123RF
Zogniskowane pole elektromagnetyczne o wysokiej intensywności – zastosowanie w medycynie estetycznej
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 02.10.2023
Źródło: Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny 3/2022 vol. 109
| Tagi: | pole elektromagnetyczne, medycyna estetyczna, liposukcja, Szymon Leonik, Michał Smoczok, Jakub Sazanów-Lubelski, Beata Bergler-Czop |
W pracy przeanalizowano wpływ zogniskowanego pola elektromagnetycznego o wysokiej intensywności na mięśnie szkieletowe i podskórną tkankę tłuszczową pacjentów z wyszczególnieniem zastosowań tej metody w medycynie estetycznej.
Autorzy: Szymon Leonik, Michał Smoczok, Jakub Sazanów-Lubelski i Beata Bergler-Czop z Katedry i Kliniki Dermatologii, Wydziału Nauk Medycznych, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Wprowadzenie
Liposukcja, inwazyjna metoda modelowania sylwetki i redukcji tkanki tłuszczowej, była czwartym najczęściej wykonywanym zabiegiem w dziedzinie medycyny estetycznej w Stanach Zjednoczonych w 2020 roku. Wykonano wówczas ponad 210 tysięcy takich zabiegów [1, 2]. Konieczność stosowania znieczulenia ogólnego jest prawdopodobnie powodem, dla którego metoda ta nie jest zalecana wszystkim pacjentom, zwłaszcza z chorobami przewlekłymi. Aktualnie dostępnych jest pięć nieinwazyjnych technik modelowania sylwetki zatwierdzonych przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration – FDA). Są to: laseroterapia, kriolipoliza, fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej, zogniskowane ultradźwięki o wysokiej intensywności (high-intensity focused ultrasound – HIFU) i zogniskowane pole elektromagnetyczne o wysokiej intensywności (high-intensity focused electromagnetic field – HIFEM). Każda z tych metod ma odmienne zastosowania [1, 3].
Do głównych zalet nieinwazyjnych metod modelowania sylwetki należą: względne bezpieczeństwo, szybkie procedury ze znacząco przyspieszonym uzyskaniem efektu oraz brak konieczności wykonywania nacięcia, które mogłoby ulegać bliznowaceniu [4]. Na kształt sylwetki wpływają trzy czynniki: stopień wiotkości skóry, objętość tłuszczu podskórnego oraz masa mięśniowa pod tkanką tłuszczową.
Znając oczekiwania pacjentów, ich cechy anatomiczne oraz ograniczenia wyżej wymienionych metod, można wybrać strategię, która pozwala na uzyskanie najlepszych rezultatów. Dotychczas jedyną metodą skutecznej aktywacji tkanki mięśniowej były ćwiczenia fizyczne i stymulacja elektryczna w ramach fizjoterapii [1]. Stymulacja elektromagnetyczna, w przeciwieństwie do stymulacji elektrycznej, nie wiąże się z ryzykiem bólu ani oparzenia. Technologia HIFEM wykorzystuje zasady stymulacji magnetycznej. Polega na zastosowaniu szybko zmieniających się pól magnetycznych o natężeniu do 2,5 T i częstotliwości 3 kHz. Generują one prąd elektryczny w tkance poddawanej zabiegowi, wywołując depolaryzację neuronów ruchowych, a także skurcze mięśni. Jeżeli częstotliwość stymulacji jest większa niż czas potrzebny na rozluźnienie mięśnia, następują supramaksymalne, mimowolne skurcze mięśni. Jest to bardzo silny stresor, który powoduje zmiany adaptacyjne w mięśniach szkieletowych i wzmożony metabolizm tkanki tłuszczowej [4]. Technologia HIFEM została zaaprobowana przez FDA do ściśle określonych wskazań, które, jak wynika z najnowszych doniesień, mogą w przyszłości ulec rozszerzeniu.[5–8].
W pracy przeanalizowano wpływ zogniskowanego pola elektromagnetycznego o wysokiej intensywności na mięśnie szkieletowe i podskórną tkankę tłuszczową pacjentów z wyszczególnieniem zastosowań tej metody w medycynie estetycznej. W celu wyodrębnienia literatury przedmiotu posłużono się bazą danych PubMed, wyszukując frazę: „high intensity focused electromagnetic”. Uzyskano 378 wyników. Po zawężeniu puli rekordów do prac opublikowanych po 2010 roku i dotyczących zastosowań w medycynie estetycznej uzyskano 17 wyników.
Standardowy program terapeutyczny obejmuje co najmniej cztery sesje po 20–30 minut, rozłożone równomiernie w czasie 2 tygodni. Aby utrzymać osiągnięty efekt, zaleca się następnie wykonywanie jednego zabiegu co 3–6 miesięcy. Nasilenie skurczów można regulować w zakresie od 0 do 100% (w zależności od wybranej mocy wyjściowej) i zwiększać aż do maksymalnego poziomu tolerowanego przez pacjenta. Celem jest osiągnięcie wartości 90–100%, którą toleruje większość pacjentów [3, 5].
