Aspiryna w zapobieganiu chorobom serca. Nowe wnioski

Czy aspiryna straciła swoją skuteczność w zapobieganiu zawałom serca? Specjaliści dowodzą, że stosowanie prewencyjne aspiryny u osób, które nie miały zawału serca, ani udaru - nie zapobiega u nich wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego w przyszłości.  

Badanie opublikowane w 1988 r. w New England Journal of Medicine wykazały 44 proc. spadek liczby zawałów serca wśród amerykańskich lekarzy w wieku 40-84 lat, którzy przyjmowali aspirynę.

To spowodowało, że aspiryna stała się "nawykiem" dla milionów Amerykanów. W 2017 r. prawie jedna czwarta z nich w wieku powyżej 40 lat, którzy nie mieli stwierdzonej choroby sercowo-naczyniowej (CVD), przyjmowała lek, a ponad 20 proc. osób przyjmowała preparat na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem.

Jednak w 2018 r. trzy badania (ASCEND, ARRIVEi ASPREE) wykazały odwrócenie rzekomych korzyści ze stosowania aspiryny w zapobieganiu chorobom serca. 

Aspiryna nie zapobiega udarom mózgu, może za to zwiększać ryzyko krwawieńZ badań australijskich specjalistów wynika, że aspiryna nie zapobiega udarom niedokrwiennym mózgu, może za to zwiększać ryzyko krwawień. Nie należy jej zalecać seniorom na wszelki wypadek.

Według dr Johna Wonga, wiceprzewodniczącego amerykańskiej grupy zadaniowej ds. usług prewencyjnych (USPSTF)  kalkulacja przyjmowania aspiryny zmieniła się dramatycznie: lek zmniejszył ryzyko zawału mięśnia sercowego tylko o 11 proc. wśród badanych, podczas gdy potencjalne szkody ciągłym jego przyjmowaniem, były znacznie większe.

Według Wonga, który jest również profesorem medycyny i lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej w Tufts University School of Medicine w Bostonie, pacjenci przyjmujący niskie dawki aspiryny mieli o 58 proc. zwiększone ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego w porównaniu z tymi, którzy nie przyjmowali aspiryny, a także o 31 proc. zwiększone ryzyko krwawienia śródczaszkowego.

Czy aspiryna nagle straciła swoją "magiczną moc" w zapobieganiu zawałom serca?

Dr Wong przypisał spadek skuteczności aspiryny w zapobieganiu zawałom serca u pacjentów, u których nie wystąpił zawał ani udaru mózgu. 

Według Muhammada Maqsooda, kardiologa w DeBakey Heart and Vascular Center w Methodist Hospital w Houston, na rynku są nowe klasy leków, które mogą stanowić bezpieczniejszy zamiennik aspiryny. To inhibitory purynoceptora P2Y 12 (P2Y12), które zdaniem lakarza, skutecznie obniżają ryzyko zawału serca i udaru mózgu u pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym lub poddawanych planowym przezskórnym zabiegom wieńcowym.

Maqsood podkreśla też potrzebę badań klinicznych, które ocenią inhibitory P2Y12 w prewencji pierwotnej.

Nowe wytyczne w stosowaniu aspiryny 

Nowe dowody skłoniły USPSTF do opublikowania w 2022 r. nowych wytycznych, obniżając rekomendację stosowania małych dawek aspiryny w profilaktyce pierwotnej. Wcześniej organizacja stwierdziła, że klinicyści "powinni" rozpocząć codzienne podawanie małych dawek aspiryny u dorosłych w wieku 50-59 lat i "rozważyć" jej stosowanie u osób w wieku 60-69 lat, u których 10-letnie ryzyko chorób sercowo-naczyniowych było wyższe niż 10 proc.

Zaktualizowane wytyczne wskazują, że decyzja o rozpoczęciu stosowania małych dawek aspiryny u dorosłych w wieku 40-59 lat z ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych większym niż 10 proc. powinna być indywidualna, oparta na profesjonalnej ocenie i indywidualnych preferencjach pacjenta. USPSTF odradza również stosowania aspiryny u osób powyżej 60 roku życia.

Choroby kardiologiczne wciąż zbierają śmiertelne żniwo ►Zdaniem prof. Przemysława Mitkowskiego to, że za ponad 37 proc. zgonów odpowiadają choroby serca i układu krążenia, w dużej mierze odpowiadamy my sami. Nie dbamy o zdrowie i nie robimy badań profilaktycznych.

Tymczasem American College of Cardiology i American Heart Association także zmniejszył wcześniejsze zalecenia dotyczące niskich dawek aspiryny do bardziej zniuansowanego zalecenia, stwierdzając, że "niskie dawki aspiryny mogą być brane pod uwagę w pierwotnej profilaktyce ASCVD wśród wybranych dorosłych w wieku 40-70 lat".

Przy różnej granicy wiekowej zalecania stosowania aspiryny, klinicyści mogą wziąć pod uwagę kilka zmiennych.

- Pacjentowi w wieku powyżej 60 lat, który jest narażony na wysokie ryzyko niekorzystnych skutków sercowo-naczyniowych, a który nie jest w stanie rzucić palenia i prawdopodobnie nie doświadczy problematycznego krwawienia, klinicysta może zalecić aspirynę - powiedział Douglas Lloyd-Jones, były prezes American Heart Association i obecny przewodniczący Wydziału Medycyny Prewencyjnej oraz praktykujący kardiolog w Northwestern University Feinberg School of Medicine w Chicago. Dodał, że czasami lekarze biorą pod uwagę stężenie wapnia w tętnicach wieńcowych  - jeśli jest on podwyższony (wynik Agatstona powyżej 100), można zalecić przyjmowanie niskich daawek aspiryny.

Lloyd-Jones powtórzył również, że pacjenci powinni kontynuować przyjmowanie małych dawek aspiryny, jeśli już doświadczyli zawału serca, udaru mózgu, epizodu migotania przedsionków lub wymagali stentu naczyniowego.