Organ jak nowy
Redaktor: Bartłomiej Leśniewski
Data: 01.05.2012
Źródło: Anna Tyszka
Według danych Poltransplantu w 2010 roku przeszczepiono 1376 narządów, przy czym od osób zmarłych przeszczepy otrzymało 1277 osób, 50 pacjentom przeszczepiono nerkę od żywego dawcy, zaś 20 dzieci miało rodzinny przeszczep fragmentu wątroby. Ile to kosztuje i jakie przynosi korzyści?
Obecnie w Polsce po okresowym zmniejszeniu liczby przeprowadzanych transplantacji, szczególnie w latach 2007-2009, obserwowany jest wzrost liczby przeprowadzanych zabiegów. Według danych Poltransplantu w 2010 roku przeszczepiono 1376 narządów, przy czym od osób zmarłych przeszczepy otrzymało 1277 osób, 50 pacjentom przeszczepiono nerkę od żywego dawcy, zaś 20 dzieci miało rodzinny przeszczep fragmentu wątroby.
Szczególnie zwracano uwagę na zwiększenie liczby transplantacji od żywych dawców, choć nadal odsetek ten nie jest tak wysoki jak w wielu krajach Unii Europejskiej oraz USA, gdzie sięga ponad 40% wszystkich transplantacji nerek. Najczęstszą przyczyną zgonu dawców były schorzenia naczyń mózgowych oraz urazy czaszkowo-mózgowe. Średni wiek dawców wynosił 45 lat, z przewagą mężczyzn.
Od 2009 roku zmieniły się w Polsce zasady finansowania związane z przygotowaniem i pobieraniem narządów do przeszczepów oraz transplantacją, zgodnie z obowiązującą Ustawą z dnia 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów oraz późniejszym Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 22 marca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu ustalania kosztów czynności związanych z pobieraniem, przechowywaniem, przetwarzaniem, sterylizacją i dystrybucją komórek, tkanek i narządów. Na tej podstawie koszty związane z pobieraniem narządów do transplantacji zostały podzielone pomiędzy Narodowy Fundusz Zdrowia oraz Poltransplant czyli Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji. W obszarze finansowania NFZ pozostało kwalifikowanie, pobieranie oraz transplantacja organów: nerki, nerki z trzustką oraz trzustki. Natomiast pobranie i przygotowanie do przeszczepu: wątroby, serca, płuc oraz izolacja wysp trzustkowych jest finansowane poprzez Poltransplant. Czynności te nie mają charakteru komercyjnego, jedynie jest to zwrot poniesionych kosztów. Zmieniona ustawa jednoznacznie określa w artykule 3, które koszty uznawane są, jako związane z przeprowadzaną procedurą. Dotyczą one m.in: koordynacji pobrania narządów, badań i wystawiania opinii lekarskich, identyfikacji i kwalifikacji potencjalnego dawcy, stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu, hospitalizacji potencjalnego dawcy, badań laboratoryjnych przed pobraniem komórek, tkanek lub narządów, badań kwalifikujących narządy do przeszczepienia po pobraniu od dawcy oraz zabiegu pobrania komórek lub narządów. Po określeniu tych kosztów poniesionych przez zakład opieki zdrowotnej odpowiednia instytucja dokonuje zwrotu nakładów związanych z procedurą przygotowania i pobrania narządów do transplantacji.
Po transplantacji
Również finansowanie procedury transplantacji i dalszej opieki potransplantacyjnej jest podzielone pomiędzy Narodowy Fundusz Zdrowia oraz Ministerstwo Zdrowia.
Pojawiły się jednak problemy związane z nowo obowiązującym systemem podziału płatników za wykonywane usługi, szczególnie w przypadku, gdy procedura pobrania narządów od dawcy rozliczana jest przez w ramach określonego kontraktu dotyczącego Oddziału Intensywnej Opieki Medycznej.
