Autoprzeciwciała w infekcyjnym zapaleniem wsierdzia

Przeciwciała skierowane przeciwko cytoplazmie granulocytów obojętnochłonnych (ANCA) są głównym markerem immunologicznym pierwotnego zapalenia naczyń. Wśród nich szczególne znaczenie mają przeciwciała skierowane przeciwko proteazie serynowej 3 (PR3-ANCA) oraz mieloperoksydazie (MPO-ANCA), charakterystyczne dla tzw. zapaleń naczyń związanych z przeciwciałami ANCA (ANCA-associated vasculitis). Przeciwciała pANCA (dające okołojądrowy typ świecenia w immunofluorescencji pośredniej (IF)) mogą występować ponadto w innych schorzeniach m.in. o etiologii infekcyjnej, chorobach autoimmunologicznych lub po ekspozycji na niektóre leki.

Obecność ANCA stwierdzano w przewlekłych infekcjach m.in. HIV, przewlekłym zapaleniu wątroby, gruźlicy, trądzie, amebiazie, malarii. W przebiegu infekcyjnego zapalenia wsierdzia (IZW) może dojść do zaburzeń autoimmunologicznych i syntezy szeregu autoprzeciwciał m.in. czynnika reumatoidalnego (RF), przeciwciał ANA, przeciwciał antykardiolipinowych (aCL), ANCA i innych. Zmienna manifestacja kliniczna IZW z obecnością zmian skórnych, stawowych, nerkowych oraz wspomnianych zaburzeń immunologicznych może prowadzić do błędnego rozpoznania, co nakazuje ostrożną interpretację wyników badań. Prospektywne badanie obserwacyjne oceniające występowanie ANCA w populacji pacjentów z IZW potwierdziło obecność cANCA (typ cytoplazmatyczny świecenia w IF) i/lub pANCA u 18% chorych, a obecność PR3-ANCA lub MPO-ANCA u 8% badanych. Niejednokrotnie przeciwciała te obecne były w wysokim mianie. U 2% spośród objętych badaniem stwierdzono obecność PR3-ANCA/MPO-ANCA przy negatywnym teście immunofluorescencji pośredniej. Z sytuacją taką można mieć do czynienia również w przebiegu pierwotnych zapaleń naczyń, jeżeli test ELISA nie jest rutynowo wykonywany przy ujemnym teście immunofluorescencji pośredniej. Spośród innych autoprzeciwciał stwierdzono: RF u 35%, ANA u 16% oraz aCL u 23% chorych. Nie zaobserwowano aby obecność przeciwciał PR3-ANCA/MPO-ANCA związana była z charakterystycznym profilem objawów klinicznych w przebiegu IZW. Odnotowano jednak, że obecność pANCA/cANCA związana była z młodszym wiekiem, obecnością wegetacji w badaniu echokardiograficznym oraz podwyższonym stężeniem IgG w surowicy. Badaniem objęto 109 chorych na IZW - 82% z pewnym rozpoznaniem IZW oraz 18% z prawdopodobnym.