doświadczenia zaburzeń psychicznych. 

Natomiast według analizy UNICEF zaburzenia psychiczne występują u 10,8 proc. polskich dzieci w wieku 10–19 lat, a wiele z nich jest niezdiagnozowanych.

Rzecznik Praw Dziecka w swoim raporcie za lata 2012–2021 „Zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży”, informuje, że na każdą 28-osobową klasę przypada średnio dwoje uczniów po próbie samobójczej, a co siódme dziecko w Polsce odczuwa niezadowolenie ze swojego życia w stopniu zagrażającym jego zdrowiu psychicznemu.

Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) samobójstwo jest czwartą najczęstszą przyczyną zgonów wśród osób w wieku 15–29 lat, a liczba skutecznych samobójstw popełnianych w USA i krajach Europy przez osoby w wieku dorastania stale wzrasta i na każde samobójstwo młodej osoby, odnotowane w oficjalnych rejestrach, przypada 100–200 prób samobójczych.

Według raportu RPD, gdyby ten współczynnik przełożyć na realia polskie, można by stwierdzić, że próbę odebrania sobie życia w 2021 r. podjęło od 12,7 tys. do 25,4 tys. osób poniżej 18. roku życia. Komenda Główna Policji informuje, że w 2023 r. doszło do 145 samobójstw wśród dzieci i młodzieży, siedmiu w przedziale wiekowym 7–12 lat i 138 w przedziale wiekowym 13–18 lat.