Znane są już najnowsze wytyczne postępowania niefarmakologicznego i farmakologicznego w dnie moczanowej
Autor: Anita Jóźwiak
Data: 24.01.2014
Źródło: AJ/KG
O najnowszych rekomendacjach w rozpoznawaniu dny moczanowej, nowym leku obniżającym stężenie kwasu moczowego oraz populacyjnej skali występowania dny moczanowej portal e.Reumatologia.pl rozmawia z prof. dr hab. Marią Majdan z Katedry i Kliniki Reumatologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Jaka jest częstość występowania dny moczanowej w polskiej populacji, jak epidemiologicznie wypadamy na tle innych krajów?
Dna moczanowa jest jedną z najczęstszych przyczyn zapaleń stawów występujących u ludzi po pięćdziesiątym roku życia. Brak jest dokładnych danych epidemiologicznych dotyczących częstości występowania dny w polskiej populacji. Ocenia się na podstawie dużych badań populacyjnych w społeczeństwach Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej, że wśród mężczyzn w wieku 20-50 lat częstość występowania dny, nie przekracza 2 proc., rośnie do 6 proc. po 50. roku życia, a pomiędzy 60. a 80. rokiem życia przekracza 10 proc. ogółu populacji. Kobiety przed 60. rokiem życia chorują na dnę znacznie rzadziej, niż mężczyźni. Natomiast po 60. roku życia częstość występowania dny u kobiet sięga 4-5 proc. populacji. Tak więc, zachorowalność na dnę istotnie wzrasta z wiekiem i wyraźnie kojarzy się ze współwystępowaniem takich schorzeń jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, choroba niedokrwienna serca, przewlekła choroba nerek. Dna moczanowa często jest skojarzona z otyłością i zaburzeniami lipidowymi.
Czy i jakie są nowe doniesienia dotyczące leczenia tej choroby oraz nowe wytyczne dotyczące leczenia dny?
W 2012 roku zostały opublikowane nowe wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Reumatologicznego (ACR) dokładnie omawiające niefarmakologiczne i farmakologiczne sposoby leczenia dny moczanowej. Przedstawiono szczegółowo leczenie hiperurikemii oraz leczenie i przeciwzapalną profilaktykę stosowaną w ostrym dnawym zapaleniu stawów.
W lutowym numerze 2014 roku prestiżowego czasopisma Europejskiej Ligi Przeciwreumatycznej (EULAR) Annals Rheumatic Diseases ukażą się wytyczne postępowania niefarmakologicznego i farmakologicznego w dnie moczanowej stanowiące owoc współpracy międzynarodowego gremium reumatologów praktyków z 14 krajów świata. Sformułowano 10 konkretnych zaleceń postępowania w tej coraz powszechniej występującej chorobie. Zalecenia te są już wdrażane do codziennej praktyki lekarskiej również u nas w kraju. Pierwsza rekomendacja mówi o rozpoznawaniu dny moczanowej. Warunkiem jednoznacznego postawienia rozpoznania jest stwierdzenie obecności kryształów moczanu sodu w płynie stawowym, bądź w tkankach. Można też rozpoznać chorobę na podstawie klasycznych objawów klinicznych takich jak, ostre napady zapalenia stawów, guzki dnawe, charakterystyczne zmiany w badaniach obrazowych. Dwie następne rekomendacje dotyczą ryzyka sercowo- naczyniowego zwiększonego u chorych na dnę oraz związku z przewlekłą chorobą nerek. Sześć kolejnych punktów rekomendacji dotyczy różnych aspektów leczenia choroby i omawia dostępne leki oraz monitorowanie leczenia. Osobno omówione jest leczenie ostrego napadu dny moczanowej, tu nadal stosowana jest kolchicyna - chociaż w niższych, niż dawniej dawkach, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz glukokortykoidy.
