Wytknęli zwiększające się długi

Kolejne plany wyciągnięcia Instytutu Psychiatrii i Neurologii z zapaści finansowej się nie powiodły. Urzędnicy z Najwyższej Izba Kontroli wytknęli IPiN brak rzetelnego monitorowania planów finansowych, problemy z windykacją należności oraz niegospodarne decyzje dotyczące zaciągania kredytów i pożyczek. Wydaje się, że zadłużenie i ponoszona corocznie strata finansowa mogą zagrażać działalności instytutu w dotychczasowej formie.    

• NIK przeprowadziła kontrolę Instytutu Psychiatrii i Neurologii w latach 2021–2024, w której wykazała rosnące zadłużenia oraz nieskuteczne działania restrukturyzacyjne
• Pomimo prób podejmowanych przez kolejnych dyrektorów nie udało się osiągnąć pozytywnego wyniku finansowego ani zahamować rosnącego zadłużenia
• Do dyrektora Instytutu Psychiatrii i Neurologii skierowano jedenaście wniosków pokontrolnych w sprawie usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości

Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła gospodarkę finansową i zarządzanie mieniem w latach 2021–2024 (do15 października). Plany finansowe IPiN w latach 2021–2022 nie były ustalane w terminach umożliwiających ich realizację od 1 stycznia danego roku ani nie były odpowiednio monitorowane, co skutkowało brakiem ich aktualizacji mimo przekroczenia zarówno przychodów, jak i kosztów.

Niespłacone pożyczki i zobowiązania

Działania podejmowane przez kolejnych dyrektorów IPiN, mające na celu zracjonalizowanie kosztów działalności oraz zbilansowanie przychodów i kosztów, okazały się nieskuteczne. Nieefektywne działania restrukturyzacyjne skutkowały brakiem płynności finansowej i zaciąganiem zobowiązań najpierw w bankach, a następnie w instytucjach pozabankowych. Według stanu na 30 czerwca 2024 r. instytut miał zobowiązania pożyczkowe na kwotę przekraczającą 112 mln zł oraz zobowiązania wymagalne wobec innych podmiotów w kwocie ponad 18 mln zł.

Projekty badawcze prowadzone prawidłowo, ale bez korzyści ekonomicznych

W trakcie kontroli ustalono, że dominującym obszarem aktywności instytutu była działalność medyczna i udzielanie świadczeń zdrowotnych. W latach 2021–2024 [pierwsze półrocze – red.] w IPiN prowadzono badania naukowe i prace rozwojowe, których tematyka była zgodna z zakresem działania placówki. Z efektów tych badań korzystano w działalności klinicznej i edukacyjnej. Instytut prawidłowo wykorzystywał i rozliczał środki finansowe pozyskane na prowadzenie projektów badawczych. NIK zwrócił jednak uwagę, iż żaden z zakończonych w okresie objętym kontrolą projektów badawczych nie przyniósł korzyści ekonomicznych.

Liczba publikacji w latach 2021–2022 spadała, na co miała wpływ zmniejszająca się liczba pracowników naukowych. Instytut nie komercjalizował również wyników badań naukowych. W wyniku ewaluacji poziomu naukowego i jakości prowadzonych badań oraz prac rozwojowych IPiN uzyskał w dyscyplinie nauki medyczne kategorię naukową B+, tj. niższą niż miał wcześniej.

Uratujemy IPiN Instytut Psychiatrii i Neurologii jest zadłużony na ponad 150 mln zł. – Musimy położyć na stole plan naprawczy i zrealizować go, by Bank Gospodarstwa Krajowego mógł dać instytutowi długoterminowy, nisko oprocentowany kredyt – podkreśliła minister zdrowia Izabela Leszczyna, uspokajając przy tym, że uratuje IPiN.

Dane w Rejestrze Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą niezgodne ze stanem faktycznym

Zakres prowadzonej przez instytut działalności leczniczej odpowiadał kwalifikacjom zatrudnionego personelu medycznego oraz posiadanej aparaturze i sprzętowi medycznemu jednak nie był zgodny z danymi w Rejestrze Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą. Trzy poradnie i oddział dzienny figurowały w rejestrze, mimo że takich komórek organizacyjnych nie było w strukturze instytutu.

Nierzetelnie przeprowadzano konkursy o udzielanie świadczeń zdrowotnych. Zamówień udzielano z naruszeniem przepisów ustawy o działalności leczniczej, ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy Prawo zamówień publicznych.

Instytut Problemów i Nerwów Mimo zapewnień minister zdrowia, że Instytut Psychiatrii i Neurologii zadłuża się od dziesięciu lat, jeden z byłych zarządzających podmiotem podaje, że poważne kłopoty są dopiero od 2021 r., sugerując przy tym, że kredytowanie nie jest dobre. 

Nieprawidłowości finansowe i prawne

Pozostałe stwierdzone nieprawidłowości polegały między innymi na:

• niedostosowaniu statutu instytutu do obowiązujących przepisów prawa,
• niezaktualizowaniu wewnętrznych aktów prawnych,
• nienależnie wypłaconym wynagrodzeniu pracownikom przebywającym na urlopach bezpłatnych w kwocie 33 tys. zł,
• niespisaniu z ewidencji księgowej należności przedawnionych w kwocie ponad 50 tys. zł,
• niezrealizowaniu wniosków po kontrolach ministra zdrowia,
• nierzetelnej weryfikacji umów cywilnoprawnych,
• niezasadnym finansowaniu Fundacji IPiN,
• nieterminowym zgłaszaniu zmian w Rejestrze Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą.

Jedenaście wniosków pokontrolnych

Do dyrektora Instytutu Psychiatrii i Neurologii skierowano jedenaście wniosków pokontrolnych w sprawie usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. 

Wystąpienie pokontrolne poniżej.

Przeczytaj także: „IPiN chwieje się w posadach”.