Czerwone światło dobre na wszystko?

Czy rzeczywiście relatywnie prosta i nieobciążająca pacjenta terapia z użyciem czerwonego światła może pomagać w różnych chorobach oczu – od tzw. jęczmieni czy gradówek, przez krótkowzroczność, aż po zwyrodnienie plamki żółtej? Na razie naukowcy radzą z dystansem podchodzić do takich obiecujących doniesień.

Obiecujące, ale niepewne

Odpowiednio zastosowane czerwone światło może spowalniać postępy krótkowzroczności u dzieci – wynika z badania przedstawionego niedawno przez naukowców z Pekińskiego Instytutu Oftalmologicznego.

W projekcie wzięło udział ponad 330 dzieci w wieku od 6 do 12 lat z wymienioną wadą wzroku. Połowa z nich przez rok poddawana była codziennym, krótkim zabiegom z wykorzystaniem aplikowanego na oczy czerwonego światła o długości fali 650 nm. Po roku grupa nieleczona miała średnio prawie o 1 dioptrię silniejszą krótkowzroczność od grupy poddawanej terapii.

– Uzasadnione będą próby potwierdzenia tych wyników w niezależnych ośrodkach badawczych oraz określenie, czy zauważoną poprawę można utrzymać z pomocą dalszego leczenia oraz bez niego. Należy także sprawdzić, czy czerwone światło o niskiej mocy oddziałuje na patologiczną krótkowzroczność – piszą naukowcy w pracy opublikowanej w piśmie „JAMA Ophthalmology”.

Czerwone światło nie po raz pierwszy

Tematowi temu już wcześniej poświęcono rozmaite badania. Naukowcy z chińskiego Uniwersytetu Medycznego w Xuzhou dokonali ich przeglądu. W 2023 roku przedstawili wyniki metaanalizy opracowań poświęconych działaniu czerwonego światła na rozwijającą się krótkowzroczność. Zakwalifikowali do niej osiem projektów badawczych z udziałem prawie 2 tys. dzieci i nastolatków. Jak stwierdzili, u młodych osób poddawanych terapii świetlnej postępy krótkowzroczności w ciągu 6 miesięcy były średnio o 0,68 dioptrii mniejsze.

– Nasza metaanaliza pokazuje, że terapia czerwonym światłem o niskim natężeniu może być efektywnym sposobem spowalniania postępów krótkowzroczności – piszą naukowcy na łamach „American Journal of Ophthalmology”.

Badacze przestrzegają zarazem, że do uzyskanych przez nich wyników należy podchodzić z pewnym dystansem.

– Przedstawiane w badaniach dowody mają niski stopień pewności. Potrzebne są większe i lepiej zrandomizowane badania kliniczne z dwuletnim okresem obserwacji, tak aby uzupełnić obecny stan wiedzy i opracować pewniejsze zalecenia medyczne – twierdzą chińscy specjaliści.

Leki okulistyczne są dostępne. Czas na poprawę organizacji leczenia ►Współczesna okulistyka, zwłaszcza w zakresie cywilizacyjnych chorób oczu, to nowoczesne leki i coraz bardziej przyjazne pacjentom terapie. Jak podkreślali uczestnicy sesji poświęconej okulistyce podczas konferencji Priorities and Challenges in Polish and European Drug Policy 2024, w Polsce jest pełna dostępność nowoczesnych technologii lekowych, jednak można jeszcze sporo poprawić w organizacji leczenia.

Uniwersalna metoda czy rozdmuchane nadzieje?

Przybywa doniesień o tym, że czerwone światło może pomagać także w różnych innych schorzeniach oczu, w tym w związanym z wiekiem zwyrodnieniu plamki żółtej (AMD) czy retinopatii cukrzycowej. Trzeba jednak zaznaczyć, że niemała część tych badań jest finansowana przez firmy, które produkują przeznaczone do tego typu terapii urządzenia.

Aby bliżej przyjrzeć się zasadności użycia terapii świetlnej w różnych przypadłościach okulistycznych, naukowcy z Uniwersytetu w Cagliari i innych włoskich ośrodków przeanalizowali literaturę naukową. Przeprowadzona przez nich analiza uwzględniała takie zaburzenia, jak choroby powierzchni oka, związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej, retinopatia cukrzycowa, krótkowzroczność, ambliopia (tzw. leniwe oko) czy jaskra. Po przejrzeniu ponad 450 publikacji naukowcy wybrali 50 prac do analizy.

Rezultaty wskazują na prawdopodobną wartość oddziaływania światłem w niektórych sytuacjach, lecz w odniesieniu do innych skłaniają do sceptycyzmu i ostrożności.

– Wyniki dotyczące chorób powierzchni oka są wsparte obszerną literaturą, co oznacza nowe możliwości dla wykorzystania tej technologii nie tylko w leczeniu zespołu suchego oka czy zapaleń gruczołów tarczkowych, ale także w profilaktyce wprowadzanej po operacji katarakty – stwierdzają badacze na łamach magazynu „Applied Sciences”. Zaraz jednak dodają, że „rola fotobiomodulacji w innych obszarach okulistyki jest bardziej dyskusyjna”.

Okulistyka – musimy utrzymać dostępność do nowoczesnych lekówWspółczesna okulistyka, zwłaszcza w zakresie cywilizacyjnych chorób oczu, to nowoczesne leki i przyjaźniejsze pacjentom terapie. Uczestnicy sesji dotyczącej okulistyki podczas Priorities and Challenges in Polish and European Drug Policy podkreślali, że w Polsce jest pełna dostępność do nowoczesnych technologii, jednak można jeszcze poprawić organizację leczenia.

Rozbieżności w sile dowodów

Autorzy analizy zwracają uwagę m.in. na rozbieżności w sile dowodów na skuteczność czerwonego światła w terapii AMD. Podkreślają, że niektórym badaniom prowadzonym pod tym kątem brakowało podstawowych elementów, takich jak randomizacja, kontrola z użyciem placebo czy użycie odpowiednio dużej próby.

Rozbieżności w wynikach mogą mieć też związek z różniącymi się warunkami początkowymi badań. Szczególnie słabe dowody mają dotyczyć korzystnego działania światła na tworzenie się w siatkówce leżących u podstaw AMD złogów – tzw. druzów. Według włoskich naukowców potrzebne są badania z większą liczbą ochotników i bardziej precyzyjnymi pomiarami. Jeśli chodzi o retinopatię cukrzycową, to leczenie tej choroby z pomocą czerwonego światła może co najwyżej stanowić „odległą perspektywę”. W przypadku leniwego oka badacze mówią natomiast o „kontrowersyjnej wartości” terapii światłem.

– Należy podkreślić, że obecnie literatura nie dostarcza wystarczających danych, aby z pewnością stwierdzić potencjalną rolę fotomodulacji w leczeniu różnych schorzeń okulistycznych. Nie możemy wykluczyć długoterminowych skutków ubocznych ani zapewnić, że obiecujące wyniki uzyskane w różnych badaniach utrzymają się w czasie. W niedalekiej przyszłości standaryzowane protokoły dotyczące liczby i odstępów między sesjami, stosowanych parametrów oraz rodzaju światła, w połączeniu z rygorystycznymi kryteriami doboru pacjentów, pozwolą zdobyć bardziej solidne dowody na rolę fotomodulacji w terapii chorób oczu – podsumowują naukowcy.