Najistotniejszym elementem leczenia dny moczanowej jest trwałe obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi i płynach ustrojowych. Allopurinol jest lekiem pierwszego wyboru w obniżaniu stężenia kwasu moczowego. Przy rozpoczynaniu leczenia allopurinolem należy dawkę leku stopniowo zwiększać. Dostępny jest już nowy lek obniżający stężenie kwasu moczowego febuksostat, który ma mniej działań niepożądanych, niż allopurinol i może być bezpiecznie stosowany u chorych z umiarkowanie upośledzoną funkcją nerek. W okresie rozpoczynania leczenia trwale obniżającego stężenie kwasu moczowego, należy profilaktycznie, ze względu na zwiększone ryzyko nawrotu ostrych dolegliwości stawowych, stosować małe dawki kolchicyny, niesteroidowe leki przeciwzapalne lub glukokortykoidy w małych dawkach. Docelowo powinno się dążyć do trwałego utrzymania stężenia kwasu moczowego we krwi poniżej 6 mg/dl, a w niektórych przypadkach, nawet poniżej 5 mg/dl. W rekomendacjach nie zaleca się leczenia bezobjawowej hiperurykemii. Rekomendacje obejmują też wskazania, co do konieczności poinformowania chorego o zasadach prowadzenia zdrowego trybu życia.
Kto powinien leczyć chorego na dnę moczanową- specjalista reumatolog czy też lekarz rodzinny?
Dna jest chorobą przewlekłą, nieleczona skutecznie może prowadzić do poważnej niepełnosprawności i znacznego obniżenia jakości życia chorego. Dobre leczenie niefarmakologiczne i farmakologiczne dny, z właściwie dobranymi do współchorobowości i tolerancji pacjenta lekami, to często prawdziwa sztuka, wymagająca dużej cierpliwości ze strony chorego i lekarza prowadzącego. Z tych powodów dobrze jest, gdy lekarz rodzinny, który stale opiekuje się w środowisku domowym chorym na dnę okresowo konsultuje postępowanie terapeutyczne ze specjalistą reumatologiem. Ta współpraca jest szczególnie konieczna w ciężkich postaciach dny z licznymi powikłaniami. W takich przypadkach wiele trudu i współpracy wymaga trwałe obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi, co wiąże się z systematycznym przyjmowaniem odpowiednio do sytuacji chorobowej pacjenta dobranych leków z różnych grup oraz odpowiednio przemodelowanym na potrzeby choroby stylem życia.
Dna moczanowa jest jedną z najczęstszych przyczyn zapaleń stawów występujących u ludzi po pięćdziesiątym roku życia. Brak jest dokładnych danych epidemiologicznych dotyczących częstości występowania dny w polskiej populacji. Ocenia się na podstawie dużych badań populacyjnych w społeczeństwach Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej, że wśród mężczyzn w wieku 20-50 lat częstość występowania dny, nie przekracza 2 proc., rośnie do 6 proc. po 50. roku życia, a pomiędzy 60. a 80. rokiem życia przekracza 10 proc. ogółu populacji. Kobiety przed 60. rokiem życia chorują na dnę znacznie rzadziej, niż mężczyźni. Natomiast po 60. roku życia częstość występowania dny u kobiet sięga 4-5 proc. populacji. Tak więc, zachorowalność na dnę istotnie wzrasta z wiekiem i wyraźnie kojarzy się ze współwystępowaniem takich schorzeń jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, choroba niedokrwienna serca, przewlekła choroba nerek. Dna moczanowa często jest skojarzona z otyłością i zaburzeniami lipidowymi.
Czy i jakie są nowe doniesienia dotyczące leczenia tej choroby oraz nowe wytyczne dotyczące leczenia dny?
W 2012 roku zostały opublikowane nowe wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Reumatologicznego (ACR) dokładnie omawiające niefarmakologiczne i farmakologiczne sposoby leczenia dny moczanowej. Przedstawiono szczegółowo leczenie hiperurikemii oraz leczenie i przeciwzapalną profilaktykę stosowaną w ostrym dnawym zapaleniu stawów.
