Rola badania histopatologicznego gruczołów ślinowych w praktyce klinicznej
Autor: Andrzej Kordas
Data: 10.09.2015
Źródło: A review of salivary gland histopathology in primary Sjögren's syndrome with a focus on its potential as a clinical trials biomarker. Fisher BA, Brown RM, Bowman SJ, Barone F. Ann Rheum Dis. 2015 Sep;74(9):1645-50.
We wrześniowym numerze "Annals of Rheumatic Disease" autorzy z Uniwersytetu w Birmingham opublikowali ciekawą poglądową pracę dotycząca wykonywania badania histopatologicznego gruczołów ślinowych mniejszych (gśm).
Biopsja gśm stała się podstawową procedurą wykonywaną u pacjentów diagnozowanych w kierunku zespołu Sjögrena. Według kryteriów klasyfikacyjnych (AECG) dodatni wynik histopatologicznej oceny gruczołów ślinowych mniejszych lub obecność przeciwciał anti-Ro/La jest obligatoryjne. Jak podkreślają autorzy w centrach gdzie często wykonywane są biopsje nawet 40% przypadków pierwotnego zespołu Sjögrena (PZS) ma negatywny wynik na obecność przeciwciał. Kluczowym problemem w chwili obecnej pozostaje brak standardu oceny histopatologicznej gśm.
Obserwuje się duża zmienność interpretacji obrazów histopatologicznych w zależności od ośrodka. Istnieją prace porównujące wyniki badań histopatologicznych wykonywanych u pacjent w oparciu o biopsję wargi w jednym oraz w kilku miejscach (z uwagi na ogniskowe występowanie zmian), co generalnie nie prowadzi do zwiększenia trafności diagnozy.
Wynik badania histopatologicznego jest dodatni gdy w obrębie gśm obecny jest ogniskowy limfocytarny naciek zapalny (FLS- focal lymphocytic sialadenitis) oceniony przez ekserta jako FS (focus score) ≥1. Skala FS uwzględnia obecność skupisk >50limfocytów na powierzchni 4mm2, które sąsiadują z prawidłowo wyglądającymi fragmentami gruczołu. Ponadto w ocenie histopatologicznej należy zwrócić uwagę na liczbę plazmocytów, które powinny stanowić mniejszość. Zmiany takie jak atrofia gronek gruczołów, włóknienie śródmiąższowe oraz poszerzenia przewodów występują dość często i pojawiają się wraz z wiekiem lub mogą być związane z PZS.
Sposób oceny histopatologicznej (zwłaszcza system punktacji FS) był kilkukrotnie modyfikowany, co jest dodatkowym utrudnieniem w komunikacji między histopatologiem i klinicystą oraz w analizowaniu wyników badań naukowych. Aktualne wskazówki odnośnie oceny histopatologicznej są zamieszczone na stronie internetowej https://sicca-online.ucsf.edu/Home/Protocols.
Wynik badania histopatologicznego gśm może mieć znaczenie prognostyczne , głównie w kontekście oceny ryzyka rozwoju chłoniaka. Wydaje się, że obraz gśm może być także biomarkerem odpowiedzi na terapię, co znajdzie zastosowanie w prowadzeniu badań klinicznych.
Obserwuje się duża zmienność interpretacji obrazów histopatologicznych w zależności od ośrodka. Istnieją prace porównujące wyniki badań histopatologicznych wykonywanych u pacjent w oparciu o biopsję wargi w jednym oraz w kilku miejscach (z uwagi na ogniskowe występowanie zmian), co generalnie nie prowadzi do zwiększenia trafności diagnozy.
Wynik badania histopatologicznego jest dodatni gdy w obrębie gśm obecny jest ogniskowy limfocytarny naciek zapalny (FLS- focal lymphocytic sialadenitis) oceniony przez ekserta jako FS (focus score) ≥1. Skala FS uwzględnia obecność skupisk >50limfocytów na powierzchni 4mm2, które sąsiadują z prawidłowo wyglądającymi fragmentami gruczołu. Ponadto w ocenie histopatologicznej należy zwrócić uwagę na liczbę plazmocytów, które powinny stanowić mniejszość. Zmiany takie jak atrofia gronek gruczołów, włóknienie śródmiąższowe oraz poszerzenia przewodów występują dość często i pojawiają się wraz z wiekiem lub mogą być związane z PZS.
Sposób oceny histopatologicznej (zwłaszcza system punktacji FS) był kilkukrotnie modyfikowany, co jest dodatkowym utrudnieniem w komunikacji między histopatologiem i klinicystą oraz w analizowaniu wyników badań naukowych. Aktualne wskazówki odnośnie oceny histopatologicznej są zamieszczone na stronie internetowej https://sicca-online.ucsf.edu/Home/Protocols.
Wynik badania histopatologicznego gśm może mieć znaczenie prognostyczne , głównie w kontekście oceny ryzyka rozwoju chłoniaka. Wydaje się, że obraz gśm może być także biomarkerem odpowiedzi na terapię, co znajdzie zastosowanie w prowadzeniu badań klinicznych.
