Definicja zmian nadżerkowych w reumatoidalnym zapaleniu stawów – rekomendacje EULAR w świetle kryteriów klasyfikacyjnych RZS z 2010 roku
Autor: Katarzyna Bakalarska
Data: 12.04.2013
Źródło: van der Heijde D, van der Helm-van Mil AH, Aletaha D i wsp. EULAR definition of erosive disease in light of the 2010 ACR/EULAR rheumatoid arthritis classification criteria. Ann Rheum Dis Published Online First: 2 February 2013
Postać nadżerkową RZS stwierdza się, gdy widoczne są nadżerki (definiowane jako ubytek części korowej kości) w przynajmniej 3 różnych spośród następujących stawów: stawy śródręczno-paliczkowe (MCP), stawy międzypaliczkowe proksymalne (PIP), nadgarstkowe (liczone jako jeden staw) lub śródstopno-paliczkowe (MTP).
W 2010 roku w wyniku współpracy EULAR i ACR zostały określone nowe kryteria klasyfikacyjne dla reumatoidalnego zapalenia stawów. Aktualnie ustalona przez ekspertów definicja zmian nadżerkowych w reumatoidalnym zapaleniu stawów jest niejako uzupełnieniem uprzedniej publikacji. Pojęcie zmian nadżerkowych w RZS może być pomocne w praktyce klinicznej w rozpoznawaniu RZS jak również przy ocenie przydatności kryteriów RZS z 2010 roku na podstawie wieloletniej obserwacji.
Koncepcja stworzenia nowych kryteriów RZS zrodziła się z potrzeby rozpoznawania choroby we wczesnym stadium. RZS ma charakter przewlekły postępujący i prowadzi do powstania nadżerek, destrukcyjnych zmian kości i stawów, a następnie do niepełnosprawności. Wczesne rozpoznanie daje możliwość wczesnego włączenia leków modyfikujących przebieg choroby, dzięki czemu można uniknąć następstw choroby. Natomiast wcześniej obowiązujące kryteria klasyfikacyjne z 1987 roku charakteryzuje niska czułość we wczesnym stadium choroby. Posługiwanie się nimi w praktyce może oznaczać zbyt późne wdrożenie leczenia.
Kryteria RZS z 2010 roku nie obejmują zmian nadżerkowych stawów. Wykonanie rtg rąk i stóp nie jest więc konieczne do postawienia rozpoznania. Nadżerki stawowe nie muszą być widoczne we wczesnym stadium choroby, co wynika z patomechanizmu choroby. W pierwszym etapie powstaje stan zapalny, obrzęk i przekrwienie oraz przerost maziówki, a dopiero później dochodzi do uszkodzenia chrząstki, a następnie części korowej kości. Trzeba jednak pamiętać, że obecność nadżerek stawowych jest objawem o dużej specyficzności dla reumatoidalnego zapalenia stawów.
Zespół ekspertów pod auspicjami EULAR sformułował definicję zmian nadżerkowych w RZS. Została ona stworzona dla potrzeb praktyki klinicznej jak i badań klinicznych (w tym także do weryfikacji kryteriów z 2010 roku). Podstawą merytoryczną do stworzenia tej definicji jest obserwacja grup chorych z wczesnym zapaleniem stawów. Postać nadżerkową RZS stwierdza się, gdy widoczne są nadżerki (definiowane jako ubytek części korowej kości) w przynajmniej 3 różnych spośród następujących stawów: stawy śródręczno-paliczkowe (MCP), stawy międzypaliczkowe proksymalne (PIP), nadgarstkowe (liczone jako jeden staw) lub śródstopno-paliczkowe (MTP).
Definicja ta może być przydatna w praktyce klinicznej w postawieniu rozpoznania RZS, np. wówczas gdy na podstawie kryteriów z 2010 roku liczba uzyskanych punktów jest mniejsza niż 6.
Koncepcja stworzenia nowych kryteriów RZS zrodziła się z potrzeby rozpoznawania choroby we wczesnym stadium. RZS ma charakter przewlekły postępujący i prowadzi do powstania nadżerek, destrukcyjnych zmian kości i stawów, a następnie do niepełnosprawności. Wczesne rozpoznanie daje możliwość wczesnego włączenia leków modyfikujących przebieg choroby, dzięki czemu można uniknąć następstw choroby. Natomiast wcześniej obowiązujące kryteria klasyfikacyjne z 1987 roku charakteryzuje niska czułość we wczesnym stadium choroby. Posługiwanie się nimi w praktyce może oznaczać zbyt późne wdrożenie leczenia.
Kryteria RZS z 2010 roku nie obejmują zmian nadżerkowych stawów. Wykonanie rtg rąk i stóp nie jest więc konieczne do postawienia rozpoznania. Nadżerki stawowe nie muszą być widoczne we wczesnym stadium choroby, co wynika z patomechanizmu choroby. W pierwszym etapie powstaje stan zapalny, obrzęk i przekrwienie oraz przerost maziówki, a dopiero później dochodzi do uszkodzenia chrząstki, a następnie części korowej kości. Trzeba jednak pamiętać, że obecność nadżerek stawowych jest objawem o dużej specyficzności dla reumatoidalnego zapalenia stawów.
Zespół ekspertów pod auspicjami EULAR sformułował definicję zmian nadżerkowych w RZS. Została ona stworzona dla potrzeb praktyki klinicznej jak i badań klinicznych (w tym także do weryfikacji kryteriów z 2010 roku). Podstawą merytoryczną do stworzenia tej definicji jest obserwacja grup chorych z wczesnym zapaleniem stawów. Postać nadżerkową RZS stwierdza się, gdy widoczne są nadżerki (definiowane jako ubytek części korowej kości) w przynajmniej 3 różnych spośród następujących stawów: stawy śródręczno-paliczkowe (MCP), stawy międzypaliczkowe proksymalne (PIP), nadgarstkowe (liczone jako jeden staw) lub śródstopno-paliczkowe (MTP).
Definicja ta może być przydatna w praktyce klinicznej w postawieniu rozpoznania RZS, np. wówczas gdy na podstawie kryteriów z 2010 roku liczba uzyskanych punktów jest mniejsza niż 6.
