Farmakoterapia RZS w oparciu o wspólną decyzję lekarza i pacjenta
Autor: Alicja Kostecka
Data: 10.05.2018
Źródło: AK/: Preference phenotypes to facilitate shared decision-making in rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis. 2018 May;77(5):678-683.
W praktyce klinicznej wyzwaniem dla reumatologa jest przedstawienie pacjentowi potencjalnych metod farmakoterapii z uwzględnieniem ich podstawowych zalet i wad, gdyż proces ten jest bardzo czasochłonny„Conjoint analysis” to metoda stosowana w marketingu mająca na celu ocenę preferencji konsumenckich, polega ona ilościowej ocenie przez badanego w jakim stopniu dana cecha produktu jest dla niego istotna. Przeprowadzenie takiej analizy pozwala na podzielenie grupy badanej na podgrupy z określonymi preferencjami.
Podstawową zasadą leczenia reumatoidalnego zaplenia stawów (RZS) jest ustalenie remisji jako celu terapii. Konieczny jest zatem regularny pomiar aktywności choroby z dostosowaniem metody leczenia do uzyskanego wyniku. Nawet przy podobnej aktywności choroby dla poszczególnych pacjentów wybór terapii może być inny. Ważnym elementem zaleceń leczenia RZS jest współdecydowanie pacjenta w wyborze terapii.
W ostatnich latach obserwuje się znaczny postęp w farmakoterapii RZS. Jak wskazują badania zwiększenie wyboru powoduje dodatkową trudność w podjęciu decyzji i wpływa na jej opóźnienie. W praktyce klinicznej wyzwaniem dla reumatologa jest przedstawienie pacjentowi potencjalnych metod farmakoterapii z uwzględnieniem ich podstawowych zalet i wad, gdyż proces ten jest bardzo czasochłonny. Konsekwencją takiej sytuacji może być brak zaangażowania pacjenta w wybór terapii i wypełnianie zaleceń.
„Conjoint analysis” to metoda stosowana w marketingu mająca na celu ocenę preferencji konsumenckich, polega ona ilościowej ocenie przez badanego w jakim stopniu dana cecha produktu jest dla niego istotna. Przeprowadzenie takiej analizy pozwala na podzielenie grupy badanej na podgrupy z określonymi preferencjami.
Badania preferencji przeprowadzono wśród pacjentów z RZS z nieskutecznością metotreksatu w monoterapii ze średnią i dużą aktywnością choroby. W uproszczeniu przyjęto, że możliwe są u nich trzy sposoby postępowania: leczenie skojarzone trzema lekami klasycznymi, leczenie inhibitorami JAK i leczenie biologiczne. Uwzględniono następujące cechy farmakoterapii: sposób przyjmowania leku, początek działania leku, występowanie uciążliwych działań niepożądanych, ryzyko poważnych zakażeń, ryzyko rzadkich poważnych działań niepożądanych, doświadczenia w stosowaniu leku (od jak dawna lek jest dostępny dla chorych z RZS), koszty terapii.
Na podstawie analizy odpowiedzi uzyskanych od 1273 chorych z RZS wyróżniono 5 grup preferencyjnych. 38.4% chorych skoncentrowanych było na kosztach leczenia (w praktyce spełnienie tego warunku może różnić się u poszczególnych osób w zależności od posiadanego ubezpieczenia). Pod względem liczebności kolejną grupę (25.8%) stanowili chorzy, dla których najbardziej istotne było występowanie uciążliwych działań niepożądanych. Dla 11.2% ważne były również działania niepożądane, ale głównie w kontekście ryzyka wystąpienia rzadkich groźnych działań niepożądanych. Dla 6.6% ważna była możliwość stosowania leków w postaci doustnej. Dla 18% tak samo istotne były cechy takie jak szybkość działania jak oraz ryzyko poważnych infekcji.
W przeprowadzonym badaniu dowiedziono, iż proces podejmowania decyzji odnośnie wyboru farmakoterapii można uprościć w praktyce w oparciu o podział pacjentów z rzs na pięć grup, zdefiniowanych poprzez pewien ustalony system wartości i preferencji.
W ostatnich latach obserwuje się znaczny postęp w farmakoterapii RZS. Jak wskazują badania zwiększenie wyboru powoduje dodatkową trudność w podjęciu decyzji i wpływa na jej opóźnienie. W praktyce klinicznej wyzwaniem dla reumatologa jest przedstawienie pacjentowi potencjalnych metod farmakoterapii z uwzględnieniem ich podstawowych zalet i wad, gdyż proces ten jest bardzo czasochłonny. Konsekwencją takiej sytuacji może być brak zaangażowania pacjenta w wybór terapii i wypełnianie zaleceń.
„Conjoint analysis” to metoda stosowana w marketingu mająca na celu ocenę preferencji konsumenckich, polega ona ilościowej ocenie przez badanego w jakim stopniu dana cecha produktu jest dla niego istotna. Przeprowadzenie takiej analizy pozwala na podzielenie grupy badanej na podgrupy z określonymi preferencjami.
Badania preferencji przeprowadzono wśród pacjentów z RZS z nieskutecznością metotreksatu w monoterapii ze średnią i dużą aktywnością choroby. W uproszczeniu przyjęto, że możliwe są u nich trzy sposoby postępowania: leczenie skojarzone trzema lekami klasycznymi, leczenie inhibitorami JAK i leczenie biologiczne. Uwzględniono następujące cechy farmakoterapii: sposób przyjmowania leku, początek działania leku, występowanie uciążliwych działań niepożądanych, ryzyko poważnych zakażeń, ryzyko rzadkich poważnych działań niepożądanych, doświadczenia w stosowaniu leku (od jak dawna lek jest dostępny dla chorych z RZS), koszty terapii.
Na podstawie analizy odpowiedzi uzyskanych od 1273 chorych z RZS wyróżniono 5 grup preferencyjnych. 38.4% chorych skoncentrowanych było na kosztach leczenia (w praktyce spełnienie tego warunku może różnić się u poszczególnych osób w zależności od posiadanego ubezpieczenia). Pod względem liczebności kolejną grupę (25.8%) stanowili chorzy, dla których najbardziej istotne było występowanie uciążliwych działań niepożądanych. Dla 11.2% ważne były również działania niepożądane, ale głównie w kontekście ryzyka wystąpienia rzadkich groźnych działań niepożądanych. Dla 6.6% ważna była możliwość stosowania leków w postaci doustnej. Dla 18% tak samo istotne były cechy takie jak szybkość działania jak oraz ryzyko poważnych infekcji.
W przeprowadzonym badaniu dowiedziono, iż proces podejmowania decyzji odnośnie wyboru farmakoterapii można uprościć w praktyce w oparciu o podział pacjentów z rzs na pięć grup, zdefiniowanych poprzez pewien ustalony system wartości i preferencji.
