123RF
Hydroksychlorochina w toczniu rumieniowatym układowym – jak długo prowadzić leczenie?
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 02.03.2022
Źródło: Almeida-Brasil CC, Hanly JG, Urowitz M, i wsp. Flares after hydroxychloroquine reduction or discontinuation: results from the Systemic Lupus International Collaborating Clinics (SLICC) inception cohort. Ann Rheum Dis. 2022 Mar;81(3):370-378. doi: 10.1136/annrheumdis-2021-221295
We wnioskach z omawianego badania stwierdzono, że zarówno odstawienie, jak i redukcja HCQ związane były z istotnym zwiększeniem ryzyka wystąpienia zaostrzenia SLE w porównaniu z chorymi, którzy kontynuowali leczenie nawet w przypadku chorych z remisją lub niską aktywnością choroby.
Hydroksychlorochina (HCQ) jest według aktualnych rekomendacji lekiem podstawowym w terapii tocznia rumieniowatego układowego (systemic lupus erythematosus – SLE). Z przeprowadzonych badań obserwacyjnych wynika, że głównym celem stosowania tego leku jest redukcja ryzyka wystąpienia zaostrzenia choroby (w tym także wystąpienia toczniowego zapalenia nerek i zapalenia naczyń).
HCQ jest uważana za lek bezpieczny. Wśród potencjalnych działań niepożądanych na pierwszym miejscu wymienia się toksyczne uszkodzenie siatkówki. W pierwszych 5 latach stosowania HCQ częstość wystąpienia retinopatii ocenia się na ≤1 proc., jednak ryzyko wzrasta wraz z czasem trwania terapii.
Czynnikami związanymi z toksycznym wpływem HCQ na siatkówkę są: dawka kumulacyjna leku, relatywnie wysoka dawka dobowa w stosunku do masy ciała, uszkodzenie funkcji nerek, starszy wiek, wysokie BMI oraz jednoczesne stosowanie tamoksyfenu. Biorąc pod uwagę potencjalne korzyści oraz ryzyko związane z wieloletnim stosowaniem HCQ, naukowcy i eksperci zajmujący się leczeniem SLE zadają pytanie, kiedy jest optymalny czas na redukcję lub odstawienie HCQ.
Przeanalizowano dane z prospektywnego badania przeprowadzonego wśród chorych z SLE (kohorta SLICC), którzy byli poddawani ocenie co 12 miesięcy od początku choroby. Obserwację prowadzono w 33 ośrodkach z Europy, Azji i Ameryki Północnej w okresie od 1999 do 2019 roku. U 1460 chorych z SLE, których leczono HCQ, przeprowadzono ocenę ryzyka wystąpienia rzutu choroby (definiowanego jako intensyfikację leczenia immunosupresyjnego, wzrost SLEDAI ≥4 punkty, konieczność hospitalizacji) od momentu odstawienia lub redukcji dawki HCQ w porównaniu z chorymi, którzy kontynuowali przyjmowanie leku w standardowych dawkach. Nie analizowano ciężkości zaostrzeń, a hospitalizacje w badanych grupach były bardzo rzadkie.
Zarówno odstawienie, jak i redukcja HCQ związane były z istotnym zwiększeniem ryzyka wystąpienia zaostrzenia SLE w porównaniu z chorymi, którzy kontynuowali leczenie nawet w przypadku chorych z remisją lub niską aktywnością choroby. U chorych z SLE stosujących HCQ współczynnik zaostrzeń wynosił 30–31 incydentów na 100 pacjentolat, natomiast przy redukcji lub odstawieniu HCQ 40–41/100 pacjentolat.
