Kto i dlaczego przestaje stosować GLP-1?

Jak sugerują nowe badania, większość osób z nadwagą lub otyłością, którym przepisano stosowanie leków GLP-1, odstawiła je w ciągu roku. Wyższy odsetek rezygnacji z leczenia odnotowano wśród osób bez cukrzycy typu 2 (T2D). Istotnie związane z przerwaniem stosowania była utrata masy ciała i zdarzenia niepożądane. Ponowne przybieranie na wadze prowadziło z kolei do ponownego rozpoczęcia stosowania GLP-1.

• Dane z elektronicznej dokumentacji medycznej ponad 125 tys. dorosłych, którzy rozpoczęli leczenie GLP-1 w Stanach Zjednoczonych, wykazały, że nieco ponad połowa zaprzestała stosowania GLP-1 po roku
• Działania niepożądane były najczęstszą przyczyną przerwania leczenia u osób z cukrzycą, podczas gdy „zbyt wysokie koszty leczenia” były częstszym powodem u osób bez cukrzycy
• Jak wynika z badania, osoby bez cukrzycy typu 2 rzadziej ponownie rozpoczynały stosowanie GLP-1 w ciągu roku od zaprzestania ich stosowania
• Wyniki badania opublikowano 31 stycznia 2025 r. w czasopiśmie „JAMA Network Open” 

Dlaczego pacjenci przerywają i ponownie rozpoczynają leczenie?

—  Poprzednie badania analizowały wskaźniki przerwania leczenia GLP-1, ale uważa się, że dopiero najnowsze dane skupiają się na ponownym rozpoczęciu leczenia, a także badają możliwe powody, dla których pacjenci przerywają i ponownie zaczynają przyjmować leki – powiedziała autorka badania, dr Patricia J. Rodriguez, naukowiec ds. badań stosowanych w Truveta, Inc., Bellevue z Waszyngtonu.

– Leki GLP-1 zmieniły sposób, w jaki lekarze leczą cukrzycę typu 2 i otyłość. Celem naszych badań, opartych na rzeczywistych danych, było lepsze zrozumienie sposobu stosowania tych leków w codziennej praktyce oraz barier, z jakimi pacjenci mogą się mierzyć, próbując je stosować w sposób ciągły. Myślę, że te odkrycia naprawdę podkreślają potrzebę współpracy zespołów klinicznych i pacjentów w celu oceny potrzeb pacjenta i dostosowania planu leczenia uwzględniającego niektóre bariery, które mogą utrudniać dalsze przyjmowanie leków, w tym skutki uboczne, dostępność cenową lub utratę wagi – zaznaczyła ekspertka.

Potrzebujemy strategii zarządzania skutkami ubocznymi

– Te spostrzeżenia podkreślają potrzebę strategii zarządzania skutkami ubocznymi i poprawy przestrzegania zaleceń przez pacjentów. Spersonalizowane plany leczenia, które obejmują cele dotyczące utraty wagi specyficzne dla pacjenta, mogą pomóc w poprawie przestrzegania przez pacjentów w dłuższej perspektywie – stwierdził jeden z autorów badania, dr n. med. Ezekiel Emanuel, współdyrektor Healthcare Transformation Institute, University of Pennsylvania z Filadelfii.

– Ponadto badanie wykazało, że przyrost masy ciała po zaprzestaniu leczenia był silnie związany z ponownym rozpoczęciem terapii GLP-1, co sugeruje, że wielu pacjentów może potrzebować długoterminowej terapii w celu utrzymania utraty masy ciała – zauważyli badacze.

GLP-1 leczą nie tylko cukrzycęBadania kliniczne dostarczają przekonujących dowodów na to, że agoniści receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1) wykraczają poza rolę leczenia wyłącznie cukrzycy typu 2.

Populacja badawcza obejmowała ponad 125 tys. osób

Dane ze świata rzeczywistego ujawniły wzorce zaprzestania i ponownego rozpoczęcia leczenia GLP-1. Odkrycia te pochodzą z danych firmy Truveta Data, która gromadzi i stale aktualizuje dane z elektronicznych dokumentacji medycznych z 30 amerykańskich systemów opieki zdrowotnej, obejmujące dane dotyczące przepisywania i wydawania leków, dane kliniczne i demograficzne oraz notatki kliniczne, a także powiązania z innymi danymi, w tym z danymi o społecznych uwarunkowaniach zdrowia.

Populacja badawcza obejmowała 125 474 dorosłych z nadwagą lub otyłością, którzy rozpoczęli leczenie GLP-1 (liraglutyd, semaglutyd lub tirzepatid) w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2023 r. Spośród nich 61 proc. (76 524) miało cukrzycę typu 2, podczas gdy 39 proc. (48 950) jej nie miało.