W badaniach wykazano, że zmniejszeniu obwodu talii w następstwie zabiegu nie towarzyszyła istotna utrata masy ciała. Zmniejszenie obwodu talii może wynikać zarówno z redukcji tkanki tłuszczowej, jak i kompensacyjnej hipertrofii mięśniowej. Brak utraty masy po zabiegu wydaje się logicznym skutkiem, ponieważ ubytek masy tkanki tłuszczowej jest równoważony przez nabytą masę mięśniową. Warto również zauważyć, że gęstość tkanki tłuszczowej (900 kg/m3) różni się od gęstości mięśni (1100 kg/m3) [9]. Wyniki badań wykazały stopniowy wzrost grubości włókien mięśniowych oraz siły mięśniowej w czasie 6 miesięcy. Kolejną unikatową korzyścią dla mięśni, jaką zapewnia modelowanie sylwetki metodą HIFEM, jest zmniejszenie odstępu między mięśniami brzucha. Efekt ten obserwowano u 91% pacjentów [1, 3, 6, 10].
Rezultaty HIFEM w postaci redukcji tkanki tłuszczowej i hipertrofii mięśniowej można obserwować w badaniach obrazowych przy zastosowaniu metod ultrasonografii (USG), rezonansu magnetycznego (magnetic resonance imaging – MRI) i tomografii komputerowej (TK) [4, 10–15]. W analizowanym piśmiennictwie opisywano zmniejszenie obwodu talii o 1,74–7,0 cm. Różnica ta może być spowodowana wyjściowym wskaźnikiem masy ciała (body mass index – BMI) – im jest on niższy, tym mniejszą redukcję tego parametru obserwuje się u pacjentów [1, 6, 15].
Wyniki badań metodą MRI, która zapewnia największą dokładność analizy tkanek miękkich, wykazały średnią redukcję tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha o 14,3–19% podczas wizyty kontrolnej po pierwszym miesiącu od zabiegu oraz 20,2–23,3% po 3 miesiącach. Największy stopień redukcji podskórnej tkanki tłuszczowej stwierdzono w okolicy pod i nad pępkiem. Średni przyrost grubości mięśni po miesiącu obserwacji wyniósł 10,8–20,5%, a po 3 miesiącach 13,2–21,3%. Podczas pierwszej wizyty kontrolnej, po miesiącu od zabiegu, zaobserwowano zmniejszenie odstępu między mięśniami prostymi brzucha o 10,4–16,7%. Podczas wizyty kontrolnej po 3 miesiącach redukcja wyniosła 22,7%. U kilku pacjentów, którzy odbyli wizytę kontrolną po 6 miesiącach, stwierdzono średni stopień redukcji tkanki tłuszczowej o 17,6%, przyrost mięśni o 21,7% i zmniejszenie separacji mięśni brzucha o 23,2%. Rok po zabiegu wyniki badania MRI wykazały (w porównaniu z wartościami początkowymi): redukcję tkanki tłuszczowej o 14,63%, przyrost masy mięśni o 19,05% oraz zmniejszenie separacji mięśni prostych o 10,46%. Masa ciała nie uległa natomiast istotnej zmianie. Wyniki te nie są związane ani z dietą, ani z ćwiczeniami fizycznymi wykonywanymi przez pacjentów [4, 10, 12–15].
Na potrzeby pracy przyjęto następujące parametry: BMI < 18,50 kg/m2 określono jako wartość niską, 18,50–24,99 kg/m2 jako prawidłową/średnią, 25,00–29,99 kg/m2 jako wysoką, a > 30,00 kg/m2 jako bardzo wysoką. Osoby o BMI < 25 kg/m2 nie są odpowiednimi kandydatami do zabiegów, które polegają na redukcji tkanki tłuszczowej. Istotną kwestią przy wprowadzaniu technologii HIFEM było ustalenie, czy można ją stosować u pacjentów z niższym BMI, u których nie stwierdza się nadmiaru tkanki tłuszczowej, ale chcą poddać się zabiegowi modelowania sylwetki. U pacjentów o niższym wskaźniku BMI za poprawę odpowiada przyrost mięśni brzucha [6]. U pacjentów o niższym BMI stymulacja tkanki mięśniowej i redukcja podskórnej tkanki tłuszczowej przynoszą gorsze rezultaty pod względem zmniejszenia obwodu w talii, ale ogólne efekty modelowania sylwetki metodą HIFEM są lepsze [11]. Skuteczność leczenia może być mniej widoczna u pacjentów z wyższym BMI, co można wyjaśnić zmniejszeniem intensywności skurczów mięśni z uwagi na zwiększoną odległość cewki magnetycznej od tkanki docelowej. W innym badaniu nie stwierdzono jednak takiej zależności. Dlatego idealnym kandydatem do zabiegu może być osoba o niskim lub średnim BMI i mniej niż 2,5 cm podskórnej tkanki tłuszczowej. U pacjentów spoza tej grupy również obserwuje się zadowalające rezultaty, jednak dostępne są inne metody, które w ich przypadku dają lepszy efekt (np. kriolipoliza czy fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej) [3, 4, 10].