We wszystkich badanych grupach u chorych stosujących prednizon oraz leki immunosupresyjne ryzyko zaostrzenia było 1,5 razy większe, co prawdopodobnie wynika z cięższego przebiegu choroby. Nie odnotowano zależności istotnych statystycznie w odniesieniu do ryzyka zaostrzenia i wieku chorego. W grupie z redukcją lub odstawieniem HCQ zwiększoną częstość zaostrzeń stwierdzono u chorych z niższym wykształceniem – może to być związane z mniejszym zaufaniem do lekarza, trudnościami w dostosowaniu się do zaleceń, np. w wyniku niedostatecznego ich zrozumienia.
Autorzy tego badania, analizując wyniki, podkreślają wysoką częstość zaostrzeń niezależnie od faktu stosowania lub nie HCQ. Nadal pilnie poszukiwane są nowe strategie terapeutyczne w SLE.
Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel
HCQ jest uważana za lek bezpieczny. Wśród potencjalnych działań niepożądanych na pierwszym miejscu wymienia się toksyczne uszkodzenie siatkówki. W pierwszych 5 latach stosowania HCQ częstość wystąpienia retinopatii ocenia się na ≤1 proc., jednak ryzyko wzrasta wraz z czasem trwania terapii.
Czynnikami związanymi z toksycznym wpływem HCQ na siatkówkę są: dawka kumulacyjna leku, relatywnie wysoka dawka dobowa w stosunku do masy ciała, uszkodzenie funkcji nerek, starszy wiek, wysokie BMI oraz jednoczesne stosowanie tamoksyfenu. Biorąc pod uwagę potencjalne korzyści oraz ryzyko związane z wieloletnim stosowaniem HCQ, naukowcy i eksperci zajmujący się leczeniem SLE zadają pytanie, kiedy jest optymalny czas na redukcję lub odstawienie HCQ.
Przeanalizowano dane z prospektywnego badania przeprowadzonego wśród chorych z SLE (kohorta SLICC), którzy byli poddawani ocenie co 12 miesięcy od początku choroby. Obserwację prowadzono w 33 ośrodkach z Europy, Azji i Ameryki Północnej w okresie od 1999 do 2019 roku. U 1460 chorych z SLE, których leczono HCQ, przeprowadzono ocenę ryzyka wystąpienia rzutu choroby (definiowanego jako intensyfikację leczenia immunosupresyjnego, wzrost SLEDAI ≥4 punkty, konieczność hospitalizacji) od momentu odstawienia lub redukcji dawki HCQ w porównaniu z chorymi, którzy kontynuowali przyjmowanie leku w standardowych dawkach. Nie analizowano ciężkości zaostrzeń, a hospitalizacje w badanych grupach były bardzo rzadkie.
Zarówno odstawienie, jak i redukcja HCQ związane były z istotnym zwiększeniem ryzyka wystąpienia zaostrzenia SLE w porównaniu z chorymi, którzy kontynuowali leczenie nawet w przypadku chorych z remisją lub niską aktywnością choroby. U chorych z SLE stosujących HCQ współczynnik zaostrzeń wynosił 30–31 incydentów na 100 pacjentolat, natomiast przy redukcji lub odstawieniu HCQ 40–41/100 pacjentolat.
We wszystkich badanych grupach u chorych stosujących prednizon oraz leki immunosupresyjne ryzyko zaostrzenia było 1,5 razy większe, co prawdopodobnie wynika z cięższego przebiegu choroby. Nie odnotowano zależności istotnych statystycznie w odniesieniu do ryzyka zaostrzenia i wieku chorego. W grupie z redukcją lub odstawieniem HCQ zwiększoną częstość zaostrzeń stwierdzono u chorych z niższym wykształceniem – może to być związane z mniejszym zaufaniem do lekarza, trudnościami w dostosowaniu się do zaleceń, np. w wyniku niedostatecznego ich zrozumienia.
Autorzy tego badania, analizując wyniki, podkreślają wysoką częstość zaostrzeń niezależnie od faktu stosowania lub nie HCQ. Nadal pilnie poszukiwane są nowe strategie terapeutyczne w SLE.
Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel
