Nowy biomarker w diagnostyce zespołu Sjogrena

Pod względem częstości występowania zespół Sjogrena (zS) jest jedną z głównych układowych chorób tkanki łącznej. Według szacunkowych danych choroba dotyczy blisko 4 milionów osób w Stanach Zjednoczonych. Jak donoszą badania amerykańskie (the Sjogren's Syndrome Foundation) średni czas od wystąpienia pierwszych objawów do ustalenia rozpoznania wynosić może około 4,7 lat. Nowe kryteria klasyfikacyjne zS (SSICA) obejmują ocenę histopatologiczną gruczołów ślinowych, oznaczanie specyficznych zaburzeń immunologicznych (przeciwciałą anty-SS-A, anty-SS-B, ANA, czynnik reumatoidalny) oraz badanie okulistyczne z oceną suchego oka metodą ocular staining score.

Wstępne wyniki badań wskazują, że nowym biomarkerem w diagnostyce zS może okazać się katepsyna S (CTSS, cathepsin S). CTSS jest endopeptydazą obecną w dużych ilościach w lizosomach komórek. Białko to bierze udział w procesach odpowiedzi immunologicznej. Wysoką jego ekspresję wykazano w komórkach prezentujących antygen. Dotychczasowe wyniki badań na modelach mysich zS wskazują na zwiększoną ekspresję i aktywność katepsyny S w komórkach gruczołów łzowych, jak również zwiększoną aktywność tego białka we łzach tych zwierząt w porównaniu do osobników stanowiących grupę kontrolną. Doświadczenia zdobyte na modelach zwierzęcych przeniesiono bezpośrednio na praktykę kliniczną, oceniając przydatność CTSS w diagnostyce zS. Analizie poddano aktywność CTSS we łzach chorych na zS, inne układowe choroby tkanki łącznej, choroby oczu oraz u zdrowych ochotników. Inwazyjność procedury była analogiczna jak przy wykonywaniu standardowego testu Schirmera, po którym zwalidowaną metodą oznaczano aktywność CTSS pozyskanej z użytego do testu paska bibuły. Badana populacja objęła w sumie 280 osób, w tym 73 z rozpoznaniem zS. Średnia aktywność CTSS u chorych na zS była ponad 4-krotnie większa niż chorych na inne choroby autoimmunologiczne, 2-krotnie większa niż u chorych z niespecyficznymi dolegliwościami o charakterze suchego oka oraz 41 razy większa niż u osób zdrowych. Zaobserwowano podobne zmiany w aktywności CTSS u chorych zarówno na pierwotny jak i wtórny zS. Aktywność CTSS była niezależna od nasilenia zespołu suchości wyrażonego stopniem zwilżenia paska bibuły w teście Schirmera, jak i poziomem krążących przeciwciał anty-SS-A i anty-SS-B. Jeżeli wyniki przedstawionych badań zostaną potwierdzone, oznaczanie CTSS może okazać się jednym z ważnych elementów w diagnostyce zS, za którym przemawiają łatwość wykonania, nieinwazyjność oraz aspekt ekonomiczny.