Dostępne wyniki świadczą o wysokim stopniu zadowolenia pacjentów z terapii – około 85–91% pacjentów zauważyło poprawę wyglądu brzucha, a 92% jest zadowolonych z leczenia po upływie 3 miesięcy [3, 5, 6, 11–13]. Do oceny zadowolenia wykorzystuje się skalę Likerta, a wynik ≥ 4 w skali jest zwykle określany jako zadowalający. Większość pacjentów uważa, że zabieg nie powoduje dyskomfortu, choć niektórzy zgłaszają uczucie bolesności, skurcze mięśni lub krótkie wstrząsy elektryczne. Subtelne zmiany kształtu ciała można stwierdzić już po jednej czy dwóch sesjach, ale znaczącej poprawy nie należy oczekiwać wcześniej niż po upływie co najmniej 4 tygodni od ostatniego zabiegu [3]. Dane te pochodzą z badań, w których maksymalny czas obserwacji wynosił 12 miesięcy. Z tego powodu trwałość zmian w obrębie brzucha uzyskanych dzięki terapii ani jej długotrwałe negatywne skutki nie są do końca poznane [3, 6, 11, 13].
Mimo że stymulacja elektromagnetyczna mięśni i tkanki tłuszczowej może w sposób nieinwazyjny wywoływać w nich zmiany, w żadnym z analizowanych badań nie zaobserwowano istotnych działań niepożądanych terapii. Czas obserwacji po zabiegu trwał od 3 do 12 miesięcy [3–6, 11, 12, 16]. Nieznaczne niedogodności zgłaszane przez pacjentów obejmowały bolesność mięśni o niskim nasileniu.
Niniejsza praca dotyczy głównie efektów estetycznych zabiegów HIFEM w okolicy brzucha. Nie należy jednak zapominać również o innych zastosowaniach tej metody, takich jak ujędrnianie pośladków i ud czy wzmacnianie mięśni ramion (tab. 2). Obiecujące rezultaty obserwuje się również po zabiegach w strefie pośladków, kończyn górnych (biceps, triceps) i podudzi. Skuteczność jest podobna jak w przypadku zabiegów w obszarze brzucha. Analiza obrazów MRI wykazała średni wzrost we wszystkich badanych trzech grupach mięśni: masy mięśnia dwugłowego ramienia o 17,1%, masy mięśnia trójgłowego o 10,2% i masy mięśnia brzuchatego łydki o 14,6% [17]. Należy także pamiętać o rosnącej popularności techniki HIFEM np. w ginekologii, w leczeniu kobiet, u których doszło do osłabienia mięśni dna miednicy i nietrzymania moczu [1, 18, 19].
W porównaniu z innymi metodami nieinwazyjnego modelowania sylwetki HIFEM daje bardziej korzystne efekty pod względem zmniejszenia obwodu talii (–1,74–7,0 cm) [1, 6, 14]. Jednak pomimo bardzo obiecujących wyników pacjenci powinni mieć świadomość, że rezultaty uzyskiwane metodami nieinwazyjnymi są mimo wszystko znacznie mniej spektakularne niż w przypadku metod inwazyjnych. Z tego względu złotym standardem w modelowaniu sylwetki nadal jest liposukcja, natomiast metody nieinwazyjne powinny być zarezerwowane dla pacjentów o umiarkowanym BMI (optymalnie niskim i średnim), u których redukcja tkanki tłuszczowej wymagana jest tylko w obrębie niewielkich obszarów ciała. Leczenie osób otyłych wyłącznie za pomocą metody HIFEM nie ma uzasadnienia [3, 4].
Chociaż zabiegi inwazyjne zapewniają wysoką skuteczność, wiążą się nierozerwalnie z przestojem, bólem, bliznami i ryzykiem wystąpienia powikłań. Z tego względu do uzyskania docelowych wyników niezbędne jest indywidualne podejście do każdego pacjenta [5, 17].
Ważnym zagadnieniem związanym z bezpieczeństwem, które wymaga dalszej obserwacji, jest dawka pola elektromagnetycznego wytwarzanego podczas zabiegu. Światowa Organizacja Zdrowia ustaliła, że u dzieci potencjalnym długotrwałym skutkiem oddziaływania pola elektromagnetycznego o średniej wartości indukcji 0,3 T jest białaczka [7]. Magnes poruszający się w rękojeści wytwarza w tkance prąd elektryczny, który generuje pole magnetyczne o natężeniu do 2,5 T. Logika nakazuje, aby nie stosować metody HIFEM u dzieci, przynajmniej do czasu badań potwierdzających jej bezpieczeństwo w tej grupie wiekowej. Ponadto ze względu na brak odpowiednich badań terapia HIFEM jest przeciwwskazana u kobiet w ciąży oraz u pacjentów z implantami metalowymi lub elektronicznymi [3]. Kolejnym zagadnieniem jest długotrwała skuteczność nieinwazyjnych zabiegów modelowania sylwetki. Prowadzi się niewiele badań w tym zakresie, jednak są one konieczne, aby zminimalizować stopień niepewności medycznej [4].
