Udar i co dalej?

Każdego roku w Polsce dochodzi do około 70 000 przypadków udaru mózgu. 70% osób, które przeżyją udar zostaje niepełnosprawnymi. Osoba po udarze ma prawo do nowoczesnego leczenia i rehabilitacji, informacji na temat swojego stanu zdrowia, dostępu do zaopatrzenia rehabilitacyjnego oraz środków pomocniczych, a także świadczeń socjalnych i wsparcia w opiece. Większość chorych i ich rodzin o tym nie wie. Aby to zmienić, Fundacja Udaru Mózgu prowadzi akcję edukacyjną pod hasłem „Masz prawa po udarze”.

Każdy udar jest inny. Mimo podobnych objawów i przyczyn, skutki choroby nigdy nie są jednakowe. Udar nieodwracalnie zmienia życie osoby, która go doświadczyła i stawia przed nią nowe wyzwania. Często barierą nie do pokonania stają się czynności, które dla zdrowego człowieka wydają się czymś naturalnym i nie wymagającym wysiłku, jak samodzielne poruszanie się, czy zapamiętanie imion bliskich. Jak wskazują badania, 29% chorych wymaga pomocy przy jedzeniu, 65% przy chodzeniu, a 93% przy korzystaniu z toalety. Mimo to, dzięki prawidłowemu leczeniu i rehabilitacji w ciągu roku od wystąpienia udaru 65% osób może odzyskać zdolność samodzielnego funkcjonowania.

Kluczowe znaczenie dla leczenia udaru ma szybkie rozpoznanie jego objawów i natychmiastowe wezwanie pogotowia. W przypadku chorych, u których doszło do niedokrwiennego udaru mózgu (blisko 80% wszystkich przypadków zachorowań) możliwe jest zastosowanie nowoczesnego leczenia trombolitycznego. Terapia ta pozwala na rozpuszczenie skrzepu, który blokuje przepływ krwi w naczyniach krwionośnych doprowadzających tlen i substancje odżywcze do mózgu. W wielu przypadkach ratuje ona życie i ogranicza negatywne skutki choroby. Leczenie można jednak zastosować jedynie do 4,5 godziny od wystąpienia udaru, dlatego decydujące jest szybkie rozpoznanie objawów i niezwłoczne przewiezienie chorego do szpitala. Najlepiej do placówki dysponującej specjalistycznym oddziałem udarowym.

W terapii udaru niezwykle ważna jest też rehabilitacja. Odpowiednia i szybko rozpoczęta fizjoterapia znacząco redukuje wczesne powikłania udaru, a co za tym idzie ogranicza wczesną śmiertelność. Jeszcze kilkanaście lat temu wynosiła ona w Polsce blisko 30% w pierwszym miesiącu od wystąpienia choroby. Obecnie wskaźniki te znacznie się poprawiły, ale dostępność fizjoterapii jest nadal niewystarczająca. Szczególnie dotyczy to tzw. rehabilitacji wtórnej, na którą oczekuje się nawet 2 lata. W Polsce praktycznie nie istnieje też system środowiskowej rehabilitacji i opieki nad osobami po udarze mózgu, który może być tańszy i efektywniejszy niż rehabilitacja w warunkach szpitalnych.

W związku z ograniczeniami w dostępie do leczenia i rehabilitacji oraz niewystarczającym poziomem świadomości praw przysługujących chorym Fundacja Udaru Mózgu rozpoczęła kampanię „Masz prawa po udarze mózgu”. W ramach akcji powstała pierwsza polska strona internetowa - www.poudarzemozgu.pl - dedykowana praktycznym informacjom niezbędnym osobom, które doświadczyły udaru i ich bliskim. W założeniu twórców stanie się ona platformą umożliwiającą budowanie społeczności, dla której los osób po udarze nie jest obojętny. Akcji towarzyszą też liczne materiały informacyjne, w tym spot edukacyjny i ulotki. Ich celem jest podniesienie świadomości praw przysługujących chorym. Fundacja pragnie szczególnie zwrócić uwagę na to, że osoby po udarze i ich bliscy mają prawo do:

- wiedzy czym jest udar mózgu,
- edukacji dotyczącej skutecznej profilaktyki,
- kompleksowego i nowoczesnego leczenia i rehabilitacji,
- informacji na temat stanu zdrowia,
- bezpłatnego lub częściowo refundowanego zaopatrzenia rehabilitacyjnego i środków pomocniczych,
- pomocy w opiece po powrocie ze szpitala do domu,
- świadczeń socjalnych wynikających z niepełnosprawności.
W ramach kampanii członkowie Fundacji Udaru Mózgu wystosowali też list otwarty do Ministerstwa Zdrowia, w którym wskazują na ograniczenia w dostępności leczenia i rehabilitacji oraz postulują wprowadzenie zmian systemowych w tym zakresie.