Ogółem 112 634 pacjentów było obserwowanych co najmniej przez rok, a 48 099 co najmniej przez 2 lata. Łącznie 53,6 proc. pacjentów przerwało stosowanie GLP-1 przed upływem roku, a 72,2 proc. przed upływem 2 lat.

– Jest tak duże zainteresowanie tymi lekami, że odkrycie, że większość pacjentów przerwała ich stosowanie w ciągu roku, było dla nas zaskoczeniem – skomentował Rodriguez.

Wskaźniki zaprzestania leczenia po roku były znacząco niższe wśród osób z cukrzycą typu 2, zaledwie 46,5 proc. w porównaniu z 64,8 proc. u osób bez cukrzycy typu 2. Po 2 latach wskaźniki te wynosiły odpowiednio 64,1 proc. i 84,4 proc.

Czynniki istotnie związane z przerwaniem leczenia obejmowały wiek 65 lat lub starszy, ze współczynnikami ryzyka 1,28 wśród osób z T2D i 1,18 wśród osób bez. Wyższe dochody były stopniowo związane z niższym prawdopodobieństwem przerwania leczenia wśród osób z T2D, ze współczynnikiem ryzyka 0,72 dla osób z dochodami powyżej 80 tys. USD w porównaniu z osobami z dochodami poniżej 30 tys. USD.

Większa utrata masy ciała podczas leczenia GLP-1 wiązała się również z mniejszym prawdopodobieństwem zaprzestania przyjmowania leków, przy czym 1-proc. utrata masy ciała wiązała się z o 3,1 proc. niższym prawdopodobieństwem zaprzestania przyjmowania leków wśród osób z cukrzycą typu 2 i o 3,3 proc. niższym prawdopodobieństwem wśród osób bez cukrzycy typu 2.

Umiarkowane lub ciężkie zdarzenia żołądkowo-jelitowe (GI) również przewidywały przerwanie leczenia, zarówno u osób z T2D (wskaźnik ryzyka 1,38), jak i u osób bez (wskaźnik ryzyka 1,19).

Zgodnie z notatkami klinicznymi działania niepożądane były najczęstszą przyczyną przerwania leczenia u osób z T2D, podczas gdy „zbyt wysokie koszty leczenia” były częstszym powodem u osób bez T2D.

Analogi GLP-1 mogą zrewolucjonizować leczenie chorób przewlekłych?– Przybywa wskazań do stosowania analogów GLP-1 i to w chorobach powszechnie występujących, gdzie do tej pory pacjenci nie mieli skutecznej opcji terapeutycznej. Mowa o otyłości, demencji czy alkoholizmie – mówi „Menedżerowi Zdrowia” prof. dr hab. n. med. Leszek Czupryniak, kierownik Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.  

Spośród niemal 82 tys. pacjentów, którzy przerwali leczenie, 40 proc. ponownie zaczęło przyjmować GLP-1

Spośród 81 919 pacjentów, którzy przerwali przyjmowanie GLP-1 RA, 51,0 proc. (41 792) zostało włączonych do analizy ponownego rozpoczęcia leczenia. Wskaźniki ponownego rozpoczęcia leczenia w ciągu roku od zaprzestania leczenia wyniosły 47,3 proc. u osób z cukrzycą typu 2 w porównaniu z 36,3 proc. u osób bez cukrzycy.

Czynnikami istotnie związanymi z ponowną inicjacją były niższe prawdopodobieństwo wśród osób w wieku 65 lat i starszych (współczynnik ryzyka 0,88) oraz 1-proc. przyrost masy ciała od momentu przerwania leczenia, co wiązało się ze zwiększonym o 2,3 proc. prawdopodobieństwem ponownej inicjacji u osób z cukrzycą typu 2 i ze zwiększonym o 2,8 proc. prawdopodobieństwem u osób bez cukrzycy typu 2.

Umiarkowane lub ciężkie działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego występujące podczas początkowego leczenia przewidywały mniejsze prawdopodobieństwo ponownego rozpoczęcia leczenia u osób z cukrzycą typu 2 i bez niej (odpowiednio współczynniki ryzyka 0,86 i 0,82).

– W miarę jak będzie dostępnych więcej danych na temat przyczyn przerwania leczenia nowymi lekami GLP-1 i tego, jak wczesne lub późne przerwanie przyjmowania tych leków wpływa na wyniki kliniczne w rzeczywistych warunkach, lekarze będą lepiej przygotowani do omawiania tych aspektów ze swoimi pacjentami i pomagania im w wyborze najlepszej dla nich opcji leczenia – podsumowali eksperci.