W lutowym numerze 2014 roku prestiżowego czasopisma Europejskiej Ligi Przeciwreumatycznej (EULAR) Annals Rheumatic Diseases ukażą się wytyczne postępowania niefarmakologicznego i farmakologicznego w dnie moczanowej stanowiące owoc współpracy międzynarodowego gremium reumatologów praktyków z 14 krajów świata. Sformułowano 10 konkretnych zaleceń postępowania w tej coraz powszechniej występującej chorobie. Zalecenia te są już wdrażane do codziennej praktyki lekarskiej również u nas w kraju. Pierwsza rekomendacja mówi o rozpoznawaniu dny moczanowej. Warunkiem jednoznacznego postawienia rozpoznania jest stwierdzenie obecności kryształów moczanu sodu w płynie stawowym, bądź w tkankach. Można też rozpoznać chorobę na podstawie klasycznych objawów klinicznych takich jak, ostre napady zapalenia stawów, guzki dnawe, charakterystyczne zmiany w badaniach obrazowych. Dwie następne rekomendacje dotyczą ryzyka sercowo- naczyniowego zwiększonego u chorych na dnę oraz związku z przewlekłą chorobą nerek. Sześć kolejnych punktów rekomendacji dotyczy różnych aspektów leczenia choroby i omawia dostępne leki oraz monitorowanie leczenia. Osobno omówione jest leczenie ostrego napadu dny moczanowej, tu nadal stosowana jest kolchicyna - chociaż w niższych, niż dawniej dawkach, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz glukokortykoidy.
Najistotniejszym elementem leczenia dny moczanowej jest trwałe obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi i płynach ustrojowych. Allopurinol jest lekiem pierwszego wyboru w obniżaniu stężenia kwasu moczowego. Przy rozpoczynaniu leczenia allopurinolem należy dawkę leku stopniowo zwiększać. Dostępny jest już nowy lek obniżający stężenie kwasu moczowego febuksostat, który ma mniej działań niepożądanych, niż allopurinol i może być bezpiecznie stosowany u chorych z umiarkowanie upośledzoną funkcją nerek. W okresie rozpoczynania leczenia trwale obniżającego stężenie kwasu moczowego, należy profilaktycznie, ze względu na zwiększone ryzyko nawrotu ostrych dolegliwości stawowych, stosować małe dawki kolchicyny, niesteroidowe leki przeciwzapalne lub glukokortykoidy w małych dawkach. Docelowo powinno się dążyć do trwałego utrzymania stężenia kwasu moczowego we krwi poniżej 6 mg/dl, a w niektórych przypadkach, nawet poniżej 5 mg/dl. W rekomendacjach nie zaleca się leczenia bezobjawowej hiperurykemii. Rekomendacje obejmują też wskazania, co do konieczności poinformowania chorego o zasadach prowadzenia zdrowego trybu życia.
Kto powinien leczyć chorego na dnę moczanową- specjalista reumatolog czy też lekarz rodzinny?
Dna jest chorobą przewlekłą, nieleczona skutecznie może prowadzić do poważnej niepełnosprawności i znacznego obniżenia jakości życia chorego. Dobre leczenie niefarmakologiczne i farmakologiczne dny, z właściwie dobranymi do współchorobowości i tolerancji pacjenta lekami, to często prawdziwa sztuka, wymagająca dużej cierpliwości ze strony chorego i lekarza prowadzącego. Z tych powodów dobrze jest, gdy lekarz rodzinny, który stale opiekuje się w środowisku domowym chorym na dnę okresowo konsultuje postępowanie terapeutyczne ze specjalistą reumatologiem. Ta współpraca jest szczególnie konieczna w ciężkich postaciach dny z licznymi powikłaniami. W takich przypadkach wiele trudu i współpracy wymaga trwałe obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi, co wiąże się z systematycznym przyjmowaniem odpowiednio do sytuacji chorobowej pacjenta dobranych leków z różnych grup oraz odpowiednio przemodelowanym na potrzeby choroby stylem życia.
