Metylnaltrekson – lek stosowany do leczenia zaparć poprawia przeżycie u chorych w opiece paliatywnej

Metylnaltrekson zarejestrowany w leczeniu zaprać związanych z opioidami wydłuża przeżycie chorych otrzymujących opioidy z powodu zaawansowanego bólu nowotworowego

Wyniki aktualnych badań wskazują, że chorzy na choroby nowotworowe leczeni opioidami mają krótsze przeżycie. Autorzy badania podkreślają, że sugeruje to iż receptory opioidowe są w jakiś sposób związane z progresją choroby nowotworowej. Metylnaltrekson blokuje te receptory nie ograniczając jednocześnie działania przeciwbólowego opioidów, co potwierdza zasadność przypuszczeń o korzyściach dotyczących przeżycia. Retrospektywna analiza dwóch badań klinicznych wykazała, że chorzy na zaawansowane choroby nowotworowe leczeni metylnaltreksonem żyli 20 dni dłużej w porównaniu z chorymi otrzymującymi placebo. Cytowane badanie jest wynikiem projektu badawczego, który rozpoczęto w 1979 roku, a w trakcie którego punktem zwrotnym były doświadczenia Leona Goldberga, farmakologa z uniwersytetu w Chicago, który próbował pomóc swojemu przyjacielowi cierpiącemu z powodu zaparć związanych z przyjmowaniem morfiny. W swoich badaniach poszukujących cząsteczki, która nie wykazywała by efektu prowadzącego do zaparć przy zachowanych właściwościach przeciwbólowych dr Goldberg rozpoczął próby z pochodnymi naltreksonu, leku znanego z właściwości odwracających działanie morfiny. Wyniki prac, które kontynuowano po śmierci dr Goldberga wykazały, że metylnaltrekson łagodzi ból u chorych, którym nie pomagały konwencjonalne leki przeciwbólowe. Lek podawany jest we wstrzyknięciach podskórnych co drugi dzień (w dawkach 8-12 mg w zależności od masy ciała chorego) i jest bardzo skuteczny jako lek przeczyszczający u około 2/3 chorych. Przyczyny braku odpowiedzi u części chorych nie są znane, ale wydaje się , że mogą mieć podłoże genetyczne. Lek prowadzi do pewnych działań niepożądanych, z których najczęstsze są skurcze mięśniowe. Wiele badań przedklinicznych i prowadzonych na zwierzętach było podstawą opracowania dwóch randomizowanych badań klinicznych z grupą kontrolną, do których włączano chorych będących w opiece paliatywnej z powodu różnych rodzajów nowotworów i innych chorób terminalnych, przy czym żaden z chorych nie odpowiadał na konwencjonalne leki przeczyszczające. Spośród 229 chorych 117 otrzymywało metylnaltrekson, a 112 placebo. Łagodzenie zaparć było skuteczniejsze u chorych otrzymujących nalterekson (57% vs 43% w grupie placebo), a dodatkowo chorzy w tej grupie żyli statystycznie istotnie dłużej niż chorzy w grupie placebo (76 vs 56 dni, p=0,033). Z kolei w grupie otrzymującej metylnaltrekson chorzy, którzy odpowiadali na jego działanie łagodzące zaparcia żyli statystycznie istotnie dłużej niż chorzy bez odpowiedzi (118 vs 58 dni, p=0,0001). Dodatkowo wskaźnik progresji guza był statystycznie istotnie mniejszy u chorych leczonych metylnaltreksonem, którzy odpowiadali na jego działanie łagodzące zaparcia niż u chorych w grupie placebo i nie odpowiadających na działanie metylnaltreksonu (7,6% vs 25,4% vs 22,0%, p=0,003). Jak podkreślają badacze uzyskane wyniki nie powinny zmieniać praktyki klinicznej, w której opioidy maja swoje znaczące miejsce, jednak wyniki kolejnych badań potwierdzą czy dziesiątki lat pracy badawczych doprowadzą do uzyskania korzyści terapeutycznych.