Technologia HIFEM jest skuteczną, nieinwazyjną metodą modelowania sylwetki. Szczególnie dobre wyniki estetyczne uzyskuje się u osób bez nadmiaru tkanki tłuszczowej (BMI < 25 kg/m2).
Konflikt interesów
Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów.
Piśmiennictwo
1. Samuels J.B., Pezzella A., Berenholz J., Alinsod R.: Safety and efficacy of a non-invasive high-intensity focused electromagnetic field (HIFEM) device for treatment of urinary incontinence and enhancement of quality of life. Lasers Surg Med 2019, 51, 760-766.
2. The American Society of Plastic Surgeons – National Plastic Surgery Statistics 2020: https://www.plasticsurgery.org/documents/News/Statistics/2020/plastic-surgery-statistics-report-2020.pdf. Accessed October 28, 2021.
3. Mazzoni D., Lin M.J., Dubin D.P., Khorasani H.: Review of non-invasive body contouring devices for fat reduction, skin tightening and muscle definition. Australas J Dermatol 2019, 60, 278-283.
4. Kinney B.M., Kent D.E.: MRI and CT assessment of abdominal tissue composition in patients after high-intensity focused electromagnetic therapy treatments: one-year follow-up. Aesthet Surg J 2020, 40, NP686-NP693.
5. Jacob C., Kinney B., Busso M., Chilukuri S., McCoy J.D., Bailey C., et al.: high intensity focused electro-magnetic technology (HIFEM) for non-invasive buttock lifting and toning of gluteal muscles: a multi-center efficacy and safety study. J Drugs Dermatol 2018, 17, 1229-1232.
6. Jacob C.I., Paskova K.: Safety and efficacy of a novel high-intensity focused electromagnetic technology device for noninvasive abdominal body shaping. J Cosmet Dermatol 2018, 17, 783-787.
7. Alexiades M.: High intensity focused electromagnetic field (HIFEM) devices in dermatology. J Drugs Dermatol 2019, 18, 1088.
8. Food&Drugs Administration – Product Description of The BTL 799-2L: https://www.accessdata.fda.gov/cdrh_docs/pdf19/K190456.pdf. Accessed October 15, 2021.
9. Fidanza F.: Body fat in adult man: semicentenary of fat density and skinfolds. Acta Diabetol 2003, 40 Suppl 1, S242-S245.
10. Kent D.E., Kinney B.M.: The effect of high-intensity focused electromagnetic procedure on visceral adipose tissue: retrospective assessment of computed tomography scans. J Cosmet Dermatol 2021, 20, 757-762.
11. Giesse S.: A German prospective study of the safety and efficacy of a non-invasive, high-intensity, electromagnetic abdomen and buttock contouring device. J Clin Aesthet Dermatol 2021, 14, 30-33.
12. Palm M.: Magnetic resonance imaging evaluation of changes in gluteal muscles after treatments with the high-intensity focused electromagnetic procedure. Dermatol Surg 2021, 47, 386-391.
13. Katz B., Bard R., Goldfarb R., Shiloh A., Kenolova D.: Ultrasound assessment of subcutaneous abdominal fat thickness after treatments with a high-intensity focused electromagnetic field device: a multicenter study. Dermatol Surg 2019, 45, 1542-1548.
14. Jacob C.I., Rank B.: Abdominal remodeling in postpartum women by using a high-intensity focused electromagnetic (HIFEM) procedure: an investigational magnetic resonance imaging (MRI) pilot study. J Clin Aesthet Dermatol 2020, 13 (9 Suppl 1), S16-S20.
15. Kinney B.M., Lozanova P.: High intensity focused electromagnetic therapy evaluated by magnetic resonance imaging: safety and efficacy study of a dual tissue effect based non-invasive abdominal body shaping. Lasers Surg Med 2019, 51, 40-46.
16. Zachary C.B., Burns A.J., Pham L.D., Jimenez Lozano J.N.: Clinical study demonstrates that electromagnetic muscle stimulation does not cause injury to fat cells. Lasers Surg Med 2021, 53, 70-78.
17. Katz B.: MRI assessment of arm and calf muscle toning with high-intensity focused electromagnetic technology: case study. J Drugs Dermatol 2020, 19, 556-558.
18. Silantyeva E., Zarkovic D., Astafeva E., Soldatskaia R., Orazov M., Belkovskaya M., et al.: A comparative study on the effects of high-intensity focused electromagnetic technology and electrostimulation for the treatment of pelvic floor muscles and urinary incontinence in parous women: analysis of posttreatment data. Female Pelvic Med Reconstr Surg 2021, 27, 269-273.
