Kiedy można zakończyć terapię metotreksatem u dziecka z MIZS?

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów to u dzieci najczęstsza choroba reumatyczna o bardzo heterogennym obrazie klinicznym (wyróżnia się 3 różne postacie kliniczne). Podstawowym lekiem stosowany u dzieci z MIZS od ponad 25 lat jest metotreksat, który jest skuteczny w terapii i u wielu pacjentów pozwala osiągnąć remisję choroby (kliniczny brak aktywności choroby).

Mimo dobrego profilu bezpieczeństwa stosowanie metotreksatu związane jest z występowaniem działań niepożądanych. Najczęściej są to objawy gastryczne bóle brzucha i nudności. Im dłuższy jest czas farmakoterapii tym częstsze są działania niepożądane, co niekorzystnie wpływa na jakość życia i pogarsza współpracę z chorym oraz może doprowadzić do przerwania leczenia. Aktualnie nie istnieją żadne zalecenia wskazujące na właściwy moment odstawienia metotreksatu w leczeniu MIZS. Każdy chory leczony jest w oparciu o indywidualny przebieg choroby oraz doświadczenie lekarza prowadzącego, który musi rozważyć ryzyko związane ze stosowaniem leczenia a nawrotem aktywnego stanu zapalnego związanego z MIZS.
W rejestrach niemieckich zgromadzono dane 1514 dzieci z MIZS leczonych metotreksatem, średni czas od początku choroby do włączenia leczenia wynosił 2.1 lat. U 40% pacjentów początek choroby był charakterystyczny dla postaci nielicznostawowej. U 982 (64.9%) chorych z MIZS przerwano leczenie metotreksatem, a najczęstszym powodem odstawienia leku był brak efektywności 36.9% lub osiągnięcie remisji choroby 32.1%. Pośród 316 dzieci, u których metotreksat odstawiono w związku z brakiem aktywności choroby u 184 (58.2%) w trakcie kontrolnych wizyt odnotowano kolejny rzut choroby. Na podstawie analizy danych potwierdzono zależność istotną statystycznie: im dłuższy był czas remisji w chwili odstawienia leku tym rzadziej dochodziło do nawrotu objawów choroby. U pacjentów, których czas od momentu uzyskania remisji do chwili odstawienia metotreksatu był dłuższy niż 12 miesięcy odsetek przypadków ponownego wystąpienia objawów klinicznych choroby wyniósł 48.7%. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi metotreksatu u dzieci były nudności, awersja i wymioty. Działanie niepożądane zgłosiło 307 (20.3%) pacjentów.

Uzyskane wyniki analizy danych pochodzących z rejestru w Niemczech są rozbieżne z danymi pochodzącymi z badania klinicznego, co można częściowo tłumaczyć różnicami w doborze grupy oraz sposobem przeprowadzenia obserwacji. Uzyskane wyniki wymagają potwierdzenia w badaniach wieloośrodkowych w większej grupie dzieci z MIZS.