Podwójna terapia przeciwpłytkowa – opcją w profilaktyce zakrzepicy tętniczej w przebiegu APS
Autor: Alicja Kostecka
Data: 17.06.2019
Źródło: Efficacy of dual antiplatelet therapy for preventing recurrence of arterial thrombosis in patientswith antiphospholipid syndrome. Rheumatology (Oxford). 2019 Jun 1;58(6):969-974
Działy:
Doniesienia naukowe
Aktualności
Profilaktyka wtórna zakrzepicy tętniczej w przebiegu zespołu antyfosfolipidowego (antiphospholipid syndrome, APS) stanowi poważne wyzwanie kliniczne. Trudność w leczeniu polega na znalezieniu równowagi pomiędzy ryzykiem poważnego krwawienia, a skutecznością profilaktyki.
Zgodnie z obowiązującymi zaleceniami dotyczącymi zapobiegania kolejnym epizodom zakrzepicy tętniczej w APS, zaleca się stosowanie intensywnego leczenia doustnymi antykoagulantami z utrzymaniem wartości INR w granicach 3-4 lub terapię łączoną doustnym antykoagulantem z wartościami INR 2-3, w skojarzeniu z niskimi dawkami kwasu acetylosalicylowego (tzw. low-dose aspirin, LDA).
Wyniki jednoośrodkowej analizy przeprowadzonej przez naukowców japońskich wskazują, że podwójna terapia przeciwpłytkowa może stać się skuteczną i bezpieczną opcją we wtórnej profilaktyce zakrzepicy tętniczej w APS. Retrospektywne badanie kohortowe przeprowadzono w Hokkaido University Hospital. Analizą objęto lata 1990-2016, w którym to okresie wybrano 90 chorych (81% stanowiły kobiety) z rozpoznaniem APS i wywiadem przebytej zakrzepicy tętniczej, którzy otrzymywali profilaktykę przez okres co najmniej 2 lat. W zależności od stosowanego schematu terapii (wybór podyktowany decyzją prowadzącego reumatologa), chorych podzielono na cztery grupy: otrzymującą w monoterapii warfarynę - Wf (n=13), otrzymującą jeden lek przeciwpłytkowy - AP (n=41), połączenie Wf+AP (n=21) oraz podwójną terapię przeciwpłytkową – dual antiplatelet therapy – DAPt (n=15). Wśród stosowanych leków przeciwpłytkowych znalazły się kwas acetylosalicylowy, ticlopidyna, klopidogrel, cilostazol, dipyridamol, beraprost, sarpogrelat oraz dilazep. Nikt spośród chorych nie stosował hydroksychlorochiny. Średni okres obserwacji wynosił 8 lat (3-15 lat). Ryzyko nawrotu powikłań zakrzepowych wyniosło w badanej populacji 4,96/100 pacjento-lat (ponowna zakrzepica wystąpiła u 40 pacjentów – w 35 przypadkach tętnicza (najczęściej udar mózgu), w 5 – żylna (w tym w 3 przypadkach – zakrzepica żył głębokich). Ryzyko wystąpienia zakrzepicy tętniczej różniło się w poszczególnych grupach i było najwyższe wśród pacjentów stosujących w monoterapii Wf (11,58/100 pacjento-lat). W przypadku pozostałych schematów terapii ryzyko wystąpienia ponownej zakrzepicy wynosiło odpowiednio: AP – 5,47/100 pacjento-lat, Wf+AP – 3,72/100 pacjento-lat, DAPt – 1,81/100 pacjento-lat.
W analizowanym okresie odnotowano u 20 chorych poważne zdarzenia niepożądane obejmujące poważne krwawienia (n=9) lub zgon (n=14). Nie wykazano istotnych statystycznie różnic w ryzyku w/w powikłań pomiędzy analizowanymi grupami pacjentów.
Wyniki obserwacji wskazują, że podwójna terapia przeciwpłytkowa w wtórej profilaktyce zakrzepicy tętniczej, jest równie skuteczna co terapia skojarzona Wf i lekiem przeciwpłytkowym.
Warto wspomnieć na koniec, że nie zaleca się stosowania u chorych z APS – bezpośrednich doustnych leków przeciwzakrzepowych (m.in. rywaroksabanu, dabigatranu, apiksabanu), w szczególności w grupie pacjentów z grupy wysokiego ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych. W chwili obecnej nie ma dowodów na skuteczność tej grupy leków u osób z rozpoznaniem APS.
Wyniki jednoośrodkowej analizy przeprowadzonej przez naukowców japońskich wskazują, że podwójna terapia przeciwpłytkowa może stać się skuteczną i bezpieczną opcją we wtórnej profilaktyce zakrzepicy tętniczej w APS. Retrospektywne badanie kohortowe przeprowadzono w Hokkaido University Hospital. Analizą objęto lata 1990-2016, w którym to okresie wybrano 90 chorych (81% stanowiły kobiety) z rozpoznaniem APS i wywiadem przebytej zakrzepicy tętniczej, którzy otrzymywali profilaktykę przez okres co najmniej 2 lat. W zależności od stosowanego schematu terapii (wybór podyktowany decyzją prowadzącego reumatologa), chorych podzielono na cztery grupy: otrzymującą w monoterapii warfarynę - Wf (n=13), otrzymującą jeden lek przeciwpłytkowy - AP (n=41), połączenie Wf+AP (n=21) oraz podwójną terapię przeciwpłytkową – dual antiplatelet therapy – DAPt (n=15). Wśród stosowanych leków przeciwpłytkowych znalazły się kwas acetylosalicylowy, ticlopidyna, klopidogrel, cilostazol, dipyridamol, beraprost, sarpogrelat oraz dilazep. Nikt spośród chorych nie stosował hydroksychlorochiny. Średni okres obserwacji wynosił 8 lat (3-15 lat). Ryzyko nawrotu powikłań zakrzepowych wyniosło w badanej populacji 4,96/100 pacjento-lat (ponowna zakrzepica wystąpiła u 40 pacjentów – w 35 przypadkach tętnicza (najczęściej udar mózgu), w 5 – żylna (w tym w 3 przypadkach – zakrzepica żył głębokich). Ryzyko wystąpienia zakrzepicy tętniczej różniło się w poszczególnych grupach i było najwyższe wśród pacjentów stosujących w monoterapii Wf (11,58/100 pacjento-lat). W przypadku pozostałych schematów terapii ryzyko wystąpienia ponownej zakrzepicy wynosiło odpowiednio: AP – 5,47/100 pacjento-lat, Wf+AP – 3,72/100 pacjento-lat, DAPt – 1,81/100 pacjento-lat.
W analizowanym okresie odnotowano u 20 chorych poważne zdarzenia niepożądane obejmujące poważne krwawienia (n=9) lub zgon (n=14). Nie wykazano istotnych statystycznie różnic w ryzyku w/w powikłań pomiędzy analizowanymi grupami pacjentów.
Wyniki obserwacji wskazują, że podwójna terapia przeciwpłytkowa w wtórej profilaktyce zakrzepicy tętniczej, jest równie skuteczna co terapia skojarzona Wf i lekiem przeciwpłytkowym.
Warto wspomnieć na koniec, że nie zaleca się stosowania u chorych z APS – bezpośrednich doustnych leków przeciwzakrzepowych (m.in. rywaroksabanu, dabigatranu, apiksabanu), w szczególności w grupie pacjentów z grupy wysokiego ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych. W chwili obecnej nie ma dowodów na skuteczność tej grupy leków u osób z rozpoznaniem APS.
