Patogeneza tocznia lepiej poznana

Patogeneza większości chorób autoimmunologicznych nie jest w pełni poznana, choć nieustannie trwają próby dojścia po nitce do kłębka do ich podłoża. Nieco inne podejście zaprezentował wieloośrodkowy zespół badaczy z USA, który wynikami swojej pracy podzielił się na łamach „Arthritis & Rheumatology”.

Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) jest chorobą autoimmunologiczną z zajęciem wielonarządowym, objawia się kilkoma fenotypami, a przebieg rozciąga się od łagodnych objawów śluzówkowo-skórnych po zajęcie wielu narządów i ciężkie zapalenie ośrodkowego układu nerwowego. Szacowana częstość występowania tocznia w Europie różni się w zależności od badań i wynosi od 29 do nawet 210 na 100 000 osób (jednak w większości mieści się w zakresie 30-70 na 100 000), wśród chorych dominują młode kobiety. Do poznania patogenezy choroby wspomniany zespół zastosował inne podejście - w badaniu pilotażowym (“wolnym od hipotez”) zmierzono tysiące egzogennych substancji chemicznych we krwi (tzw. eksposom) u pacjentów ze SLE i zdrową grupą kontrolną bez uchwytnych czynników ryzyka.

Próbki krwi (od każdej osoby po kilka) od 285 pacjentów z toczniem i 106 osób zdrowych poddano analizie metodą chromatografii cieczowej ze spektrometrią mas. Do analizy asocjacyjnej wybrano cechy zidentyfikowane w spektrometrii masowej obecne w co najmniej 25 proc. wszystkich próbek (w sumie 2737). Następnie, korzystając z dostępnych medycznych baz danych i wprowadzając dane kliniczne danej osoby zbadano związki między znaleziskami w surowicy a chorobą, jej fenotypem, czynnikami socjodemograficznymi i bieżącym stosowaniem leków.

Odnaleziono 30 substancji istotnie powiązanych z toczniem; spośród nich co do 7 znajdowały się dane literaturowe w dostępnych bazach, były to głównie metabolity ftalanów, metabolit formetanatu i eugenol, a także kwaśne pestycydy. Dwie substancje powiązano z toczniowym zapaleniem nerek w wywiadzie, a jedną z wytwarzaniem przeciwciał przeciwko dwuniciowemu DNA. 17 cech różniło się w zależności od rasy i pochodzenia etnicznego, z kolei 11 korelowało ze stosowaniem leków przeciwmalarycznych, 6 z mykofenolanem mofetylu i 29 ze stosowaniem prednizonu.

Podobnie jak nie da się mieszkać na samym fundamencie tak powyższe badanie nie wyjaśnia patogenezy SLE, stanowi jednak bardzo obiecującą podstawę do dalszych prac, które mogą dać odpowiedzi na wiele pytań i doprowadzić do opracowania skuteczniejszych terapii.