Wykrycie Dirofilaria repens u komarów na Mazowszu może potwierdzać rodzimy charakter zarażeń u ludzi i psów

Od kilku lat w Polsce są wykrywane przypadki podskórnej dirofilariozy zarówno u ludzi jak i u psów. Dirofilaria repens to zoonotyczny nicień, przenoszony przez komary, którego obecność objawia się w formie zmiany podskórnej w różnych częściach ciała człowieka, czasami pod spojówką oka lub w gałce ocznej.

Czynnik chorobotwórczy to nicień Dirofilaria repens – pasożyt psów i lisów występujący dotychczas głównie w strefie klimatu ciepłego na różnych kontynentach. Pies jest żywicielem ostatecznym pasożyta, to znaczy że w jego organizmie rozwijają się dojrzałe płciowo stadia, które dają początek nowemu pokoleniu larw, tzw. mikrofilarii krążących później we krwi. Pijąc krew zarażają się komary a w ich ciele larwy ulegają przeobrażeniu do postaci inwazyjnej. Ten proces trwa około 2-3 tygodni jeżeli temperatura jest wystarczająco wysoka (18 - 23ºC). Inwazyjne larwy w trakcie żerowania komara na następnym żywicielu wnikają do tkanki podskórnej. Jeżeli żywicielem tym będzie przypadkowo człowiek, pasożyt osiągnie postać dorosłą jednak nie będzie się dalej rozmnażał.
Nie jest możliwe zarażenie się Dirofilaria repens bezpośrednio od psa. Nie jest możliwe zarażenie się Dirofilaria repens od innego człowieka.

OBJAWY
Powodem zgłoszenia się do lekarza jest najczęściej pojawienie się powiększającego się guzka, niekiedy występować mogą objawy bólowe o różnym natężeniu, uczucie mrowienia, obrzęk i wynaczynienia podskórne.
Zmiana pasożytnicza u człowieka jest najczęściej pojedyncza, umiejscowiona w tkance podskórnej tułowia, również głowy. Guzek pasożytniczy zawierający D. repens zwykle osiąga rozmiary około 1 - 2 cm średnicy. W guzku znajduje się dorosły nicień o wymiarach od kilku do 15 cm długości i od 0,3 do 0,62 mm szerokości otoczony naciekiem komórek zapalnych. D. repens znajdowano także pod spojówką oka, a nawet w ciele szklistym.
Zmiany pasożytnicze o charakterze guzka powstają w okresie od kilku miesięcy do kilku lat od ukąszenia przez komara.

LECZENIE
W przypadkach wymagających interwencji stosuje się chirurgiczne usunięcie pasożyta. Oznaczenie gatunku pasożyta opiera się na badaniu mikroskopowym preparatów histopatologicznych ze zmiany lub usuniętego okazu pasożyta. Obecnie najczęściej stosowane są metody molekularne do badania wyizolowanego DNA.

WYSTĘPOWANIE DIROFILARIA REPENS W EUROPIE
W Europie u ludzi odnotowano około 1,5 tys. przypadków dirofilariozy spowodowanej Dirofilaria repens większość w krajach śródziemnomorskich, najwięcej we Włoszech (321). Na Ukrainie w ostatnich latach wykrywanych jest nawet do kilkuset przypadków rocznie. Rodzime inwazje D. repens w ostatniej dekadzie wykryto także w krajach europejskich uważanych dotychczas za wolne od tej inwazji to jest na Węgrzech i Słowacji. W Polsce pierwsze przypadki zarażeń ludzi stwierdzono w 2007 jednak wówczas niemożliwe było potwierdzenie rodzimego charakteru inwazji.

W POLSCE
W Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – Państwowym Zakładzie Higieny prowadzone są badania mające na celu określenie rozprzestrzenienia się Dirofilaria repens na terenie Mazowsza wśród psów, które stanowią rezerwuar pasożyta oraz wśród występujących na tym terenie komarów, które mogłyby przenosić pasożyta. Zbierane są również informacje o zachorowaniach ludzi. Prace finansowane są przez Narodowe Centrum Nauki, projekt NN 404256840.
Z zebranych dotychczas informacji wynika, że zarażenie Dirofilaria repens potwierdzono u 20 osób w naszym kraju.Odsetek zarażonych psów wśród zbadanych na terenie Mazowsza jest wysoki i waha się od kilkunastu do 20%. W tym roku wykryto komary zarażone Dirofilaria repens w populacji występującej na zachodnim Mazowszu – dodatnie wyniki badania DNA uzyskano w próbkach zebranych w lipcu w latach 2010-2012.