System oddzielenia finansowania dawców i biorców jest ważnym krokiem naprzód, gdyż określa zadania jakie postawiono w konkretnych sytuacjach przed placówkami opieki medycznej, przedstawiony został wykaz badań, których koszty pokrywane z określonych funduszy. Zwrócono uwagę nie tylko na koszty sprzętu i materiałów wykorzystywanych w procedurach, ale także koszty osobowe. Koszty te w krajach wysoko rozwiniętych mają dość istotny udział w nakładach ogólnych i nie mogą być niezauważone. Każda wycena procedury powinna uwzględniać określoną ich wysokość.
Kolejnym ważnym osiągnięciem jest powstanie funkcji koordynatorów pobierania i przeszczepiania narządów. Dzięki wprowadzeniu Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej na lata 2011-2020 ich liczba zaczęła się zwiększać. Głównym celem tego programu jest zwiększenie liczby transplantacji od osób zmarłych, a szczególnie wzrost pobrań wielonarządowych.
Inne problemy
Zwraca uwagę, iż wraz ze wzrostem liczby przeprowadzanych transplantacji jako procedur drogich, wzrosną także wydatki na ich przeprowadzanie. Przy ograniczonej wysokości środków finansowych jakie obecnie znajdują się w systemie można przewidywać, że może być zmniejszona ilość innych wykonywanych procedur, by zabezpieczyć fundusze na te zabiegi. Nadal może pozostać znany już problem limitów świadczeń czy długich kolejek oczekujących.
Większość krajów, których PKB jest znacznie wyższy niż w Polsce, także dotyka kwestia niewystarczającej ilości środków finansowych w związku z rosnącym zapotrzebowaniem na usługi medyczne. Część z nich zdecydowała się na wprowadzenie częściowej odpłatności za świadczenia, rozwinięcie dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych pokrywających koszty usług, które nie są finansowane w ramach ubezpieczenia ogólnego. W systemach, w których nie ma dodatkowych odpłatności, powstają listy oczekujących na zabiegi lub poziom obciążeń fiskalnych czy składek przeznaczanych na ten cel jest znacznie wyższy niż w Polsce. Chcąc zapewnić obywatelom wysoki poziom opieki medycznej trzeba przeznaczać na ten cel odpowiednie środki.
Na pewno polski system finansowania opieki medycznej czeka wiele wyzwań i problemów wynikających z rosnących kosztów opieki medycznej. Niestety nadal utrzymują się pewne różnice w udziale grup obywateli w finansowaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne, przy takich samych uprawnieniach do korzystania ze świadczeń medycznych przez każdego ubezpieczonego. Miejmy nadzieję, że problemy finansowe systemu ochrony zdrowia w przyszłości nie odbiją się niekorzystnie na dalszym rozwoju transplantologii w Polsce.
Pełny tekst Anny Tyszki w najnowszym numerze Menedżera Zdrowia
Szczególnie zwracano uwagę na zwiększenie liczby transplantacji od żywych dawców, choć nadal odsetek ten nie jest tak wysoki jak w wielu krajach Unii Europejskiej oraz USA, gdzie sięga ponad 40% wszystkich transplantacji nerek. Najczęstszą przyczyną zgonu dawców były schorzenia naczyń mózgowych oraz urazy czaszkowo-mózgowe. Średni wiek dawców wynosił 45 lat, z przewagą mężczyzn.
Od 2009 roku zmieniły się w Polsce zasady finansowania związane z przygotowaniem i pobieraniem narządów do przeszczepów oraz transplantacją, zgodnie z obowiązującą Ustawą z dnia 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów oraz późniejszym Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 22 marca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu ustalania kosztów czynności związanych z pobieraniem, przechowywaniem, przetwarzaniem, sterylizacją i dystrybucją komórek, tkanek i narządów. Na tej podstawie koszty związane z pobieraniem narządów do transplantacji zostały podzielone pomiędzy Narodowy Fundusz Zdrowia oraz Poltransplant czyli Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji. W obszarze finansowania NFZ pozostało kwalifikowanie, pobieranie oraz transplantacja organów: nerki, nerki z trzustką oraz trzustki. Natomiast pobranie i przygotowanie do przeszczepu: wątroby, serca, płuc oraz izolacja wysp trzustkowych jest finansowane poprzez Poltransplant. Czynności te nie mają charakteru komercyjnego, jedynie jest to zwrot poniesionych kosztów. Zmieniona ustawa jednoznacznie określa w artykule 3, które koszty uznawane są, jako związane z przeprowadzaną procedurą. Dotyczą one m.in: koordynacji pobrania narządów, badań i wystawiania opinii lekarskich, identyfikacji i kwalifikacji potencjalnego dawcy, stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu, hospitalizacji potencjalnego dawcy, badań laboratoryjnych przed pobraniem komórek, tkanek lub narządów, badań kwalifikujących narządy do przeszczepienia po pobraniu od dawcy oraz zabiegu pobrania komórek lub narządów. Po określeniu tych kosztów poniesionych przez zakład opieki zdrowotnej odpowiednia instytucja dokonuje zwrotu nakładów związanych z procedurą przygotowania i pobrania narządów do transplantacji.
