Co się zmienia w nowym KEL?
| Tagi: | Kodeks etyki lekarskiej, Komisja Etyki Lekarskiej, Naczelna Izba Lekarska, Klaudiusz Komor, Artur de Rosier, Paweł Łuków |
Nowy Kodeks etyki lekarskiej zacznie obowiązywać 1 stycznia 2025 roku. Jak podkreślili specjaliści pracujący nad nim, będzie to „żywy dokument”, współtworzony na bieżąco przez lekarzy i ekspertów. Z wykorzystaniem komentarzy dostępnych w internecie będzie można dostosowywać wytyczne do aktualnych potrzeb.
- Kodeks etyki lekarskiej nie jest aktem prawnym, ale odpowiada na pytania z zakresu etyki wykonywania zawodu, jakie mogą w swojej praktyce zadawać sobie lekarze. Za nieprzestrzeganie zasad w nim zawartych grozi postępowanie z zakresu odpowiedzialności zawodowej
- Nowy KEL, który wejdzie w życie od 1 stycznia, jest jednym z najlepszych i najbardziej przystających do obecnych realiów dokumentów dotyczących etyki zawodu lekarza w Europie
- Ścisłym dopełnieniem kodeksu są komentarze publikowane regularnie w internecie na stronie Naczelnej Izby Lekarskiej, które mają na celu zaznajomienie lekarzy z określonymi zagadnieniami. Będą na bieżąco uzupełniane i aktualizowane zgodnie z potrzebami medyków
Podczas konferencji prasowej dotyczącej wprowadzenia znowelizowanego Kodeksu etyki lekarskiej dr Klaudiusz Komor, wiceprezes NRL, przypomniał, że po reaktywacji izb lekarskich w 1989 r., podczas Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Izb Lekarskich odbywającego się w 1991 r. przyjęto Kodeks etyki lekarskiej, który znowelizowano dwa razy – w 1993 r. na III Krajowym Zjeździe Lekarzy oraz w 2003 r. na Nadzwyczajnym VII Krajowym Zjeździe Lekarzy.
Nowy KEL – „biblia lekarska” przepisana na nowo
Należało jednak stworzyć nową wersję przystosowaną do współczesnych realiów. – Młodym lekarzom wkraczającym do zawodu powtarzam, że jeśli zastanawiają się, czy ich postepowanie (niedotyczące wiedzy medycznej) jest prawidłowe, czy nie, zawsze mogą zajrzeć do KEL – jest dla nas jak „bliblia lekarska”. Dokument został praktycznie przepisany na nowo. Dzięki temu, zupełnie nowemu kodeksowi lekarze będą mieli najaktualniejszą wiedzę dotyczącą tego, w jaki sposób powinni zachowywać się w różnych, często bardzo trudnych i skomplikowanych sytuacjach – wskazywał dr Komor.
Prace nad znowelizowanym KEL trwały dwa lata. Dr Artur de Rosier, przewodniczący Komisji Etyki Lekarskiej NIL, który od początku czuwa nad nowym kształtem kodeksu, tłumaczył, że większość zmian została wprowadzona po konsultacjach ze środowiskiem lekarzy, którzy wskazali, jakie zagadnienia zawarte w obecnym KEL należy zmienić oraz gdzie widzą największe braki. Zgłoszono ponad 50 poprawek, a podczas Nadzwyczajnego XVI Krajowego Zjazdu Lekarzy, ktory odbył się 18 maja, delegaci procedowali propozycje zmian do kodeksu.
– Wprowadziliśmy zmiany w słownictwie, np. zamiast określenia „chory” używamy sformułowania „pacjent”. Ujednoliciliśmy używanie słowa „resuscytacja”, zamiast „reanimacja”. Mówimy także o „aktualnej”, a nie o „współczesnej” wiedzy medycznej – mówił dr de Rosier.
Ekspert przyznał, że w niektórych miejscach sformułowania zostały celowo zaostrzone, np. zamiast słowa „powinien” użyto określenia „ma obowiązek”, co wywołało burzliwą dyskusję wśród lekarzy.
Kontrowersje wokół reklam, AI i teleporad
Największe zainteresowanie i najbardziej żywe dyskusje wzbudziły w środowisku medyków artykuły kodeksu odnoszące się do:
- Art. 71 – możliwości wzięcia przez lekarzy udziału w reklamie.
Kwestia okazała się problematyczna, ponieważ podczas tworzenia kodeksu trzeba było skonsultować i wziąć pod uwagę dyrektywy UE.
- Art. 12 – korzystania w procesie diagnostyki i leczenia ze sztucznej inteligencji i kwestii świadomej zgody pacjenta na użycie AI podczas terapii.
Jak podkreślał dr Artur de Rosier, polski kodeks będzie pierwszym lub jednym z pierwszych kodeksów regulujących tę kwestię. Temat sztucznej inteligencji i świadomej zgody pacjenta na jej wykorzystanie przez lekarza budził najwięcej kontrowersji. – Nie wiemy, co będzie za 5 czy 10 lat. Bardzo prawdopodobne, że korzystanie ze wsparcia AI będzie już wówczas praktyką oczywistą. Na razie przyjęliśmy zasadę, że jeśli lekarz korzysta z algorytmów AI w sposób intencjonalny, wówczas powinien poinformować o tym pacjenta i uzyskać jego zgodę, natomiast jeśli są one wykorzystywane w sposób automatyczny, np. podczas wykonywania badań obrazowych, zgoda nie będzie konieczna. Wszystkie tego typu uzupełnienia dotyczącego określonych artykułów kodeksu będziemy zamieszczać w komentarzach na stronie NIL – powiedział przewodniczący Komisji Etyki Lekarskiej.
Komentarz na stronie internetowej: www.nil.org.pl/kel-art-12.
- Art. 9 – kwestia teleporad i ich etycznego standardu.
Eksperci podczas konferencji podkreślali, że zdecydowanie najlepszą formą kontaktu lekarza z pacjentem jest kontakt osobisty. – Zawód lekarza polega na przetwarzaniu informacji. Najwięcej ich uzyska podczas osobistego kontaktu z pacjentem: np. zobaczy zmiany na skórze, w postawie czy zachowaniu pacjenta. Natomiast teleporada jest ograniczeniem kontaktu z pacjentem, a im mniej informacji lekarz dostanie, tym większe ryzyko błędnej diagnozy – wskazał prof. dr hab. n. hum. Paweł Łuków, filozof i etyk z Uniwersytetu Warszawskiego, wspierający prace nad nowelizacją KEL
Komentarz prawny do KEL
Podczas prezentacji nowego Kodeksu etyki lekarskiej – wejdzie w życie od 1 stycznia 2025 r. – eksperci zapowiedzieli także pojawienie się komentarza prawnego, który zostanie opublikowany w I kwartale przyszłego roku.
Podkreślili także, że na stronie internetowej NIL oraz w „Gazecie Lekarskiej” regularnie od pół roku pojawiają się komentarze dotyczące zagadnień poruszanych w KEL, które mają na celu pogłębioną edukację lekarzy i zaznajamianie ich z obowiązującymi zasadami. Dzięki temu jest największa szansa na jak najszybsze zastosowanie ich w praktyce.
Stosowanie zasad zawartych w Kodeksie etyki lekarskiej jest obowiązkiem każdego lekarza i lekarza dentysty. Za ich nieprzestrzeganie grozi postępowanie z zakresu odpowiedzialności zawodowej.
KEL w całości poniżej.
Przeczytaj także: „Ping-pong i snorKELing”.
