Progresja NAFLD a dieta bogata w czerwone mięso
Redaktor: Karolina Gawarzewska
Data: 23.12.2020
| Tagi: | NAFLD, mikrobiota, dieta, miażdżyca |
N-tlenek trimetyloaminy (TMAO) nowy marker miażdżycy i zdarzeń sercowo-naczyniowych, czyli jak dieta bogata w czerwone mięso wpływa na chorych z NAFLD.
N-tlenek trimetyloaminy to wywodzący się z mikrobioty metabolit przyczyniający się do rozwoju choroby sercowo-naczyniowej (CVD – ang. cardiovascular disease) u pacjentów z rozpoznaną niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby NAFLD (ang. non-alcoholic fatty liver disease).
Niedawno odkryto drobnoustroje jelitowe, które jawią się, jako potencjalnie ważni gracze w chorobach układu krążenia. Niektóre komensale przekształcają składniki odżywcze, takie jak cholina lub karnityna, w trimetyloaminę (TMA), która jest metabolizowana w wątrobie przez monooksygenazy flawinowe do N-tlenku TMA (TMAO).
Dieta wzbogacona w L-karnitynę u ludzi skutkuje przekształceniem tego złożonego aminokwasu w TMAO, co finalnie staje się niekorzystne i sprzyja nasileniu zdarzeń sercowo-naczyniowych u pacjentów z rozpoznanym NAFLD. L-karnityna to związek, którego najwięcej znajduje się w mięsie i w nabiale. Wysokie wskaźniki L-karnityny dotyczą wieprzowiny, koniny, baraniny i dziczyzny. Tego niekorzystnego efektu nie zaobserwowano u wegan czy wegetarian. Co ciekawe, zaprzestanie spożywania czerwonego mięsa zmniejszyło poziomy TMAO w ciągu 4 tygodni.
Wiele badań wykazało, że wyższe krążące poziomy TMAO są związane z niekorzystnymi następstwami sercowo-naczyniowymi CVD. Ponadto niektóre metaanalizy potwierdziły silny związek między poziomami krążącego TMAO a ryzykiem zgonu oraz zdarzeniami CVD niezakończonymi zgonem. Pacjenci z udarem niedokrwiennym wykazują również wyższe poziomy TMAO w porównaniu do zdrowych pacjentów z grup kontrolnych. Zwiększone poziomy TMAO także korelują ze zwiększoną śmiertelnością z powodu CVD u pacjentów z istniejącą chorobą tętnic obwodowych. Jak dotąd istnieje tylko kilka badań analizujących krążące poziomy TMAO w kohortach z NAFLD. W badaniu oceniającym 60 pacjentów z potwierdzoną biopsją NAFLD wysnuto wniosek, iż większe nasilenie NAFLD wiązało się z wyższymi poziomami TMAO.
Coraz częściej przyjmuje się, że krążące poziomy TMAO są znaczącym biomarkerem zdarzeń sercowo-naczyniowych, które stają się najczęstszymi przyczynami śmierci wśród chorych z NAFLD. Ponadto wykazano zarówno klinicznie, jak i eksperymentalnie związek pomiędzy wysokimi stężeniami TMAO a zdarzeniami zakrzepowymi, ponieważ TMAO zmienia sygnalizację wapniową w płytkach krwi oraz zwiększa zdolność reagowania i potencjał zakrzepowy in vivo w różnych modelach zwierzęcych. Zaobserwowano związek pomiędzy tworzeniem się skrzepliny, a indukowaną dietą odpowiedzią płytek krwi.
W innym badaniu zaobserwowano kształt litery U dla związku między poziomami TMAO a ryzykiem śmiertelności u pacjentów z ostrą żylną chorobą zakrzepowo-zatorową.
Jedno z ostatnich badań wykazało, że TMAO wpływa na autonomiczny układ nerwowy serca, sprzyjając komorowym zaburzeniom rytmu wywołanym niedokrwieniem.
Inny sposób działania TMAO wskazuje na endoplazmatyczną kinazę stresu reticulum PERK (tj. kinazę białkową RNA podobną do endoplazmatycznej kinazy retikulum). PERK jest receptorem dla TMAO i jego wiązanie powoduje aktywację PERK oraz indukcję czynnika transkrypcyjnego FoxO1, kluczowego czynnika w zaburzeniach metabolicznych. Co ciekawe, TMAO może bezpośrednio aktywować prozapalne szlaki metaboliczne, ponieważ reguluje w górę takie markery jak NLRP3 i NF-κB (ang. nuklear faktor – κB; czynnik jądrowy κB), a tym samym sprzyja zwapnieniu tętnic. Tak więc TMAO staje się kluczowym markerem miażdżycy i potencjalnie chorób układu krążenia związanych z NAFLD.
