123RF
Aktualizacja wytycznych leczenia osiowej spondyloartropatii zapalnej
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 02.03.2023
Źródło: Ramiro S, Nikiphorou E, Sepriano A, i wsp. ASAS-EULAR recommendations for the management of axial spondyloarthritis: 2022 update. Ann Rheum Dis. 2023 Jan;82(1):19-34. doi: 10.1136/ard-2022-223296
| Tagi: | spondyloartropatie |
Modyfikacja wytycznych leczenia osiowej spondyloartropatii zapalnej (axSpA- axial spondyloarthritis) nastąpiła w wyniku prac grupy roboczej złożonej z ekspertów zgodnie ze standardowymi procedurami przy współpracy organizacji ASAS i EULAR i oparta została na najnowszych danych naukowych, które zebrano w wyniku systematycznego przeglądu publikacji medycznych.
Rekomendacje obejmują zagadnienia dotyczące postępowania farmakologicznego, jak i niefarmakologicznego u chorych z radiograficzną (r-SpA) i nieradiograficzną osiową spondyloartropatią zapalną (nr-axSpA).
Ustalono 5 zasad nadrzędnych oraz 15 szczegółowych. Osiem zaleceń się nie zmieniło w stosunku do poprzedniej wersji opublikowanej w 2016 roku, w trzech wprowadzono drobne korekty, dwie zmieniono zgodnie z najnowszymi danymi, dodatkowo utworzono dwa nowe zalecenia.
Na podstawie danych z randomizowanych badań klinicznych inhibitory Il-17 zostały wymienione jako opcja terapeutyczna nie tylko w r-axSpA, lecz również w przypadku nr-axSpA.
Nową grupą leków, która pojawiła się w aktualizacji, są inhibitory JAK. W badaniach klinicznych tofacytynib i upadacitynib wykazały skuteczność w terapii r-axSpA, upadacitynib także w nr-azSpA.
Istotną nowością w rekomendacjach jest wskazanie ASDAS (Ankylosing Spondylitis Disease Activity) jako narzędzia preferowanego do oceny aktywności choroby w celu kwalifikacji pacjentów do stosowania leków biologicznych lub inhibitorów JAK oraz podejmowania decyzji o ich kontynuacji. Eksperci zalecają używanie ASDAS w codziennej praktyce (BASDAI tylko w sytuacji, gdy ocena ASDAS jest niemożliwa). Opisano precyzyjnie wskazania do terapii lekami biologicznymi/inhibitorami JAK, takie jak: ASDAS≥2.1 , brak skuteczności dwóch niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), wzrost CRP albo zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych widoczne w rezonansie magnetycznym lub badaniu rentgenowskim. W każdym przypadku ocena aktywności choroby powinna być oparta nie tylko na określonych skalach, ale również musi być zatwierdzona opinią reumatologa.
W rekomendacjach znalazło się stwierdzenie, że u chorych z wysoką aktywnością choroby praktykowane jest rozpoczęcie leczenia od inhibitorów TNF lub Il-17. Uwaga ta nie jest związana z efektywnością leczenia, ale ze względami bezpieczeństwa terapii (brak obserwacji z praktyki klinicznej dla JAK w spondyloartropatii oraz niepokojące dane z badań dla stosowania tofacytynibu w RZS).
Przy wyborze leczenia należy uwzględnić inne objawy choroby poza układem mięśniowo-szkieletowym. W przypadku zapalenia błony naczyniowej oka i choroby zapalnej jelit preferowane jest wybranie leku z grupy inhibitorów TNF alfa, natomiast gdy występują nasilone skórne objawy łuszczycy, wówczas najlepiej wybrać inhibitor Il-17.
Kolejną ważną zmianą w podejściu do leczenia spondyloartropatii jest sytuacja, w której wybrana terapia okazuje się nieskuteczna. Zanim zostanie podjęta decyzja o wyborze nowego leku, należy uważnie przeanalizować, czy diagnoza została postawiona właściwie oraz czy istnieją choroby współistniejące, które mogą wpływać na ocenę skuteczności dotychczasowego leczenia axSpA.
Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel
Ustalono 5 zasad nadrzędnych oraz 15 szczegółowych. Osiem zaleceń się nie zmieniło w stosunku do poprzedniej wersji opublikowanej w 2016 roku, w trzech wprowadzono drobne korekty, dwie zmieniono zgodnie z najnowszymi danymi, dodatkowo utworzono dwa nowe zalecenia.
Na podstawie danych z randomizowanych badań klinicznych inhibitory Il-17 zostały wymienione jako opcja terapeutyczna nie tylko w r-axSpA, lecz również w przypadku nr-axSpA.
Nową grupą leków, która pojawiła się w aktualizacji, są inhibitory JAK. W badaniach klinicznych tofacytynib i upadacitynib wykazały skuteczność w terapii r-axSpA, upadacitynib także w nr-azSpA.
Istotną nowością w rekomendacjach jest wskazanie ASDAS (Ankylosing Spondylitis Disease Activity) jako narzędzia preferowanego do oceny aktywności choroby w celu kwalifikacji pacjentów do stosowania leków biologicznych lub inhibitorów JAK oraz podejmowania decyzji o ich kontynuacji. Eksperci zalecają używanie ASDAS w codziennej praktyce (BASDAI tylko w sytuacji, gdy ocena ASDAS jest niemożliwa). Opisano precyzyjnie wskazania do terapii lekami biologicznymi/inhibitorami JAK, takie jak: ASDAS≥2.1 , brak skuteczności dwóch niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), wzrost CRP albo zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych widoczne w rezonansie magnetycznym lub badaniu rentgenowskim. W każdym przypadku ocena aktywności choroby powinna być oparta nie tylko na określonych skalach, ale również musi być zatwierdzona opinią reumatologa.
W rekomendacjach znalazło się stwierdzenie, że u chorych z wysoką aktywnością choroby praktykowane jest rozpoczęcie leczenia od inhibitorów TNF lub Il-17. Uwaga ta nie jest związana z efektywnością leczenia, ale ze względami bezpieczeństwa terapii (brak obserwacji z praktyki klinicznej dla JAK w spondyloartropatii oraz niepokojące dane z badań dla stosowania tofacytynibu w RZS).
Przy wyborze leczenia należy uwzględnić inne objawy choroby poza układem mięśniowo-szkieletowym. W przypadku zapalenia błony naczyniowej oka i choroby zapalnej jelit preferowane jest wybranie leku z grupy inhibitorów TNF alfa, natomiast gdy występują nasilone skórne objawy łuszczycy, wówczas najlepiej wybrać inhibitor Il-17.
Kolejną ważną zmianą w podejściu do leczenia spondyloartropatii jest sytuacja, w której wybrana terapia okazuje się nieskuteczna. Zanim zostanie podjęta decyzja o wyborze nowego leku, należy uważnie przeanalizować, czy diagnoza została postawiona właściwie oraz czy istnieją choroby współistniejące, które mogą wpływać na ocenę skuteczności dotychczasowego leczenia axSpA.
Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel
