Hypogammaglobulinemia w następstwie długotrwałego leczenia rituximabem
Autor: Alicja Kostecka
Data: 05.12.2018
Źródło: AK/Predictors of hypogammaglobulinemia during rituximab maintenance therapy in rheumatoid arthritis: A 12-year longitudinal multi-center study. Semin Arthritis Rheum. 2018 Oct;48(2):149-154. doi: 10.1016/j.semarthrit.2018.02.010. Epub 2018 Feb 21.
Mechanizm działania rituximabu (RTX) związany z deplanacją populacji limfocytów B powoduje, że jednym z ważnych działań niepożądanych leku jest obniżenie stężenia gammaglobulin i potencjalnie związane z nim ryzyko powikłań infekcyjnych. Czy można zatem zapobiec hypogammaglobulinemii?
Odpowiedź na pytanie przynoszą wyniki 12-letniej obserwacji Boleto i wsp. opublikowane na łamach Seminars in Arthritis and Rheumatism. Wykazano, że wyjściowe (przed leczeniem RTX) stężenie gammaglobulin w surowicy wynoszące poniżej 8g/l stanowi silny niezależny czynnik ryzyka wystąpienia hypogammaglobulinemii (HR 7,35). Znaczenie może mieć również wiek chorych - powyżej 65 roku życia (HR 4,28), jednak nie potwierdzono jego wpływu w analizie wieloczynnikowej. Zaobserwowano ponadto, że czynnik ochronny przy długotrwałym leczeniu RTX stanowi metotreksat (MTX) – HR 0,26.
Obserwacje oparto na analizie danych wieloośrodkowego badania obserwacyjnego obejmującego 134 chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (rzs), u których w leczeniu podtrzymującym stosowano długotrwale RTX – minimalna ekspozycja 30 miesięcy (średnia w analizowanej populacji to 79,5±24,6 miesiące (31-138)). Częstość hypogammaglobulinemii (<6g/l) w omawianej grupie chorych wynosiła 2,7/100 pacjentolat (17,1%, 23/134), przy czym nie odnotowano żadnego przypadku ciężkiej hypogammaglobulinemii tj. <4g/l. Średni czas do wystąpienia powikłania wynosił 64±23 miesiące. Wystąpienie hypogammaglobulinemii było przyczyną odstawienia RTX u ponad połowy pacjentów (56%, 13/23), w większości przypadków przyczyną było długotrwałe utrzymywanie się niskich wartości gammaglobulin (n=7). Tylko w trzech przypadkach RTX odstawiono z powodu ciężkich/nawracających infekcji. W całej omawianej populacji ciężkie powikłania infekcyjne obserwowano u 9,7% chorych, wśród których dominowały infekcje dolnych dróg oddechowych.
U pacjentów, u których wystąpiła hypogammaglobulinemia częściej obserwowano infekcje (26% vs 6%) oraz nowotwory (17,4% vs 1,8%). Ze względu na założenia protokołu badania oraz liczbę przypadków ostatni wniosek nie ma wystarczającej mocy statystycznej jednak stanowi sygnał do dalszych badań nad związkiem hypogammaglobulinemii w przebiegu terapii RTX, z ryzykiem wystąpienia nowotworów.
Obserwacje oparto na analizie danych wieloośrodkowego badania obserwacyjnego obejmującego 134 chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (rzs), u których w leczeniu podtrzymującym stosowano długotrwale RTX – minimalna ekspozycja 30 miesięcy (średnia w analizowanej populacji to 79,5±24,6 miesiące (31-138)). Częstość hypogammaglobulinemii (<6g/l) w omawianej grupie chorych wynosiła 2,7/100 pacjentolat (17,1%, 23/134), przy czym nie odnotowano żadnego przypadku ciężkiej hypogammaglobulinemii tj. <4g/l. Średni czas do wystąpienia powikłania wynosił 64±23 miesiące. Wystąpienie hypogammaglobulinemii było przyczyną odstawienia RTX u ponad połowy pacjentów (56%, 13/23), w większości przypadków przyczyną było długotrwałe utrzymywanie się niskich wartości gammaglobulin (n=7). Tylko w trzech przypadkach RTX odstawiono z powodu ciężkich/nawracających infekcji. W całej omawianej populacji ciężkie powikłania infekcyjne obserwowano u 9,7% chorych, wśród których dominowały infekcje dolnych dróg oddechowych.
U pacjentów, u których wystąpiła hypogammaglobulinemia częściej obserwowano infekcje (26% vs 6%) oraz nowotwory (17,4% vs 1,8%). Ze względu na założenia protokołu badania oraz liczbę przypadków ostatni wniosek nie ma wystarczającej mocy statystycznej jednak stanowi sygnał do dalszych badań nad związkiem hypogammaglobulinemii w przebiegu terapii RTX, z ryzykiem wystąpienia nowotworów.
