Celiakia – manifestacja ze strony układu ruchu

Analiza przypadków 60 pacjentów chorych na celiakię wykazała istotnie większą częstość zmian o charakterze entezopatii, w porównaniu do grupy kontrolnej, którą stanowiły osoby zdrowe (40% vs 10%).

Celiakia (inaczej choroba trzewna) to schorzenie o złożonej etiopatogenezie, związane z nietolerancją glutenu, białka obecnego w niektórych zbożach (pszenica, żyto, jęczmień). Kliniczna manifestacja choroby obejmuje zaburzenia ze strony różnych układów i narządów. Według szacunkowych danych choroba dotyka około 1% populacji. Ujawnia się najczęściej we wczesnym dzieciństwie i u osób po 50 roku życia. Wykazano związek pomiędzy celiakią, a schorzeniami autoimmunologicznymi, w tym chorobami zapalnymi stawów (brak jednak dokładnych danych dotyczących częstości współwystępowania tych schorzeń). Zmiany w zakresie układu ruchu w przebiegu celiakii, mają charakter zapalenia wielostawowego lub nielicznostawowego, beznadżerkowego, nie powodującego trwałych deformacji. Współistnieją ze zmianami z zakresie kręgosłupa oraz stawów krzyżowo-biodrowych. Obraz kliniczny odpowiada innym artropatiom związanym z zapalnymi chorobami jelit. Podobnie jak w przypadku innych schorzeń z kręgu spondyloartropatii seronegatywnych, jednym z wiodących objawów klinicznych jest zapalenie przyczepów ścięgnistych (enthesitis). Najczęściej zmiany tego typu lokalizują się w obrębie kończyn dolnych i mogą być stwierdzane w zwykłym badaniu klinicznym. Technikami obrazowania przydatnymi w dignostyce wczesnych zmian o typie enthesitis są badania ultrasonograficzne, czy MRI. Analiza przypadków 60 pacjentów chorych na celiakię wykazała istotnie większą częstość zmian o charakterze entezopatii, w porównaniu do grupy kontrolnej, którą stanowiły osoby zdrowe (40% vs 10%). Wśród chorych z celiakią zmiany częściej dotyczyły rzepki, zarówno w części dystalnej jak i proksymalnej, podczas gdy w grupie kontrolnej częściej obejmowały ścięgno Achillesa. Wśród chorych drugą co do częstości lokalizacją było ścięgno Achillesa, najrzadziej zmiany dotyczyły m. czworogłowego oraz rozcięgna podeszwowego. Najczęściej zmiany miały charakter pogrubienia ścięgna (78%), zapalenia kaletki, entezofitów oraz nadżerek. W grupie kontrolnej nie obserwowano zmian o typie bursitis lub nadżerek. Pacjenci z chorobą trzewną mieli wyższy wskaźnik GUESS w porównaniu do grupy kontrolnej (GUESS – Glasgow Ultrasound Enthesitis Scoring System, skala w sposób numeryczny (0-36) określająca zmiany o typie entezopatii w zakresie kończyn dolnych). Obecność entezopatii nie korelowała z czasem trwania diety bezglutenowej oraz poziomem przeciwciał przeciwko transglutaminazie w surowicy. Wyniki badania potwierdziły wcześniejsze dane, iż badanie kliniczne jest mało czułe w wykrywaniu entezopatii u chorych z celiakią. Badanie ultrasonograficzne pozwala na detekcję wczesnych zmian, często u pacjentów bez objawów klinicznych.