19. Elena S., Dragana Z., Ramina S., Evgeniia A., Orazov M.: Electromyographic evaluation of the pelvic muscles activity after high-intensity focused electromagnetic procedure and electrical stimulation in women with pelvic floor dysfunction. Sex Med 2020, 8, 282-289.
Wprowadzenie
Liposukcja, inwazyjna metoda modelowania sylwetki i redukcji tkanki tłuszczowej, była czwartym najczęściej wykonywanym zabiegiem w dziedzinie medycyny estetycznej w Stanach Zjednoczonych w 2020 roku. Wykonano wówczas ponad 210 tysięcy takich zabiegów [1, 2]. Konieczność stosowania znieczulenia ogólnego jest prawdopodobnie powodem, dla którego metoda ta nie jest zalecana wszystkim pacjentom, zwłaszcza z chorobami przewlekłymi. Aktualnie dostępnych jest pięć nieinwazyjnych technik modelowania sylwetki zatwierdzonych przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration – FDA). Są to: laseroterapia, kriolipoliza, fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej, zogniskowane ultradźwięki o wysokiej intensywności (high-intensity focused ultrasound – HIFU) i zogniskowane pole elektromagnetyczne o wysokiej intensywności (high-intensity focused electromagnetic field – HIFEM). Każda z tych metod ma odmienne zastosowania [1, 3].
Do głównych zalet nieinwazyjnych metod modelowania sylwetki należą: względne bezpieczeństwo, szybkie procedury ze znacząco przyspieszonym uzyskaniem efektu oraz brak konieczności wykonywania nacięcia, które mogłoby ulegać bliznowaceniu [4]. Na kształt sylwetki wpływają trzy czynniki: stopień wiotkości skóry, objętość tłuszczu podskórnego oraz masa mięśniowa pod tkanką tłuszczową.
Znając oczekiwania pacjentów, ich cechy anatomiczne oraz ograniczenia wyżej wymienionych metod, można wybrać strategię, która pozwala na uzyskanie najlepszych rezultatów. Dotychczas jedyną metodą skutecznej aktywacji tkanki mięśniowej były ćwiczenia fizyczne i stymulacja elektryczna w ramach fizjoterapii [1]. Stymulacja elektromagnetyczna, w przeciwieństwie do stymulacji elektrycznej, nie wiąże się z ryzykiem bólu ani oparzenia. Technologia HIFEM wykorzystuje zasady stymulacji magnetycznej. Polega na zastosowaniu szybko zmieniających się pól magnetycznych o natężeniu do 2,5 T i częstotliwości 3 kHz. Generują one prąd elektryczny w tkance poddawanej zabiegowi, wywołując depolaryzację neuronów ruchowych, a także skurcze mięśni. Jeżeli częstotliwość stymulacji jest większa niż czas potrzebny na rozluźnienie mięśnia, następują supramaksymalne, mimowolne skurcze mięśni. Jest to bardzo silny stresor, który powoduje zmiany adaptacyjne w mięśniach szkieletowych i wzmożony metabolizm tkanki tłuszczowej [4]. Technologia HIFEM została zaaprobowana przez FDA do ściśle określonych wskazań, które, jak wynika z najnowszych doniesień, mogą w przyszłości ulec rozszerzeniu.[5–8].
W pracy przeanalizowano wpływ zogniskowanego pola elektromagnetycznego o wysokiej intensywności na mięśnie szkieletowe i podskórną tkankę tłuszczową pacjentów z wyszczególnieniem zastosowań tej metody w medycynie estetycznej. W celu wyodrębnienia literatury przedmiotu posłużono się bazą danych PubMed, wyszukując frazę: „high intensity focused electromagnetic”. Uzyskano 378 wyników. Po zawężeniu puli rekordów do prac opublikowanych po 2010 roku i dotyczących zastosowań w medycynie estetycznej uzyskano 17 wyników.
Standardowy program terapeutyczny obejmuje co najmniej cztery sesje po 20–30 minut, rozłożone równomiernie w czasie 2 tygodni. Aby utrzymać osiągnięty efekt, zaleca się następnie wykonywanie jednego zabiegu co 3–6 miesięcy. Nasilenie skurczów można regulować w zakresie od 0 do 100% (w zależności od wybranej mocy wyjściowej) i zwiększać aż do maksymalnego poziomu tolerowanego przez pacjenta. Celem jest osiągnięcie wartości 90–100%, którą toleruje większość pacjentów [3, 5].
