Narażenie na zakażenie HIV – kiedy zmiana w przepisach?

Ministerstwo Zdrowia apeluje do resortu sprawiedliwości o zmianę w zapisie art. 161 Kodeksu karnego, który mówi o karze za celowe narażenie innych osób na transmisję wirusa HIV oraz innych chorób zakaźnych i wenerycznych. Zdaniem MZ przepis powinien być bardziej ogólny.

• Eksperci twierdzą, że wymienianie zakażenia HIV jako jedynego wyodrębnionego w artykule, jest stygmatyzujące i krzywdzące
• Poza wykreśleniem HIV z przepisu, ministerstwo postuluje też złagodzenie maksymalnego wymiaru kary do jego pierwotnej wersji, czyli odejścia od 5 na rzecz 3 lat
• Ministerstwo Sprawiedliwości zapytane o ewentualną zmianę przepisu odpowiedziało, że resort nie prowadzi takich prac. Na razie trwa dyskusja międzyresortowa

Obecnie art. 161 Kodeksu karnego brzmi: „Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV lub dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie tym wirusem lub taką chorobą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5".

Zdaniem Anny Marzec-Bogusławskiej, szefowej Krajowego Centrum ds. AIDS, przepis powinien zostać zmodyfikowany.

– Nie ma podstaw, żeby zakażenia HIV jako jedyne były wyodrębnione w tym artykule - jest to stygmatyzujące i krzywdzące. Wystarczy, by podlegały one pod ogólną regulację mówiącą o świadomym narażeniu na zakażenie chorobą zakaźną. Walka ze stygmatyzacją osób zakażonych jest priorytetem wielu programów wspierania osób z HIV, także na forum międzynarodowym – powiedziała Anna Marzec-Bogusławska. Dodała, że rekomendacje te zostały przesłane do Ministerstwa Sprawiedliwości.

Wniosek resortu zdrowia już w lutym br. został skierowany do Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego przy Ministrze Sprawiedliwości. Zawiera propozycję złagodzenia wymiaru kary i jej dostosowania do aktualnej wiedzy medycznej w zakresie HIV/AIDS oraz wiedzy prawnej.

Ministerstwo postuluje złagodzenie maksymalnego wymiaru kary

MZ zaproponowało nową treść art. 161: „Kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie tym wirusem lub taką chorobą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 3".

Oznacza to, że poza wykreśleniem HIV z przepisu, ministerstwo postuluje też złagodzenie maksymalnego wymiaru kary do jego pierwotnej wersji, czyli odejścia od 5 na rzecz 3 lat.

Według MZ obecny wymiar kary to znacznie więcej niż było pierwotnie, w latach 90. XX w. „Przy czym wiedza medyczna, dostępność środków zapobiegających zakażeniom, wiedza ogółu społeczeństwa o HIV/AIDS i sposobach zapobiegania zakażeniu oraz dostępność, jakość i skuteczność leczenia antyretrowirusowego końca XX w. i obecnie są nieporównywalne" - wyjaśnił resort w piśmie do Ministerstwa Sprawiedliwości.

MZ zaproponowało również, by złagodzić do 5 lat karę w paragrafie 3. tego artykułu, która obecnie przewiduje - w przypadku narażenia na zakażenie wielu osób - pozbawienie wolności od roku do 10 lat.

W uzasadnieniu skierowanym do Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego przy Ministrze Sprawiedliwości resort zdrowia opisał zmiany, jakie zaszły na przestrzeni lat w możliwościach leczenia osób zakażonych wirusem HIV.

– Nie ulega wątpliwości, że celowa i skuteczna transmisja HIV na osobę w celu zniszczenia jej zdrowia stanowi działanie o charakterze przestępczym. Jednakże, przypadki celowej i świadomej transmisji wirusa są niezwykle rzadkie, podobnie jak przypadki zaniedbań ze strony pracowników ochrony zdrowia – podkreślił.

Jak wynika ze statystyk policji: liczba stwierdzonych przestępstw narażenia na chorobę wywołaną wirusem HIV, zakaźną lub weneryczną (art. 161 par. 1-2) w latach 1999-2020 w żadnym roku nie przekroczyła 20, a średnio wyniosła 13 rocznie.

– Tego rodzaju czyny mogą być ścigane na podstawie innych, ogólnych przepisów prawa, co powoduje, że zbędne staje się zachowanie istniejących lub tworzenie dodatkowych przepisów dotyczących wyłącznie HIV – zaznaczyło MZ. Dodało, że obecne możliwości leczenia osób z HIV dają 96 proc. redukcję ryzyka transmisji zakażenia, co oznacza, że leczenie pozwala na przerwanie łańcucha epidemiologicznego nowych zakażeń, poprawiając bezpieczeństwo populacji polskiej.

Trwa wymiana opinii pomiędzy resortami

Ministerstwo Sprawiedliwości zapytane o ewentualną zmianę przepisu odpowiedziało, że resort nie prowadzi takich prac. Niemniej, na kanwie postulatów Krajowego Centrum ds. AIDS, pomiędzy Ministrem Sprawiedliwości, a Ministrem Zdrowia trwa wymiana korespondencji i opinii, która dotyczy właśnie ewentualnych zmian w art. 161 par. 1 i 3 k.k.

Dopiero po zakończeniu tych ustaleń będzie możliwe stwierdzenie, czy w opisywanym przez Krajowe Centrum ds. AIDS zakresie, przepis będzie zmieniany - dodał Wydział Prasowy MS.

Przeczytaj i obejrzyj także: „Testy na HIV będą dostępne u lekarza rodzinnego ►”