Zespół pierwotnego obrzęku szpiku kostnego
Autor: Anita Jóźwiak
Data: 06.05.2014
Źródło: Patel S. Primary bone marrow oedema syndromes. Rheumatology (Oxford). 2014 May;53(5):785-92.
Szeroko stosowana współcześnie metoda obrazowania w postaci rezonansu magnetycznego (MRI) pozwoliła na uwidocznienie zmian strukturalnych układu kostnego niewidocznych w klasycznym obrazowaniu rentgenowskim. Jedną z takich zmian jest obrzęk szpiku kostnego.
Opublikowany na łamach Rheumatology artykuł przeglądowy porusza problem pierwotnego obrzęku szpiku kostnego (POSK), ze zwróceniem szczególnej uwagi na współczesne możliwości diagnostyczne i terapeutyczne.
Obrzęk szpiku kostnego uwidoczniony w badaniach obrazowych może mieć zróżnicowaną etiologię. Etiologia tzw. POSK jest nieznana, sugeruje się udział wielu czynników, w tym lokalnych zaburzeń ukrwienia. POSK jest często rozpoznaniem z wykluczenia. Wtórny obrzęk szpiku kostnego może być wynikiem m.in.: urazu, zmian zwyrodnieniowych, zmian zapalnych (stawów, przyczepów ścięgnistych), zaburzeń ukrwienia (np. w policytemii), infekcji, chorób metabolicznych, neurologicznych (stawy Charcota), rozrostowych oraz działania jatrogennego (np. po zabiegach chirurgicznych, radioterapii, podczas stosowania inhibitorów kalcyneuryny).
Zróżnicowana jest również terminologia, zależna m.in. od etiologii obrzęku szpiku. Przebieg kliniczny POSK może być bezobjawowy. Najczęściej przebiega z objawami ze strony kończyn dolnych: biodra, stawu kolanowego, skokowego i stopy. Choroba rzadko występuje u dzieci, głównie dotyczy mężczyzn między 40, a 60rż., wydaje się również częstsza u osób chorujących na osteogenesis imperfecta. Główne dolegliwości to zlokalizowane lub wieloogniskowe bóle szkieletowe o różnym nasileniu. W przypadku zajęcia stawów może towarzyszyć wysięk w stawie. Cechą charakterystyczną jest dysproporcja między występującymi objawami, a stwierdzanymi zmianami klinicznymi. POSK powinien być uwzględniony w diagnostyce różnicowej bólów kończyn, bez towarzyszących cech zapalenia błony maziowej. Zwykle choroba ma samo ograniczający charakter, objawy utrzymują się przez okres 3-6 miesięcy, czasami dłużej.
W diagnostyce podstawowe znaczenie ma MRI oraz TK, niejednokrotnie powtarzane w celu oceny ewolucji zmian. Nie ma wytycznych dotyczących postępowania farmakologicznego, zalecenia opierają się o doświadczenia pochodzące głównie z badań obserwacyjnych. Leczenie obejmuje stosowanie leków przeciwbólowych (w tym opioidów), bisfosfonianów dożylnych (po uprzedniej suplementacji witaminy D), glukokortykoidów, inhibitorów prostaglandyn (iloprost). Z uwagi na samo ograniczający się przebieg schorzenia, postępowanie chirurgiczne jest stosunkowo rzadkie.
Obrzęk szpiku kostnego uwidoczniony w badaniach obrazowych może mieć zróżnicowaną etiologię. Etiologia tzw. POSK jest nieznana, sugeruje się udział wielu czynników, w tym lokalnych zaburzeń ukrwienia. POSK jest często rozpoznaniem z wykluczenia. Wtórny obrzęk szpiku kostnego może być wynikiem m.in.: urazu, zmian zwyrodnieniowych, zmian zapalnych (stawów, przyczepów ścięgnistych), zaburzeń ukrwienia (np. w policytemii), infekcji, chorób metabolicznych, neurologicznych (stawy Charcota), rozrostowych oraz działania jatrogennego (np. po zabiegach chirurgicznych, radioterapii, podczas stosowania inhibitorów kalcyneuryny).
Zróżnicowana jest również terminologia, zależna m.in. od etiologii obrzęku szpiku. Przebieg kliniczny POSK może być bezobjawowy. Najczęściej przebiega z objawami ze strony kończyn dolnych: biodra, stawu kolanowego, skokowego i stopy. Choroba rzadko występuje u dzieci, głównie dotyczy mężczyzn między 40, a 60rż., wydaje się również częstsza u osób chorujących na osteogenesis imperfecta. Główne dolegliwości to zlokalizowane lub wieloogniskowe bóle szkieletowe o różnym nasileniu. W przypadku zajęcia stawów może towarzyszyć wysięk w stawie. Cechą charakterystyczną jest dysproporcja między występującymi objawami, a stwierdzanymi zmianami klinicznymi. POSK powinien być uwzględniony w diagnostyce różnicowej bólów kończyn, bez towarzyszących cech zapalenia błony maziowej. Zwykle choroba ma samo ograniczający charakter, objawy utrzymują się przez okres 3-6 miesięcy, czasami dłużej.
W diagnostyce podstawowe znaczenie ma MRI oraz TK, niejednokrotnie powtarzane w celu oceny ewolucji zmian. Nie ma wytycznych dotyczących postępowania farmakologicznego, zalecenia opierają się o doświadczenia pochodzące głównie z badań obserwacyjnych. Leczenie obejmuje stosowanie leków przeciwbólowych (w tym opioidów), bisfosfonianów dożylnych (po uprzedniej suplementacji witaminy D), glukokortykoidów, inhibitorów prostaglandyn (iloprost). Z uwagi na samo ograniczający się przebieg schorzenia, postępowanie chirurgiczne jest stosunkowo rzadkie.