W badaniach wykazano, że zmniejszeniu obwodu talii w następstwie zabiegu nie towarzyszyła istotna utrata masy ciała. Zmniejszenie obwodu talii może wynikać zarówno z redukcji tkanki tłuszczowej, jak i kompensacyjnej hipertrofii mięśniowej. Brak utraty masy po zabiegu wydaje się logicznym skutkiem, ponieważ ubytek masy tkanki tłuszczowej jest równoważony przez nabytą masę mięśniową. Warto również zauważyć, że gęstość tkanki tłuszczowej (900 kg/m3) różni się od gęstości mięśni (1100 kg/m3) [9]. Wyniki badań wykazały stopniowy wzrost grubości włókien mięśniowych oraz siły mięśniowej w czasie 6 miesięcy. Kolejną unikatową korzyścią dla mięśni, jaką zapewnia modelowanie sylwetki metodą HIFEM, jest zmniejszenie odstępu między mięśniami brzucha. Efekt ten obserwowano u 91% pacjentów [1, 3, 6, 10].
Rezultaty HIFEM w postaci redukcji tkanki tłuszczowej i hipertrofii mięśniowej można obserwować w badaniach obrazowych przy zastosowaniu metod ultrasonografii (USG), rezonansu magnetycznego (magnetic resonance imaging – MRI) i tomografii komputerowej (TK) [4, 10–15]. W analizowanym piśmiennictwie opisywano zmniejszenie obwodu talii o 1,74–7,0 cm. Różnica ta może być spowodowana wyjściowym wskaźnikiem masy ciała (body mass index – BMI) – im jest on niższy, tym mniejszą redukcję tego parametru obserwuje się u pacjentów [1, 6, 15].
Wyniki badań metodą MRI, która zapewnia największą dokładność analizy tkanek miękkich, wykazały średnią redukcję tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha o 14,3–19% podczas wizyty kontrolnej po pierwszym miesiącu od zabiegu oraz 20,2–23,3% po 3 miesiącach. Największy stopień redukcji podskórnej tkanki tłuszczowej stwierdzono w okolicy pod i nad pępkiem. Średni przyrost grubości mięśni po miesiącu obserwacji wyniósł 10,8–20,5%, a po 3 miesiącach 13,2–21,3%. Podczas pierwszej wizyty kontrolnej, po miesiącu od zabiegu, zaobserwowano zmniejszenie odstępu między mięśniami prostymi brzucha o 10,4–16,7%. Podczas wizyty kontrolnej po 3 miesiącach redukcja wyniosła 22,7%. U kilku pacjentów, którzy odbyli wizytę kontrolną po 6 miesiącach, stwierdzono średni stopień redukcji tkanki tłuszczowej o 17,6%, przyrost mięśni o 21,7% i zmniejszenie separacji mięśni brzucha o 23,2%. Rok po zabiegu wyniki badania MRI wykazały (w porównaniu z wartościami początkowymi): redukcję tkanki tłuszczowej o 14,63%, przyrost masy mięśni o 19,05% oraz zmniejszenie separacji mięśni prostych o 10,46%. Masa ciała nie uległa natomiast istotnej zmianie. Wyniki te nie są związane ani z dietą, ani z ćwiczeniami fizycznymi wykonywanymi przez pacjentów [4, 10, 12–15].
Na potrzeby pracy przyjęto następujące parametry: BMI < 18,50 kg/m2 określono jako wartość niską, 18,50–24,99 kg/m2 jako prawidłową/średnią, 25,00–29,99 kg/m2 jako wysoką, a > 30,00 kg/m2 jako bardzo wysoką. Osoby o BMI < 25 kg/m2 nie są odpowiednimi kandydatami do zabiegów, które polegają na redukcji tkanki tłuszczowej. Istotną kwestią przy wprowadzaniu technologii HIFEM było ustalenie, czy można ją stosować u pacjentów z niższym BMI, u których nie stwierdza się nadmiaru tkanki tłuszczowej, ale chcą poddać się zabiegowi modelowania sylwetki. U pacjentów o niższym wskaźniku BMI za poprawę odpowiada przyrost mięśni brzucha [6]. U pacjentów o niższym BMI stymulacja tkanki mięśniowej i redukcja podskórnej tkanki tłuszczowej przynoszą gorsze rezultaty pod względem zmniejszenia obwodu w talii, ale ogólne efekty modelowania sylwetki metodą HIFEM są lepsze [11]. Skuteczność leczenia może być mniej widoczna u pacjentów z wyższym BMI, co można wyjaśnić zmniejszeniem intensywności skurczów mięśni z uwagi na zwiększoną odległość cewki magnetycznej od tkanki docelowej. W innym badaniu nie stwierdzono jednak takiej zależności. Dlatego idealnym kandydatem do zabiegu może być osoba o niskim lub średnim BMI i mniej niż 2,5 cm podskórnej tkanki tłuszczowej. U pacjentów spoza tej grupy również obserwuje się zadowalające rezultaty, jednak dostępne są inne metody, które w ich przypadku dają lepszy efekt (np. kriolipoliza czy fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej) [3, 4, 10].
