Nagrywanie rozmów w aptekach – są wyniki kontroli UODO

Urząd Ochrony Danych Osobowych przeprowadził kontrole w aptekach po zgłoszeniu dotyczącym stosowania urządzeń rejestrujących dźwięk i monitoringu wizyjnego przy stanowiskach obsługujących klientów aptek.  

• Pracownica jednej z aptek podczas podpisywania umowy o pracę miała dostać do podpisu zgody na rejestrowanie obrazu i nagrywanie dźwięku podczas rozmowy z klientami apteki
• Klienci aptek mieli nie być informowani o tym, że ich rozmowy z farmaceutami mogą być nagrywane
• Problem znany był od dawna, ale oficjalnych działań nie podjęto z braku stosownej skargi – wszystkie bowiem informacje przekazywano anonimowo
• Naczelna Rada Aptekarska w odpowiedzi na pismo RPO poinformowała, że nie docierały do niej oficjalne informacje na temat tych nieprawidłowości
• NRA dodała też, że od żadnego Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej nie wpłynęły informacje ani skargi dotyczące ewentualnych nieprawidłowości w aptekach 
• Sprawą zainteresował się prezes UODO, który podjął kontrolę po przekazaniu przez GIF skargi od osoby fizycznej
• Z czynności kontrolnych wynika, że w aptekach nie wykazano stosowania urządzeń  rejestrujących dźwięk na stanowiskach obsługujących pacjentów ani w ramach stosowanego monitoringu wizyjnego

Sprawa nagrywania pracowników i klientów aptek
W 2023 r. informowaliśmy o skargach od farmaceutów i techników farmaceutycznych, byłych lub obecnych pracowników jednej z największych w Polsce sieci aptek. Twierdzili, że poza monitoringiem wizyjnym w aptekach sieci zainstalowano również mikrofony, które miały nagrywać rozmowy pracowników, także z klientami przy okienkach. Pacjenci mieli nie być informowani o nagrywaniu ich wizyt w aptekach.

Z przekazanych informacji wynikało także, że dostępu do nagrań monitoringu wizyjnego i mikrofonów nie mieli ani farmaceuci, ani kierownicy aptek. Co kilka tygodni każdy pracownik zaś otrzymywał imienną ocenę i wytyczne od koordynatora.

Z informacji wynikało też, że mogło dojść do naruszenia praw pracowniczych wynikających z Kodeksu pracy, bowiem po analizie sprzedaży i najpewniej po wysłuchaniu nagrań następowała dyscyplinująca rozmowa z pracownikiem. Po zarejestrowaniu prywatnej konwersacji jednej z pracownic pracodawca miał jej odmówić urlopu.

Nagrywano pracowników i klientów w aptekachW jednej z największych sieci aptek kamery i mikrofony miały nagrywać rozmowy pracowników, także z klientami przy okienkach – pracownicy mieli podpisywać na to zgody, a klientów o tym nie uprzedzano.

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił w tej sprawie do prezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej.

W odpowiedzi na pismo RPO z 24 października 2023 r. samorząd aptekarski przekazał, że do NRA „nie docierały oficjalne informacje na temat nieprawidłowości w aptekach ogólnodostępnych w zakresie między innymi nagrywania rozmów personelu fachowego z pacjentami bez ich wiedzy”.

NRA zwróciła się do okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej
– Mając na uwadze wyjaśnienie przedmiotowej sprawy, Naczelna Izba Aptekarska zwróciła się do wszystkich okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej z prośbą o przekazanie informacji na temat ewentualnych skarg lub sygnałów, jakie mogły wpływać do organów okręgowych izb aptekarskich w wyżej wymienionej sprawie – uzasadniono.

NRA przekazała też, że po uzyskaniu odpowiedzi od wszystkich okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej i dokonaniu ich analizy, do żadnego z nich nie wpłynęły informacje ani skargi dotyczące wskazanych powyżej nieprawidłowości.

W piśmie NRA tłumaczyła, że rzecznicy odpowiedzialności zawodowej, prowadząc postępowania dyscyplinarne, korzystają z materiałów dowodowych zebranych w toku postępowań kontrolnych prowadzonych przez uprawnione podmioty, takie jak: Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna lub Narodowy Fundusz Zdrowia oraz organy ścigania, tj. policja i prokuratura.

Naczelna Rada Aptekarska poinformowała również, ze w celu zapobiegania podobnym sytuacjom niektóre okręgowe izby aptekarskie uruchomiły specjalne adresy e-mailowe, na które farmaceuci mogą anonimowo zgłaszać dostrzeżone nieprawidłowości. NRA natomiast, we współpracy z Komendą Główną Policji, zorganizowała serię szkoleń webinarowych, dotyczących zwalczania przestępczości korupcyjnej w obszarze zdrowia.

Prezes UODO przeprowadził kontrolę
22 maja 2024 r. prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych wystosował odpowiedź na pismo RPO z 9 maja br., w którym poinformował, że otrzymał na początku zeszłego roku przekazaną przez głównego inspektora farmaceutycznego wiadomość elektroniczną osoby fizycznej, dotyczącą przedmiotowego zagadnienia.

– W przekazanym do GIF piśmie zawiadamiający wskazywał, że wielokrotnie informował o łamaniu praw pacjenta, zarówno głównego inspektora farmaceutycznego, jak i Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jednak nie przedstawił on żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń – wskazano w odpowiedzi prezesa UODO.

– Z uwagi na braki formalne tego podania  nie było niestety możliwe wszczęcie postępowania w tej sprawie – dodano. 

Prezes UODO przekazał również, że przeprowadzone czynności kontrolne w dwóch aptekach należących do sieci nie wykazały stosowania przez kontrolowane podmioty urządzeń rejestrujących dźwięk ani na stanowiskach obsługujących pacjentów, ani w ramach stosowanego monitoringu wizyjnego, składającego się z jednej kamery obejmującej swoim zasięgiem izbę ekspedycyjną apteki.

Dodał, że organ nadzorczy nie dysponuje informacjami, na podstawie których możliwe byłoby podjęcie innych dodatkowych działań w przedstawionej przez RPO sprawie.

Udostępniamy odpowiedź prezesa UODO w całości.

Przeczytaj także: „Pracownicy aptek niezadowoleni z pensji”.