Metody oceny zajęcia stawów w układowych chorobach tkanki łącznej
Zmiany stawowe w przebiegu układowych chorób tkanki łącznej stanowią istotny problem kliniczny, mogą obniżać jakość życia, ograniczać funkcjonowanie, a w skrajnych przypadkach prowadzić do niepełnosprawności. Właściwa ocena zajęcia stawów pomaga w podejmowaniu w odpowiednim czasie decyzji diagnostycznych i terapeutycznych, a także wpływa na rokowanie chorych.
Zajęcie stawów jest jednym z najczęstszych objawów klinicznych układowych chorób tkanki łącznej (connective tissue diseases – CTD). Występuje u ok. 15–90 proc. pacjentów z pierwotnym zespołem Sjögrena, 69–95 proc. pacjentów z toczniem rumieniowatym układowym, 46–97 proc. pacjentów z twardziną układową i ok. 89–100 proc. pacjentów z mieszaną chorobą tkanki łącznej.
W CTD zajęcie stawów może mieć różne objawy – od bólu stawów i niedestrukcyjnego zapalenia po destrukcyjne zapalenie, które może prowadzić do trwałej niepełnosprawności. W większości przypadków zapalenie stawów ma postać niedestrukcyjną, np. w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego czy pierwotnego zespołu Sjögrena. Destrukcyjne zapalenie stawów występuje np. w zespołach nakładania się CTD i reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Objawy stawowe mogą być jednym z czynników prognostycznych sugerujących ciężki przebieg choroby. Poszukiwanie odpowiednich skal do określenia stopnia zajęcia stawów jest ważne w ocenie nasilenia zmian stawowych oraz ogólnej aktywności choroby i pozwala na terminowe wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Ze względu na dużą różnorodność objawów stawowych w przebiegu CTD istotne jest znalezienie narzędzia do rzetelnej oceny stopnia zaawansowania zajęcia układu mięśniowo-szkieletowego, aby podejmować właściwe decyzje dotyczące wdrażania szczegółowej diagnostyki i intensyfikacji leczenia lub skierowania pacjenta do odpowiedniego specjalisty. Prawidłowa ocena zajęcia stawów w przebiegu CTD wpływa także na rokowanie.
W celu określenia stopnia zajęcia stawów w przebiegu CTD autorzy pracy opublikowanej w „Reumatologii” wykorzystali rutynowe narzędzia stosowane do oceny aktywności zapalenia stawów w RZS: ocenę 44-stawowej aktywności choroby (DAS), DAS28-ESR, DAS28-CRP, uproszczony wskaźnik aktywności choroby (SDAI) i kliniczny wskaźnik aktywności choroby (CDAI). Ponadto posłużono się skalami stosowanymi w toczniu rumieniowatym układowym: SLEDAI i BILAG.
Zmiany stawowe w CTD stanowią istotny problem kliniczny, gdyż mogą obniżać jakość życia, ograniczać funkcjonowanie, a w skrajnych przypadkach prowadzić do niepełnosprawności. Właściwa ocena zajęcia stawów w przebiegu CTD jest dużym wyzwaniem diagnostycznym dla specjalistów zajmujących się narządem ruchu. Ze względu na wieloukładowy charakter chorób trudno jest znaleźć odpowiednie narzędzia do oceny aktywności CTD, w wielu przypadkach zajęcie narządu ruchu nakłada się na objawy z innych narządów wewnętrznych, a także objawy ogólne. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się wykorzystanie skal przeznaczonych do oceny konkretnego schorzenia z grupy CTD w połączeniu ze skalami do oceny RZS, ponieważ problemy stawowe są często tylko jednym z elementów oceny CTD.
Regularne stosowanie skal oceniających narząd ruchu w przebiegu CTD pozwala na dokładniejszą ocenę aktywności zapalenia stawów, umożliwia określenie poprawy lub pogorszenia, a tym samym pomaga w podejmowaniu w odpowiednim czasie decyzji diagnostycznych i terapeutycznych.
Pełna treść artykułu: Tobiasz Kardas, Ewa Wielosz, Maria Majdan. Methods of assessment of joint involvement in various systemic connective tissue diseases. Reumatologia 2022; 60 (1): 53-62.
W CTD zajęcie stawów może mieć różne objawy – od bólu stawów i niedestrukcyjnego zapalenia po destrukcyjne zapalenie, które może prowadzić do trwałej niepełnosprawności. W większości przypadków zapalenie stawów ma postać niedestrukcyjną, np. w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego czy pierwotnego zespołu Sjögrena. Destrukcyjne zapalenie stawów występuje np. w zespołach nakładania się CTD i reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Objawy stawowe mogą być jednym z czynników prognostycznych sugerujących ciężki przebieg choroby. Poszukiwanie odpowiednich skal do określenia stopnia zajęcia stawów jest ważne w ocenie nasilenia zmian stawowych oraz ogólnej aktywności choroby i pozwala na terminowe wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Ze względu na dużą różnorodność objawów stawowych w przebiegu CTD istotne jest znalezienie narzędzia do rzetelnej oceny stopnia zaawansowania zajęcia układu mięśniowo-szkieletowego, aby podejmować właściwe decyzje dotyczące wdrażania szczegółowej diagnostyki i intensyfikacji leczenia lub skierowania pacjenta do odpowiedniego specjalisty. Prawidłowa ocena zajęcia stawów w przebiegu CTD wpływa także na rokowanie.
W celu określenia stopnia zajęcia stawów w przebiegu CTD autorzy pracy opublikowanej w „Reumatologii” wykorzystali rutynowe narzędzia stosowane do oceny aktywności zapalenia stawów w RZS: ocenę 44-stawowej aktywności choroby (DAS), DAS28-ESR, DAS28-CRP, uproszczony wskaźnik aktywności choroby (SDAI) i kliniczny wskaźnik aktywności choroby (CDAI). Ponadto posłużono się skalami stosowanymi w toczniu rumieniowatym układowym: SLEDAI i BILAG.
Zmiany stawowe w CTD stanowią istotny problem kliniczny, gdyż mogą obniżać jakość życia, ograniczać funkcjonowanie, a w skrajnych przypadkach prowadzić do niepełnosprawności. Właściwa ocena zajęcia stawów w przebiegu CTD jest dużym wyzwaniem diagnostycznym dla specjalistów zajmujących się narządem ruchu. Ze względu na wieloukładowy charakter chorób trudno jest znaleźć odpowiednie narzędzia do oceny aktywności CTD, w wielu przypadkach zajęcie narządu ruchu nakłada się na objawy z innych narządów wewnętrznych, a także objawy ogólne. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się wykorzystanie skal przeznaczonych do oceny konkretnego schorzenia z grupy CTD w połączeniu ze skalami do oceny RZS, ponieważ problemy stawowe są często tylko jednym z elementów oceny CTD.
Regularne stosowanie skal oceniających narząd ruchu w przebiegu CTD pozwala na dokładniejszą ocenę aktywności zapalenia stawów, umożliwia określenie poprawy lub pogorszenia, a tym samym pomaga w podejmowaniu w odpowiednim czasie decyzji diagnostycznych i terapeutycznych.
Pełna treść artykułu: Tobiasz Kardas, Ewa Wielosz, Maria Majdan. Methods of assessment of joint involvement in various systemic connective tissue diseases. Reumatologia 2022; 60 (1): 53-62.
