Edukacja w dziedzinie higieny mózgu może opóźnić „tsunami” chorób neurologicznych i psychiatrycznych

Eksperci apelują o zwiększenie edukacji dotyczącej dbania o zdrowie mózgu w naszym społeczeństwie. Sytuacja wymaga pilnych działań na szczeblu polityki zdrowotnej, a nawet szerzej, ponieważ odpowiednia profilaktyka ma szansę opóźnić nadciągające „tsunami” chorób neurologicznych i psychiatrycznych.

• Jak wynika z badań, wiedza na temat mózgu jest w naszym społeczeństwie w wysokim stopniu niewystarczająca: tylko 26 proc. Polaków ocenia swoją wiedzę nt. zdrowia mózgu jako dobrą i tylko 13 proc. zna pojęcie „higieny mózgu”
• Brak dbałości o mózgu, narażenie na stałe przebodźcowanie, używki, nieprawidłowa dieta, zbyt mała ilość odpoczynku, w tym snu, zwiększa ryzyko wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych 
• Aktywność układu glimfatycznego odpowiedzialnego za detoksykację mózgu (oczyszczanie go ze zbędnych produktów przemiany materii) zwiększa się podczas snu o 60%
• Eksperci zgodnie przyznali, że sytuacja wymaga pilnych działań, aby temat zdrowia mózgu był zauważony na szczeblu polityki zdrowotnej, a nawet szerzej, ponieważ odpowiednia profilaktyka ma szansę opóźnić nadciągające „tsunami” chorób neurologicznych i psychiatrycznych.

Wiedza społeczna na temat mózgu zdecydowanie wymaga poprawy – wynika z badania pt. „Postrzeganie oraz wiedza Polaków na temat zdrowia i chorób mózgu” przeprowadzonego na reprezentatywnej próbie 1055 dorosłych Polaków w listopadzie 2024 r. przez ARC Rynek i Opinia, na zlecenie Fundacji dla Zdrowia Mózgu Mental Power, Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego, pod patronatem Polskiego Towarzystwa Neurologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

– Badanie to pokazało ogromne niezaspokojone potrzeby społeczne nie tylko w zakresie organizacji diagnostyki i leczenia chorób psychicznych i neurologicznych, ale również edukacji i profilaktyki, rozumianej jako higiena mózgu. „Okazało się, że tylko 26% Polaków ocenia swoją wiedzę nt. zdrowia mózgu jako dobrą – to znacznie mniej niż w przypadku nowotworów, chorób serca i układu krążenia czy otyłości. Jedynie 13% Polaków zna i rozumie pojęcie „higieny mózgu” – alarmowała dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego.

Mikroplastik w ludzkim mózgu – czy wpływa na jego funkcjonowanie?Naukowcy odkryli obecność mikroplastiku w mózgach badanych zmarłych osób. – To, co jest niepokojące, to zdolność takich cząstek do internalizacji przez komórki i zmiany funkcjonowania naszych ciał – wskazują badacze. Trwają spekulacje, w jaki sposób mikrocząsteczki docierają do mózgu, a także jak mogą wpływać na działanie centralnego układu nerwowego. 

Mózg wymaga szczególnej dbałości

– Mózg to niezwykle delikatna struktura, wymaga zatem szczególnej dbałości. Aby zachować zdrowie, mózg potrzebuje nie tylko ochrony fizycznej przed urazami, ale też dobrego snu, zdrowej diety, unikania używek, regularnej aktywności fizycznej oraz ograniczenia przestymulowania (przebodźcowania). Zdrowiem i chorobami mózgu – ich diagnozowaniem i leczeniem – zajmują się przede wszystkim lekarze neurolodzy” – podkreśla prof. Alina Kułakowska.

Niezbędnym elementem życia oraz higieny mózgu jest sen. Pełni on kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia fizycznego, psychicznego i emocjonalnego. Wpływa na funkcje poznawcze (podczas snu dochodzi do konsolidacji pamięci) oraz umożliwia procesy regeneracyjne. Człowiek powinien przesypiać około 1/3 swojego życia, a niedobór snu powoduje: zmęczenie, drażliwość, obniżenie nastroju czy zaburzenia funkcji poznawczych. Długotrwały brak snu lub przewlekłe zaburzenia snu mogą prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, w tym chorób serca, cukrzycy, otyłości, zaburzeń nastroju.

Mózg jest bardzo aktywny metabolicznie – choć stanowi 2% masy ciała, to spożytkowuje 20% energii zużywanej  przez organizm. Podczas snu zużycie energii przez mózg spada jedynie o 15%, co oznacza, że  nadal aktywnie pracuje.

Przy tak dużej aktywności metabolicznej, nieuniknione jest wytwarzanie dużej ilości zbędnych produktów przemiany materii. Za ich usuwanie z mózgu odpowiada układ glimfatyczny.

Rola układu glimfatycznego w detoksykacji mózgu

– Układ glimfatyczny oraz jego rola w detoksykacji mózgu zostały opisane w 2012 roku. Wykazano, że aktywność układu glimfatycznego zwiększa się podczas snu aż o 60%, a najbardziej intensywnie działa podczas snu głębokiego. Wiadomo też, że aktywność układu glimfatycznego zmniejsza się wraz z wiekiem, co odpowiada zwiększającemu się wraz z wiekiem ryzyku chorób neurodegeneracyjnych, spowodowanych odkładaniem się w mózgu różnych substancji białkowych. Łącząc te obserwacje, wydaje się prawdopodobne, że zdrowy sen nie tylko pozwala lepiej funkcjonować następnego dnia po dobrze przespanej nocy, ale też chroni mózg przed neurodegeneracją” – wyjaśniła prof. Alina Kułakowska.

Najwyższy czas przypomnieć decydentom o neurologii ►– Najważniejsze wyzwania, jakie stoją przed Polskim Towarzystwem Neurologicznym, to braki kadr neurologicznych – lekarzy i pielęgniarek. Kolejny problem – decydenci o nas zapomnieli. Musimy im zatem przypomnieć, że przy starzejącym się społeczeństwie neurologia powinna stać się dziedziną priorytetową w polityce zdrowotnej państwa – powiedziała prezes PTN prof. Alina Kułakowska.

Koalicja na rzecz zdrowia mózgu

Podczas konferencji prezentującej wyniki badania „Postrzeganie oraz wiedza Polaków na temat zdrowia i chorób mózgu”, prof. Alina Kułakowska, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego oraz prof. Agata Szulc, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego zadeklarowały, że reprezentowane przez nie środowiska medyczne są gotowe do budowania koalicji z pacjentami i ekspertami systemowymi w celu nadania priorytetu działaniom na rzecz zdrowia mózgu w polskiej polityce zdrowotnej. Jest to szczególnie istotne przed zbliżającą się polską prezydencją w Radzie Unii Europejskiej.

Eksperci zgodnie przyznali, że sytuacja wymaga pilnych działań, aby temat zdrowia mózgu był zauważony na szczeblu polityki zdrowotnej, a nawet szerzej, ponieważ odpowiednia profilaktyka ma szansę opóźnić nadciągające „tsunami” chorób neurologicznych i psychiatrycznych.