Dostępne wyniki świadczą o wysokim stopniu zadowolenia pacjentów z terapii – około 85–91% pacjentów zauważyło poprawę wyglądu brzucha, a 92% jest zadowolonych z leczenia po upływie 3 miesięcy [3, 5, 6, 11–13]. Do oceny zadowolenia wykorzystuje się skalę Likerta, a wynik ≥ 4 w skali jest zwykle określany jako zadowalający. Większość pacjentów uważa, że zabieg nie powoduje dyskomfortu, choć niektórzy zgłaszają uczucie bolesności, skurcze mięśni lub krótkie wstrząsy elektryczne. Subtelne zmiany kształtu ciała można stwierdzić już po jednej czy dwóch sesjach, ale znaczącej poprawy nie należy oczekiwać wcześniej niż po upływie co najmniej 4 tygodni od ostatniego zabiegu [3]. Dane te pochodzą z badań, w których maksymalny czas obserwacji wynosił 12 miesięcy. Z tego powodu trwałość zmian w obrębie brzucha uzyskanych dzięki terapii ani jej długotrwałe negatywne skutki nie są do końca poznane [3, 6, 11, 13].
Mimo że stymulacja elektromagnetyczna mięśni i tkanki tłuszczowej może w sposób nieinwazyjny wywoływać w nich zmiany, w żadnym z analizowanych badań nie zaobserwowano istotnych działań niepożądanych terapii. Czas obserwacji po zabiegu trwał od 3 do 12 miesięcy [3–6, 11, 12, 16]. Nieznaczne niedogodności zgłaszane przez pacjentów obejmowały bolesność mięśni o niskim nasileniu.
Niniejsza praca dotyczy głównie efektów estetycznych zabiegów HIFEM w okolicy brzucha. Nie należy jednak zapominać również o innych zastosowaniach tej metody, takich jak ujędrnianie pośladków i ud czy wzmacnianie mięśni ramion (tab. 2). Obiecujące rezultaty obserwuje się również po zabiegach w strefie pośladków, kończyn górnych (biceps, triceps) i podudzi. Skuteczność jest podobna jak w przypadku zabiegów w obszarze brzucha. Analiza obrazów MRI wykazała średni wzrost we wszystkich badanych trzech grupach mięśni: masy mięśnia dwugłowego ramienia o 17,1%, masy mięśnia trójgłowego o 10,2% i masy mięśnia brzuchatego łydki o 14,6% [17]. Należy także pamiętać o rosnącej popularności techniki HIFEM np. w ginekologii, w leczeniu kobiet, u których doszło do osłabienia mięśni dna miednicy i nietrzymania moczu [1, 18, 19].
W porównaniu z innymi metodami nieinwazyjnego modelowania sylwetki HIFEM daje bardziej korzystne efekty pod względem zmniejszenia obwodu talii (–1,74–7,0 cm) [1, 6, 14]. Jednak pomimo bardzo obiecujących wyników pacjenci powinni mieć świadomość, że rezultaty uzyskiwane metodami nieinwazyjnymi są mimo wszystko znacznie mniej spektakularne niż w przypadku metod inwazyjnych. Z tego względu złotym standardem w modelowaniu sylwetki nadal jest liposukcja, natomiast metody nieinwazyjne powinny być zarezerwowane dla pacjentów o umiarkowanym BMI (optymalnie niskim i średnim), u których redukcja tkanki tłuszczowej wymagana jest tylko w obrębie niewielkich obszarów ciała. Leczenie osób otyłych wyłącznie za pomocą metody HIFEM nie ma uzasadnienia [3, 4].
Chociaż zabiegi inwazyjne zapewniają wysoką skuteczność, wiążą się nierozerwalnie z przestojem, bólem, bliznami i ryzykiem wystąpienia powikłań. Z tego względu do uzyskania docelowych wyników niezbędne jest indywidualne podejście do każdego pacjenta [5, 17].
Ważnym zagadnieniem związanym z bezpieczeństwem, które wymaga dalszej obserwacji, jest dawka pola elektromagnetycznego wytwarzanego podczas zabiegu. Światowa Organizacja Zdrowia ustaliła, że u dzieci potencjalnym długotrwałym skutkiem oddziaływania pola elektromagnetycznego o średniej wartości indukcji 0,3 T jest białaczka [7]. Magnes poruszający się w rękojeści wytwarza w tkance prąd elektryczny, który generuje pole magnetyczne o natężeniu do 2,5 T. Logika nakazuje, aby nie stosować metody HIFEM u dzieci, przynajmniej do czasu badań potwierdzających jej bezpieczeństwo w tej grupie wiekowej. Ponadto ze względu na brak odpowiednich badań terapia HIFEM jest przeciwwskazana u kobiet w ciąży oraz u pacjentów z implantami metalowymi lub elektronicznymi [3]. Kolejnym zagadnieniem jest długotrwała skuteczność nieinwazyjnych zabiegów modelowania sylwetki. Prowadzi się niewiele badań w tym zakresie, jednak są one konieczne, aby zminimalizować stopień niepewności medycznej [4].