Artykuł powstał na podstawie
Targher G. et al.: NAFLD and increased risk of cardiovascular disease: clinical associations, pathophysiological mechanisms and pharmacological implications. Gut 2020;69:1691–1705. doi:10.1136/gutjnl-2020-320622.
Opracowała:
Dr n.med. Anita Bania
PRO-M9-11-2020
Niedawno odkryto drobnoustroje jelitowe, które jawią się, jako potencjalnie ważni gracze w chorobach układu krążenia. Niektóre komensale przekształcają składniki odżywcze, takie jak cholina lub karnityna, w trimetyloaminę (TMA), która jest metabolizowana w wątrobie przez monooksygenazy flawinowe do N-tlenku TMA (TMAO).
Dieta wzbogacona w L-karnitynę u ludzi skutkuje przekształceniem tego złożonego aminokwasu w TMAO, co finalnie staje się niekorzystne i sprzyja nasileniu zdarzeń sercowo-naczyniowych u pacjentów z rozpoznanym NAFLD. L-karnityna to związek, którego najwięcej znajduje się w mięsie i w nabiale. Wysokie wskaźniki L-karnityny dotyczą wieprzowiny, koniny, baraniny i dziczyzny. Tego niekorzystnego efektu nie zaobserwowano u wegan czy wegetarian. Co ciekawe, zaprzestanie spożywania czerwonego mięsa zmniejszyło poziomy TMAO w ciągu 4 tygodni.
Wiele badań wykazało, że wyższe krążące poziomy TMAO są związane z niekorzystnymi następstwami sercowo-naczyniowymi CVD. Ponadto niektóre metaanalizy potwierdziły silny związek między poziomami krążącego TMAO a ryzykiem zgonu oraz zdarzeniami CVD niezakończonymi zgonem. Pacjenci z udarem niedokrwiennym wykazują również wyższe poziomy TMAO w porównaniu do zdrowych pacjentów z grup kontrolnych. Zwiększone poziomy TMAO także korelują ze zwiększoną śmiertelnością z powodu CVD u pacjentów z istniejącą chorobą tętnic obwodowych. Jak dotąd istnieje tylko kilka badań analizujących krążące poziomy TMAO w kohortach z NAFLD. W badaniu oceniającym 60 pacjentów z potwierdzoną biopsją NAFLD wysnuto wniosek, iż większe nasilenie NAFLD wiązało się z wyższymi poziomami TMAO.
Coraz częściej przyjmuje się, że krążące poziomy TMAO są znaczącym biomarkerem zdarzeń sercowo-naczyniowych, które stają się najczęstszymi przyczynami śmierci wśród chorych z NAFLD. Ponadto wykazano zarówno klinicznie, jak i eksperymentalnie związek pomiędzy wysokimi stężeniami TMAO a zdarzeniami zakrzepowymi, ponieważ TMAO zmienia sygnalizację wapniową w płytkach krwi oraz zwiększa zdolność reagowania i potencjał zakrzepowy in vivo w różnych modelach zwierzęcych. Zaobserwowano związek pomiędzy tworzeniem się skrzepliny, a indukowaną dietą odpowiedzią płytek krwi.
W innym badaniu zaobserwowano kształt litery U dla związku między poziomami TMAO a ryzykiem śmiertelności u pacjentów z ostrą żylną chorobą zakrzepowo-zatorową.
Jedno z ostatnich badań wykazało, że TMAO wpływa na autonomiczny układ nerwowy serca, sprzyjając komorowym zaburzeniom rytmu wywołanym niedokrwieniem.
Inny sposób działania TMAO wskazuje na endoplazmatyczną kinazę stresu reticulum PERK (tj. kinazę białkową RNA podobną do endoplazmatycznej kinazy retikulum). PERK jest receptorem dla TMAO i jego wiązanie powoduje aktywację PERK oraz indukcję czynnika transkrypcyjnego FoxO1, kluczowego czynnika w zaburzeniach metabolicznych. Co ciekawe, TMAO może bezpośrednio aktywować prozapalne szlaki metaboliczne, ponieważ reguluje w górę takie markery jak NLRP3 i NF-κB (ang. nuklear faktor – κB; czynnik jądrowy κB), a tym samym sprzyja zwapnieniu tętnic. Tak więc TMAO staje się kluczowym markerem miażdżycy i potencjalnie chorób układu krążenia związanych z NAFLD.
Artykuł powstał na podstawie
Targher G. et al.: NAFLD and increased risk of cardiovascular disease: clinical associations, pathophysiological mechanisms and pharmacological implications. Gut 2020;69:1691–1705. doi:10.1136/gutjnl-2020-320622.
Opracowała:
Dr n.med. Anita Bania
PRO-M9-11-2020
Patronat naukowy Akademii: