Biopsja ślinianki wargowej w diagnostyce zespołu Sjögrena

Grupa ekspertów przy użyciu metody Delphi stworzyła zbiór wskazówek w jaki sposób wykonywać i oceniać biopsję ślinianki wargowej. Celem tej inicjatywny było stworzenie standardu dla tej procedury, co ma poprawić rozpoznawanie zespołu Sjögrena oraz ułatwić prowadzenie badań klinicznych u pacjentów z tym rozpoznaniem.

W 2016 roku zostały ustalone nowe kryteria rozpoznania zespołu Sjögrena ACR/EULAR oparte o system punktowy dla poszczególnych kategorii. Sumaryczna liczba punktów większa lub równa 4 u pacjenta z objawami sugerującymi zespół Sjögrena stanowi potwierdzenie diagnozy. Kryteria obejmują pięć objawów. Trzy punkty przypisane są za dodatni wynik badania histopatologicznego wargowego gruczołu ślinowego (wgś), czyli wówczas gdy jest obecny ogniskowy limfocytarny naciek zapalny (FLS- focal lymphocytic sialadenitis) oceniony przez eksperta jako FS (focus score) ≥1. Za obecność przeciwciał SSA/SSB przyznawane są również trzy punkty, natomiast po jednym punkcie za test Schirmera ≤5mm/5min; za niestymulowane wydzielanie śliny ≤0.1 ml/min oraz wskaźnik suchości oka (ocular staining score – OSS) ≥ 5.

Jak wynika z punktacji sama obecność przeciwciał SS-A/ SS-B nie jest wystarczająca do postawienia rozpoznania, dlatego eksperci zwracają uwagę na potrzebę wykonywania biopsji ślinianki wargowej oraz ustalenie dobrej współpracy między reumatologiem i histopatologiem. Zaleca się ocenę ślinianki wargowej w skali FS (focus score wg Danielsa). Pobrana biopsja powinna umożliwić ocenę obszaru min. 8mm2 czyli min. 4 pojedynczych gruczołów ślinowych. W praktyce może się zdarzyć, iż obszar ten będzie obejmował tylko 2-3 gruczoły. Trzeba również mieć na uwadze, że w bioptacie mogą być uszkodzenia lub częściowa atrofia gruczołu, która utrudni ocenę, dlatego warto zadbać o właściwy rozmiar pobranej tkanki. Ocena powinna polegać na uśrednieniu wyniku z poszczególnych gruczołów, natomiast nie zaleca się oceny w oparciu o najbardziej zmieniony gruczoł. W przypadku wątpliwości co do oceny określonego gruczołu ślinowego eksperci są zdania, iż należy preferować ocenę większej liczby gruczołów niż wykonywanie kolejnych preparatów z tego samego gruczołu (generuje to problem wybranie „lepszego” skrawka do oceny). W preparatach ocenie podlegają także ogniska rozmnażania z barwieniem HE.