Po transplantacji
Również finansowanie procedury transplantacji i dalszej opieki potransplantacyjnej jest podzielone pomiędzy Narodowy Fundusz Zdrowia oraz Ministerstwo Zdrowia.
Pojawiły się jednak problemy związane z nowo obowiązującym systemem podziału płatników za wykonywane usługi, szczególnie w przypadku, gdy procedura pobrania narządów od dawcy rozliczana jest przez w ramach określonego kontraktu dotyczącego Oddziału Intensywnej Opieki Medycznej.
System oddzielenia finansowania dawców i biorców jest ważnym krokiem naprzód, gdyż określa zadania jakie postawiono w konkretnych sytuacjach przed placówkami opieki medycznej, przedstawiony został wykaz badań, których koszty pokrywane z określonych funduszy. Zwrócono uwagę nie tylko na koszty sprzętu i materiałów wykorzystywanych w procedurach, ale także koszty osobowe. Koszty te w krajach wysoko rozwiniętych mają dość istotny udział w nakładach ogólnych i nie mogą być niezauważone. Każda wycena procedury powinna uwzględniać określoną ich wysokość.
Kolejnym ważnym osiągnięciem jest powstanie funkcji koordynatorów pobierania i przeszczepiania narządów. Dzięki wprowadzeniu Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej na lata 2011-2020 ich liczba zaczęła się zwiększać. Głównym celem tego programu jest zwiększenie liczby transplantacji od osób zmarłych, a szczególnie wzrost pobrań wielonarządowych.
Inne problemy
Zwraca uwagę, iż wraz ze wzrostem liczby przeprowadzanych transplantacji jako procedur drogich, wzrosną także wydatki na ich przeprowadzanie. Przy ograniczonej wysokości środków finansowych jakie obecnie znajdują się w systemie można przewidywać, że może być zmniejszona ilość innych wykonywanych procedur, by zabezpieczyć fundusze na te zabiegi. Nadal może pozostać znany już problem limitów świadczeń czy długich kolejek oczekujących.
Większość krajów, których PKB jest znacznie wyższy niż w Polsce, także dotyka kwestia niewystarczającej ilości środków finansowych w związku z rosnącym zapotrzebowaniem na usługi medyczne. Część z nich zdecydowała się na wprowadzenie częściowej odpłatności za świadczenia, rozwinięcie dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych pokrywających koszty usług, które nie są finansowane w ramach ubezpieczenia ogólnego. W systemach, w których nie ma dodatkowych odpłatności, powstają listy oczekujących na zabiegi lub poziom obciążeń fiskalnych czy składek przeznaczanych na ten cel jest znacznie wyższy niż w Polsce. Chcąc zapewnić obywatelom wysoki poziom opieki medycznej trzeba przeznaczać na ten cel odpowiednie środki.
Na pewno polski system finansowania opieki medycznej czeka wiele wyzwań i problemów wynikających z rosnących kosztów opieki medycznej. Niestety nadal utrzymują się pewne różnice w udziale grup obywateli w finansowaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne, przy takich samych uprawnieniach do korzystania ze świadczeń medycznych przez każdego ubezpieczonego. Miejmy nadzieję, że problemy finansowe systemu ochrony zdrowia w przyszłości nie odbiją się niekorzystnie na dalszym rozwoju transplantologii w Polsce.
Pełny tekst Anny Tyszki w najnowszym numerze Menedżera Zdrowia
