Czy powinno się wykonywać biopsję ognisk przerzutowych u kobiet chorych na zaawansowanego raka piersi?

Badacze wykazali, że w ogniskach przerzutowych raka piersi może być odmienny fenotyp komórkowy niż w ognisku pierwotnym, co przekłada się na inna decyzję terapeutyczną u kobiet chorych na ten nowotwór. Konwersję receptorów estrogenowych (ER) w ogniskach przerzutowych z dodatniej (ER+) na ujemną (ER–) zaobserwowano w 11-36% przypadków; konwersję z ER– na ER+ zanotowano w 14-25%, natomiast zmianę HER2– na HER2+ obserwowano w 4,6-5,9% przypadków; HER2+ na HER2– w 12,5-15%.

Leczenie raka piersi z przerzutami ma charakter paliatywny tzn. że głównym celem terapii jest wydłużenie życia, zmniejszenie dolegliwości związanych z chorobą oraz poprawa jakości życia. Dlatego przy wyborze metody leczenia zawsze w pierwszej kolejności należy rozważyć hormonoterapię, która jest mniej toksyczna niż chemioterapia. Hormonoterapię stosuje się u chorych, u których nowotwór wykazuje ekspresję receptorów hormonalnych (estrogenowych i progesteronowych). Dodatkowo wybierając tę formę terapii należy zwrócić uwagę na czas jaki upłynął od leczenia pierwotnego do nawrotu choroby (okres ponad 2 lat), a także na dynamikę choroby (wolny wzrost). Przerzuty do tkanek miękkich, kości czy bezobjawowe zmiany o niewielkiej masie w narządach wewnętrznych także będą wskazaniem do hormonoterapii. Chemioterapię należy rozpocząć u chorych z szybko postępującą chorobą i z objawowymi przerzutami do narządów miąższowych, a także u chorych, u których nie stwierdza się obecności receptorów hormonalnych na powierzchni komórek nowotworowych. W przypadku nadekspresji lub amplifikacji genu HER2 (human epidermal growth factor receptor 2 – receptor ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu 2) należy dołączyć do chemioterapii trastuzumab lub lapatynib.
W codziennej praktyce klinicznej nie przeprowadza się weryfikacji stanu receptorów hormonalnych i HER2 w ogniskach przerzutowych a decyzja terapeutyczna podejmowana jest na podstawie wyjściowego wyniku immunohistochemicznego/FISH ogniska pierwotnego.

Podczas 46 spotkania ASCO (2010) zaprezentowano 3 prace, w których wykazano, że w ogniskach przerzutowych może być odmienny fenotyp komórkowy niż w ognisku pierwotnym, co przekłada się na inna decyzję terapeutyczną u kobiet chorych na zaawansowanego raka piersi.
Badacze zaobserwowali, że najczęściej dochodzi do konwersji ekspresji receptorów hormonalnych. Konwersję receptorów estrogenowych (ER) w ogniskach przerzutowych z dodatniej (ER+) na ujemną (ER–) zaobserwowano w 11- 36% przypadków; konwersję z ER– na ER+ zanotowano w 14 - 25%. Ogółem niezgodność ER dotyczyła 12-35% badanego materiału, natomiast w przypadku receptorów progesteronowych (PgR) 34-48%. Wykazano także, że utrata receptorów steroidowych w ognisku przerzutowym pogarsza rokowanie chorej. Rzadziej natomiast obserwowano zmianę fenotypu HER2, szczególnie guzów „potrójnie negatywnych”. Konwersję HER2– na HER2+ obserwowano w 4,6-5,9% przypadków; HER2+ na HER2– w 12,5-15%. Uważa się, że zmiana fenotypu może wynikać z heterogenności guza oraz selekcji opornych klonów komórkowych w wyniku leczenia systemowego (utrata ER/PgR spowodowana leczeniem hormonalnym lub HER2 pod wpływem terapii trastuzumabem). Nie można wykluczyć także, że różnice są spowodowane sposobem utrwalania materiału pooperacyjnego.
Wyniki powyższych badań przeprowadzonych na licznym materiale (255, 258 i 486 chorych kobiet) wskazują, iż w przypadku wznowy choroby uzasadnione jest wykonanie biopsji celem weryfikacji fenotypu przerzutu.