Technologia HIFEM jest skuteczną, nieinwazyjną metodą modelowania sylwetki. Szczególnie dobre wyniki estetyczne uzyskuje się u osób bez nadmiaru tkanki tłuszczowej (BMI < 25 kg/m2).
Konflikt interesów
Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów.
| PEŁNA TREŚĆ ARTYKUŁU |  |
Piśmiennictwo
1. Samuels J.B., Pezzella A., Berenholz J., Alinsod R.: Safety and efficacy of a non-invasive high-intensity focused electromagnetic field (HIFEM) device for treatment of urinary incontinence and enhancement of quality of life. Lasers Surg Med 2019, 51, 760-766.
2. The American Society of Plastic Surgeons – National Plastic Surgery Statistics 2020: https://www.plasticsurgery.org/documents/News/Statistics/2020/plastic-surgery-statistics-report-2020.pdf. Accessed October 28, 2021.
3. Mazzoni D., Lin M.J., Dubin D.P., Khorasani H.: Review of non-invasive body contouring devices for fat reduction, skin tightening and muscle definition. Australas J Dermatol 2019, 60, 278-283.
4. Kinney B.M., Kent D.E.: MRI and CT assessment of abdominal tissue composition in patients after high-intensity focused electromagnetic therapy treatments: one-year follow-up. Aesthet Surg J 2020, 40, NP686-NP693.
5. Jacob C., Kinney B., Busso M., Chilukuri S., McCoy J.D., Bailey C., et al.: high intensity focused electro-magnetic technology (HIFEM) for non-invasive buttock lifting and toning of gluteal muscles: a multi-center efficacy and safety study. J Drugs Dermatol 2018, 17, 1229-1232.
6. Jacob C.I., Paskova K.: Safety and efficacy of a novel high-intensity focused electromagnetic technology device for noninvasive abdominal body shaping. J Cosmet Dermatol 2018, 17, 783-787.
7. Alexiades M.: High intensity focused electromagnetic field (HIFEM) devices in dermatology. J Drugs Dermatol 2019, 18, 1088.
8. Food&Drugs Administration – Product Description of The BTL 799-2L: https://www.accessdata.fda.gov/cdrh_docs/pdf19/K190456.pdf. Accessed October 15, 2021.
9. Fidanza F.: Body fat in adult man: semicentenary of fat density and skinfolds. Acta Diabetol 2003, 40 Suppl 1, S242-S245.
10. Kent D.E., Kinney B.M.: The effect of high-intensity focused electromagnetic procedure on visceral adipose tissue: retrospective assessment of computed tomography scans. J Cosmet Dermatol 2021, 20, 757-762.
11. Giesse S.: A German prospective study of the safety and efficacy of a non-invasive, high-intensity, electromagnetic abdomen and buttock contouring device. J Clin Aesthet Dermatol 2021, 14, 30-33.
12. Palm M.: Magnetic resonance imaging evaluation of changes in gluteal muscles after treatments with the high-intensity focused electromagnetic procedure. Dermatol Surg 2021, 47, 386-391.
13. Katz B., Bard R., Goldfarb R., Shiloh A., Kenolova D.: Ultrasound assessment of subcutaneous abdominal fat thickness after treatments with a high-intensity focused electromagnetic field device: a multicenter study. Dermatol Surg 2019, 45, 1542-1548.
14. Jacob C.I., Rank B.: Abdominal remodeling in postpartum women by using a high-intensity focused electromagnetic (HIFEM) procedure: an investigational magnetic resonance imaging (MRI) pilot study. J Clin Aesthet Dermatol 2020, 13 (9 Suppl 1), S16-S20.
15. Kinney B.M., Lozanova P.: High intensity focused electromagnetic therapy evaluated by magnetic resonance imaging: safety and efficacy study of a dual tissue effect based non-invasive abdominal body shaping. Lasers Surg Med 2019, 51, 40-46.
16. Zachary C.B., Burns A.J., Pham L.D., Jimenez Lozano J.N.: Clinical study demonstrates that electromagnetic muscle stimulation does not cause injury to fat cells. Lasers Surg Med 2021, 53, 70-78.
17. Katz B.: MRI assessment of arm and calf muscle toning with high-intensity focused electromagnetic technology: case study. J Drugs Dermatol 2020, 19, 556-558.
18. Silantyeva E., Zarkovic D., Astafeva E., Soldatskaia R., Orazov M., Belkovskaya M., et al.: A comparative study on the effects of high-intensity focused electromagnetic technology and electrostimulation for the treatment of pelvic floor muscles and urinary incontinence in parous women: analysis of posttreatment data. Female Pelvic Med Reconstr Surg 2021, 27, 269-273.
19. Elena S., Dragana Z., Ramina S., Evgeniia A., Orazov M.: Electromyographic evaluation of the pelvic muscles activity after high-intensity focused electromagnetic procedure and electrical stimulation in women with pelvic floor dysfunction. Sex Med 2020, 8, 282-289.
